گرانی بیسابقه گوشت؛ از کنترل و نظارت خبری نیست
آفتاب: این هم از عجایب اقتصاد ایران؛ کاه بی خاصیت کیلویی ۷۰۰ تومان، آن وقت جو کیلویی ۶۵۰ تومان! و در این بین مردم می پرسند چرا گوشت این قدر گران شده است؟
«وقتی پرواربند باید هر کیلو کاه را به قیمت ۷۰۰ تومان، جو ۶۵۰ و سبوس را ۴۰۰ تومان بخرد نتیجه اش می شود هر کیلو گوشت گوسفند ۱۷۰۰۰ تومان.» این را یک پرواربند می گوید.
«غلامی» می افزاید: می دانم که نمی توان گوشت گوسفند را با این قیمت در بازار یافت. ولی واقعیت همین است.
در حال حاضر پرواربندها گوسفند پرواری را در میدان به قیمت هر کیلو زنده کش ۸ هزار و ۶۰۰ تومان می فروشند که با این حساب هر کیلو گوشت گوسفند حداکثر ۱۷ هزار تومان قیمت دارد ولی به دست شما به قیمت ۲۲ تا ۲۵ هزار تومان می رسد.
وی که با هیجان می گوید از سال آینده حاضر به ادامه کار در این زمینه نیست، اضافه می کند: سال گذشته ۴۰۰ بره را به پروار بستم که در هر رأس ۸۰ هزار تومان ضرر کردم، یعنی حدود ۳۰ میلیون تومان.
طعم تلخ گوشت
گرانی که مسئولان کنترل و نظارت بازار در مورد آن سکوت پیشه کرده اند. این گونه است که برخی سوء استفاده گران طعم خوش گوشت را به کام قشر آسیب پذیر تلخ کرده اند.
نمی خواهم از تراژدی تکراری که هر لحظه در قصابی ها رخ می دهد و مشتریان زیادی دست خالی بر می گردند یا با خریدن ضایعات گوشت به جای گوشت راهی خانه می شوند چیزی بگویم چون همه شما شاهد چنین صحنه هایی بوده اید ولی می خواهم بدانم گرانی گوشت به ویژه گوشت گوسفند آن هم تا این حد، چرا؟
همین چند وقت پیش بود که مدیرعامل اتحادیه سراسری دامداران کشور از افزایش قیمت گوشت گوسفندی به ۲۵هزار تومان در شمال شهر تهران خبر داد و در عین حال گفت: قیمت گوشت قرمز از شب عید تاکنون ۶ تا ۷ درصد گران شده است.
در گفت و گو هایی که با چند تن از پرواربندان کشور داشتم، به ۳ عامل اساسی در این باره اشاره می کنند.
اول این که قیمت بسیار بالای نهاده های دامی از قبیل کاه، جو و سبوس که روز به روز نیز افزایش می یابد و کسی قادر به کنترل آن نیست یا آن که اصولا تمایلی برای این کار وجود ندارد.
آن ها همچنین از واسطه ها و دلالان شاکی هستند و می گویند با توجه به قیمتی که واسطه ها در میدان گوسفند را از آن ها می خرند، با احتساب سود معقول، هر کیلو گوشت باید بین ۱۷ تا ۱۸ هزار تومان به دست مصرف کننده برسد ولی...
عامل سوم از دید این دامداران افزایش نزولات جوی و رویش قابل توجه علوفه است که در چنین شرایطی دامداران، به ویژه آن ها که به روش چرای گوسفند کار می کنند، از عرضه دام در این شرایط با وزن کم خودداری می کنند.
بنابراین با کاهش عرضه، خود به خود قیمت ها افزایش می یابد.
با این اوصاف غیر از افزایش نزولات جوی و علوفه مورد نیاز دام، در ۲ مورد دیگر نیاز به تأمل بیشتری است.
باز هم واسطه ها
در این بین برخی مسئولان نقش واسطه ها را در این عرصه بسیار پر رنگ می بینند.
