احمدی نژاد آب خزر را به زادگاهش می برد

کاوه امیدوار

وزارت نیروی ایران اعلام کرده که کلنگ طرح شیرین سازی آب خزر و انتقال آن به سمنان فردا دوشنبه ۲۸ فروردین به زمین زده می شود.

محمدرضا عطار زاده، معاون وزیر نیرو در امور آب به خبرگزاری دولتی ایران، ایرنا گفته است که این طرح انتقال آب شیرین به مناطق مرکزی ایران در سه بخش اجرا می شود که اولین پروژه از ساری مرکز استان مازندران شروع شده و به شهرهای سمنان، قم، کاشان و اصفهان متصل خواهد شد.

گزارشها نشان می دهد که هدف اولین مرحله انتقال آب خزر، استان سمنان زادگاه محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران است و خود وی نیز در قرار است در مراسم آغاز عملیات اجرای انتقال آب خزر به کویر مرکزی به مازندران سفر کند.

در مرحله اول این طرح سالانه ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب خزر به سمنان انتقال می یابد ولی ظرفیت نهایی این طرح ۵۰۰ میلیون مترمکعب آب است که قرار است از دریای خزر به مناطق مرکزی ایران منتقل شود.

دولت آقای احمدی نژاد از دو سال پیش بحث انتقال آب خزر را مطرح کرده بود ولی کارشناسان انتقادهای متعددی به این طرح وارد کرده بودند؛ زیرا به گفته آنان میزان شوری آب خزر بالاست و در انتقال آن به سمنان که منطقه ای گرم و خشک به حساب می آید، چیزی جز نمک باقی نخواهد ماند.

در آن زمان بحث انتقال آب برای کشاورزی هم مطرح بود ولی همان موقع کارشناسان می گفتند که این کار نه از نظر اقتصادی به صرفه است و نه توجیه اقتصادی دارد چون اگر آب شور خزر به درد آبیاری می خورد کشورهای دیگر حاشیه خزر نظیر ترکمنستان و قزاقستان که خشک هستند، تا به حال طرح های زیادی برای استفاده از آب خزر اجرا کرده بودند.

بعد از انتقادات زیست محیطی کارشناسان، ظاهرا تغییراتی در طرح داده شد و قرار است تاسیساتی در کناره خزر در استان مازندران برای شیرین سازی آب ساخته شود و آب شیرین به استان سمنان منتقل شود.

آقای عطار زاده می گوید که قیمت تمام شده آب در این روش بین یک هزار تا دو هزار و ۵۰۰ تومان برای هر متر مکعب خواهد بود و "استفاده از آن برای کشاورزی مقرون به صرفه نیست."

به نظر می رسد بعد از هشدارهای کارشناسان و افزایش هزینه های شیرین سازی و انتقال آب، دولت برنامه آب کشاورزی را منتفی کرده و فعلا بحث آب شرب و استفاده از آن در صنعت در برنامه قرار گرفته است.

پیش از این، طرح هایی نظیر اتصال خزر به خلیج فارس به خصوص در دولت اکبر هاشمی رفسنجانی مطرح شده بود که هرگز عملی نشد.

هدف این طرح که از آن به نام "ایرانرود" نیز نام برده می شد، این بود که با ساخت یک کانال انتقال آب، خلیج فارس را به دریای خزر متصل کنند و هدف آن نیز "تلطیف اقلیم مناطق مرکزی ایران" و "اتصال خزر به آب های آزاد و کشتیرانی" اعلام شده بود.

بزرگترین طرح شیرین سازی آب ایران

جزئیات طرح تازه به درستی روشن نیست و به گفته معاون وزیر نیرو، برای احداث اولین بخش این پروژه از ساری تا سمنان مسیرهای مختلفی وجود دارد و بهترین "مسیر پیشنهادی گزینه ای بود که دارای ۱۸۹ کیلومتر خط انتقال و ۱۲ ایستگاه پمپاژ است و نیاز به تونل هم ندارد."