«صفرپور» معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی از جمله این افراد است. وی می گوید: واقعیت آن است که در حال حاضر از هر کیلوگرم گوسفند زنده، حداکثر ۸ هزار تومان دست دامدار را می گیرد و بقیه آن سهم واسطه هایی می شود که همواره بوده اند.
وی با اشاره به قیمت بالا و نامعقول گوشت گوسفند به خطری که بازار را تهدید می کند، اشاره می کند و می گوید: قیمت های گزاف باعث شده عده ای از دامداران از روی طمع بره های نارس را راهی کشتارگاه ها کنند که این نه به نفع مردم و نه تولید کننده است و بازار آینده را نیز تحت تأثیر قرار می دهد.
«صفرپور» درباره قیمت نامعقول نهاده ها از قبیل کاه می گوید: با توجه به خشکسالی سال گذشته و کاهش تولید گندم آبی، میزان کاه تولیدی نیز به شدت کاهش و قیمت آن افزایش یافت.
از طرفی با وجود بی خاصیت بودن کاه دامداران مجبورند برای حفظ فلور میکروبی دستگاه گوارش دام، مقداری کاه در جیره آن بگنجانند. همین نیاز موجب بالا رفتن بیشتر قیمت ها می شود ولی با افزایش سطح زیر کشت گندم در سال جاری پیش بینی می کنیم قیمت ها به همان کیلویی ۲۰۰ تومان بر گردد.
از وی می پرسم پس قول دولت مبنی بر کمک به تولید کنندگان از محل درآمد هدفمندسازی یارانه ها چه شد؟
«صفرپور» پاسخ می دهد: دولت کمک می کند ولی نوع این کمک ممکن است با آن نوعی که در ذهن شما و دامداران است متفاوت باشد.
به عنوان مثال در سال گذشته ۳۱ میلیارد تومان از همین محل در استان فقط به گاوداری ها و مرغ داری ها برای به سازی مصرف سوخت شان کمک شد.
در سال جاری نیز ۴۸۲ میلیارد تومان تخصیص داده شده که حدود ۱۰۰ میلیارد تومان آن صرف واحدهای دام پروری خواهد شد.
وی پیش بینی اش را درباره قیمت گوشت گوسفند در آینده نزدیک این گونه بیان می کند: با توجه به بارش های خوب و وضعیت مناسب علوفه و مراتع، پیش بینی می کنیم که با افزایش قابل توجه بره های پرواری و نیز کاهش هزینه نهاده ها شاهد کاهش چنددرصدی قیمت گوشت در ماه های آینده باشیم. اما باید دید دلال ها اجازه می دهند.
عدم نظارت
«سعید سلطانی سروستانی» مدیرعامل اتحادیه سراسری دامداران کشور در مورد دلیل گرانی گوشت قرمز در بازار می گوید: همواره عده ای فرصت طلب از خلاء های موجود بین تولیدکننده و مصرف کننده سوء استفاده می کنند و قیمت ها را به نفع خود بالا می برند.
وی افزایش نرخ نهاده ها و نرخ ارز را از دیگر عوامل تاثیرگذار در گرانی گوشت قرمز توصیف می کند.
مدیرعامل اتحادیه سراسری دامداران کشور در ادامه با اشاره به این که قیمت گوشت قرمز در پایتخت نسبت به جاهای دیگر کشور بسیار متفاوت است به طوری که نرخ عرضه گوشت قرمز در شمال شهر تهران ۱۰ درصد با نرخ عرضه گوشت قرمز در جنوب کشور تفاوت دارد، می گوید: در هیچ جای دنیا وضعیت افزایش قیمت ها به دلیل ثابت بودن عوامل تولید مانند ایران نیست.
وی با بیان این که در حال حاضر قیمت هر کیلوگرم گوسفند زنده حدود ۸۰۰۰ تومان، قیمت هر کیلوگرم گوساله زنده حدود ۵۸۰۰ تومان و قیمت هر کیلوگرم گاو ماده حدود ۳۷۰۰ تومان است، در گفت وگو با مهر می گوید: بر این اساس، دامداران هر کیلوگرم گوشت قرمز(گوسفند) را در حدود ۱۶۰۰۰ تومان و هر کیلوگرم گوشت قرمز (گوساله) را در حدود ۱۲ هزار تومان می فروشند.
«سلطانی» تصریح می کند: قیمت هر کیلوگرم گوشت قرمز(گوسفند) در بازار نباید از ۱۸۰۰۰ تومان و قیمت هر کیلوگرم گوشت قرمز(گوساله) نباید از ۱۴۰۰۰ تومان بیشتر باشد در حالی که مشاهده می کنیم متاسفانه قیمت گوشت قرمز(گوسفند) در شمال شهر تهران به ۲۵۰۰۰ تومان هم رسیده است.
مدیرعامل اتحادیه سراسری دامداران کشور در مورد متوسط میزان گرانی گوشت از اواخر سال گذشته تاکنون نیز می گوید: قیمت گوشت قرمز از شب عید تاکنون ۶ تا ۷ درصد گران شده است.
وی مهم ترین عامل در این باره را نبود نظارت دولتی عنوان می کند و می گوید: در گذشته دولت بر قیمت ها نظارت داشت و از رشد بی رویه قیمت ها جلوگیری می کرد اما در حال حاضر به بهانه واگذاری وظایف به بخش خصوصی بر قیمت ها نظارت نمی کند.
«سلطانی» با بیان این که شرایط هم اکنون به گونه ای است که حتی همه امور به بخش خصوصی واگذار نشده است، گفت: بارها اعلام کرده ایم که حاضریم این مسئولیت را بر عهده بگیریم اما به شرط این که برای همه موارد از جمله «تنظیم بازار داخلی، واردات و صادرات» خودمان برنامه ریزی کنیم.
وی در ادامه با بیان این که هم اکنون ۱۰۰ میلیون واحد دامی در کشور داریم، می گوید: با توجه به مصرف سرانه گوشت قرمز که امسال به ازای هر نفر ۱۳ کیلوگرم است، به راحتی می توانیم در سال جاری یک میلیون و ۳۰ هزار تن گوشت قرمز تولید کنیم، ضمن این که در صورت مهیا بودن شرایط ظرفیت تولید بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن گوشت قرمز هم داریم.
مدیرعامل اتحادیه سراسری دامداران کشور با اشاره به این که سال گذشته ۱۰۰ هزار تن واردات گوشت قرمز به کشور داشتیم، می گوید: این در حالی است که قیمت گوشت قرمز در داخل کشور در حدود ۲۰ درصد و قیمت گوشت برزیلی(وارداتی) در حدود ۱۱۲ درصد در داخل کشور در سال های اخیر افزایش پیدا کرده است.
به گفته وی، در سال «تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی» باید مسئولان بیش از پیش از بخش های مختلف تولیدی کشور حمایت کنند تا در عرصه تولید گوشت قرمز، هم به خودکفایی کامل برسیم و از واردات آن بی نیاز شویم.
افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت نهاده ها
یکی از کارشناسان مسئول در معاونت دام وزارت جهاد کشاورزی در این باره می گوید: می توان ۲ دلیل را برای جهش ناگهانی قیمت گوشت گوسفند عنوان کرد. اول موضوع تحریم ها در ۱۰ سال اخیر است.
توضیح این که با آغاز دهه ۸۰ تحریم ها به مرحله اقتصادی رسید و در یک سال گذشته میزان واردات گوشت از کشورهای صادرکننده، به حداقل کاهش یافت.
علاوه بر آن واردات دام زنده نیز از کشورهای پاکستان، عراق و افغانستان به حداقل خود رسید لذا قیمت دام زنده و گوشت وارداتی رو به افزایش نهاد.