با آنکه مشکلات زیست محیطی انتقال آب از خزر از جمله مهمترین انتقادها به این طرح بوده اما وزارت نیرو می گوید که "سهولت اجرا، نبود مشکلات زیست محیطی و اجتماعی و هزینه بهینه اجرای طرح" از جمله مزیت های مسیری است که برای انتقال آب در نظر گرفته شده است.

ظاهرا دولت تصمیم دارد این طرح را در کنار خط لوله انتقال نفت نکا به ری اجرا کند برای همین هم می گوید که نیازی به ساخت مسیر تازه نیست و نگرانی کارشناسان در باره آسیب های این طرح به مناطق جنگلی نیز به کلی برطرف شده است.

قرارگاه خاتم الانبیاء وابسته به سپاه پاسداران که در سالهای اخیر سهم عمده ای در پروژه های بزرگ اقتصادی نظیر صنعت نفت به دست آورده است، مجری این طرح بزرگ خواهد بود.

این قرارگاه که بعد از جنگ هشت ساله ایران و عراق تشکیل شده، در زمینه ساخت سد و پروژه های آب تجربه دارد و عمده فعالیت های آن در ابتدای تشکیل، بر پروژه های آب، سد و راهسازی متمرکز بود.

ابوالقاسم مظفری فرمانده قرارگاه خاتم الانبیاء به خبرگزاری مهر گفته است که این طرح "یکی از مهمترین طرح های آبی قرارگاه خاتم الانبیاء در مازندران خواهد بود."

هزینه این طرح حدود سه هزار میلیارد تومان برآورد شده است و فرمانده قرارگاه خاتم الانبیاء می گوید که این طرح در مدت دو سال اجرا خواهد شد.

قرارگاه خاتم الانبیاء وابسته به سپاه پاسداران که در سالهای اخیر فعالیت خود در بخش نفت را شروع کرده، فقط در بخش نفت ۲۵ میلیارد دلار پروژه در دست اجرا دارد.

به گفته معاون وزیر نیرو، اجرای فاز اول این پروژه تا سمنان سه هزار میلیارد تومان هزینه دارد و برای احداث آن دو هزار میلیارد تومان از سهام پتروشیمی به صورت "تهاتری" به قرارگاه خاتم الانبیاء به عنوان پیمانکاری داده شده است. یعنی دولت بابت هزینه آن پولی به قرارگاه خاتم الانبیاء نمی پردازد و به جایش سهام شرکت های دولتی پتروشمی را به قرارگاه خاتم الانبیاء می دهد.

طرح انتقال آب به سمنان از سوی محمود احمدی نژاد شبیه طرح های دولت اکبرهاشمی رفسنجانی به مناطقی از زادگاه خود در کرمان است و چنین به نظر می رسد که آقای احمدی نژاد تلاش کرده تا پیش از پایان دوره ریاست جمهوری اش دین خود به زادگاهش را ادا کند.

او پیشتر زادگاهش ارادان در نزدیکی سمنان را به شهرستان تبدیل کرد و اکنون به دنبال آن است که با انتقال آب خزر بخشی از مشکل این منطقه را که از کمبود آب رنج می برد، رفع کند.

البته طرح انتقال آب دریا فقط مختص به خزر نیست و دولت می گوید که برنامه ای برای انتقال آب خلیج فارس به مناطق مرکزی نیز در دست دارد.

وزارت نیرو می گوید که قرار است از این طریق سالانه ۱۰۰ میلیون متر مکعب از آب خلیج فارس به مناطق مرکزی ایران منتقل شود، اما مشخص نیست که این طرح چه زمانی اجرا می شود.

برخی کارشناسان می گویند که طرح آب شیرین کن خزر به عنوان یک منبع مشترک میان پنج کشور می تواند باعث مشکلات حقوقی شود چون احتمال دارد کشورهای حاشیه ای نسبت به این کار اعتراض کنند.

علاوه بر این، همچنان کارشناسان ایرادات زیست محیطی به این طرح و طرح های مشابه وارد می کنند و معتقدند که بی توجهی به نظرات متخصصان آب و محیط زیست باعث شده که دریاچه ارومیه به وضعیت بحرانی دچار شود و چند میلیون ساکن اطراف دریاچه دچار مشکل شوند.