«حسین زاده» اضافه می کند: دلیل دوم موضوع گران شدن و جهش ناگهانی نهاده های تولید است.
بیش از ۷۰ درصد از هزینه های جاری پرواربندی دام را هزینه های علوفه(جاری) تشکیل می دهد.
با نگاهی به قیمت جو، کنسانتره، علوفه سبز و حتی کاه با رقم افزایش ۱۰۰ درصدی مواجه می شویم.
وی توضیح می دهد: در سال گذشته قیمت جو به حداکثر ۳۰۰ تومان معامله می شد و اکنون به مرز ۶۵۰ تومان رسیده است.
کاه که زمانی بی ارزش ترین ماده غذایی بود (چون اصولا ماده غذایی به شمار نمی رفت) در سال گذشته به کیلویی ۲۳۰ تومان معامله شد واکنون به ۷۰۰ تومان رسیده است. قیمت کنسانتره هم به مرز ۷۰۰ تومان رسیده است. قیمت چرای هر هکتار که در سال گذشته ۵۰ هزار تومان بود اکنون به ۳۰۰ هزار تومان رسیده است. هزینه های دام پزشکی و داروی دامی نیز ناگهان با قیمت های سرسام آور مواجه شده است.
«حسین زاده» اضافه می کند: از همه این مسائل که بگذریم موضوع بارندگی های پاییز و زمستان سال گذشته مزید بر علت شده و به دلیل این که مراتع تا حدودی به سطح سبز رسیده دامداران از فروش بره ها خودداری می کنند و عملا بازار دام از دام های سبک خالی شده است.
وی متذکر می شود: بعضی از استان ها (به ویژه استان های مرزی) برای رفع این مشکلات با اقدام به واردات دام زنده و علوفه و جو از کشورهای همسایه تا حدودی قیمت ها را کنترل کردند اما این راه حل ها موقتی است و نمی تواند برای همیشه قیمت ها را کنترل و متعادل کند.
واردات هم بی نتیجه بود
تاکنون دولت ها هر گاه با افزایش و یا حتی احتمال افزایش لجام گسیخته کالایی در داخل مواجه می شدند اقدام به واردات یا افزایش واردات مقطعی آن کالا می کردند. سال گذشته در مورد گوشت قرمز نیز چنین اقدامی صورت گرفت و حتی ظاهرا بیش از میزان مورد نیاز نیز گوشت وارد کشور شد ولی آن چنان که معلوم است تاثیر چندانی در تثبیت قیمت ها نداشته است.
آن گونه که آمار می گوید: هر چند وزارت جهاد کشاورزی در سال گذشته میزان سقف واردات برای گوشت قرمز را ۱۰۰هزار تن اعلام کرده بود، اما طی سال ۱۳۹۰ بیش از ۱۳۳هزار تن انواع گوشت قرمز وارد کشور شده است.
به گزارش ایسنا، مراجعه به آمار گمرک ایران حاکی از واردات ۳۳هزار تن گوشت مازاد در سال گذشته است. طی سال ۱۳۹۰ بیش از ۱۳۳هزار تن انواع گوشت به ارزش ۸۴۶میلیون دلار وارد کشور شده است.
این گوشت ها در قالب «قطعات گوشت بی استخوان یخ زده از نوع گاو»، «گوشت سردست و سینه از نوع گاو بی استخوان یخ زده»، «گوشت ران از نوع گاو بی استخوان یخ زده» و «گوشت گوسفند با استخوان یخ زده» وارد کشور شده است.
بر این اساس، در سال گذشته از نوع گوشت بی استخوان یخ زده از نوع گاو به میزان ۵۶هزار تن با ارزش ۳۱۴میلیون دلار از کشور برزیل، ۴۰هزار تن با ارزش ۳۴۱میلیون دلار از امارات متحده عربی، حدود ۱۰هزار تن با ارزش ۵۴میلیون دلار از کشور هلند، ۶هزار تن به ارزش ۳۹میلیون دلار از کشور پرتغال، ۶هزار تن با ارزش ۲۲میلیون دلار از کشور هند، ۴هزار تن با ارزش ۲۲میلیون دلار از کشور آلمان، ۴هزار تن با ارزش ۱۴میلیون دلار از کشور بلژیک، هزار تن با ارزش ۸میلیون دلار از کشور عمان، ۶۰۰تن با ارزش ۳میلیون دلار از کشور لبنان، ۶۰۰تن به ارزش ۳میلیون دلار از کشور پاکستان، ۵۰۰تن با ارزش حدود ۳میلیون دلار از کشور استرالیا، ۱۲۵تن با ارزش ۶۰۰هزار دلار از کشور چین، ۱۲۴تن با ارزش ۷۰۰هزار دلار از کشور ترکیه و ۵۰تن با ارزش ۲۰۰هزار دلار از کشور ایرلند وارد ایران شده است.
از نوع گوشت سردست و سینه گاو بی استخوان یخ زده نیز به میزان ۹۰۰تن با ارزش ۵میلیون دلار از کشور امارات متحده عربی، ۶۰۰تن با ارزش ۳میلیون دلار از کشور استرالیا، حدود ۵۰۰تن با ارزش ۲میلیون دلار از کشور هلند و ۵۰تن با ارزش ۲۰۰هزار دلار از کشور برزیل وارد ایران شده است.
همچنین طی سال گذشته میزان واردات گوشت ران گاو بی استخوان و یخ زده از کشور امارات متحده عربی ۸۰۰تن با ارزش ۴میلیون دلار، از کشور لهستان ۱۰۰تن با ارزش ۵۰۰هزار دلار و از کشور هند ۵۰تن با ارزش ۲۰۰هزار دلار بوده است.
از نوع گوشت گوسفند با استخوان و یخ زده نیز میزان واردات حدود ۷۰۰تن با ارزش ۴میلیون دلار از کشور استرالیا، ۴۰۰تن با ارزش ۳میلیون دلار از کشور پرتغال، حدود ۵۰۰تن با ارزش حدود ۳میلیون دلار از کشور امارات و ۵۰تن به ارزش ۳۰۰هزار دلار از کشور ایرلند بوده است.
چنین به نظر می رسد که مسئولان بر هیچ چیز کنترل ندارند، نه تولید، نه عرضه، نه قیمت ها و نه واردات. با این اوصاف آیا می توان امیدوار بود که گوشت از سفره قشر آسیب پذیر جامعه برای همیشه حذف نشود؟
چکیده گزارش
هر چند طی ماه ها و به ویژه هفته های اخیر شاهد افزایش لجام گسیخته قیمت برخی کالاهای اساسی بودیم ولی با توجه به جایگاه ویژه گوشت در سبد غذایی خانوار، گرانی سرسام آور آن خانواده های بسیاری را برای تأمین اغذیه سالم دچار چالش و مشکل کرد. دامداران و کارشناسان ۳ دلیل عمده این گرانی را حضور پر رنگ دلالان، گرانی روزافزون نهاده های دامی از قبیل کاه و جو، نبود کنترل و نظارت بر بازار و نیز وضعیت نسبتا خوب مراتع و خودداری پرواربندان از فروش بره هایشان می دانند. این در حالی است که دولت قول داده بود از محل درآمدهای حاصل از هدفمند سازی یارانه ها از دامداران و کشاورزان حمایت کند. در این بین واردات گوشت نیز نتوانسته است بازار را کنترل و قیمت ها را مهار کند. در نهایت مسئولان با تکیه بر بارندگی های خوب سال جاری و افزایش علوفه، نوید تثبیت و حتی کاهش چند درصدی قیمت گوشت قرمز را می دهند. ولی چنین به نظر می رسد که مسئولان بر بازار گوشت کنترل ندارند.