اقتصاددان: تشنج گسترده در سیستم بانکی ایران در پی قطع سوییفت

جمشید زند

رادیو فردا : سازمان سوییفت روز پنج‌شنبه، ۲۵ اسفندماه، اعلام کرد که کلیه خدمات خود را به آن دسته از بانک‌ها و نهادهای مالی ایرانی که مشمول تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکا هستند از روز شنبه، ۲۷ اسفندماه، قطع خواهد کرد.

 
سوییفت یک کد شناسایی ویژه برای بانک‌ها و موسسات مالی بین‌المللی است که از طریق آن می‌توانند نقل و انتقال پول برای خرید و فروش کالا و خدمات را انجام دهند. این کد بزرگ‌ترین و مهم‌ترین سیستم ارتباط الکترونیکی جهان برای بانک‌هاست.
 
ایران یکی از استفاده‌کنندگان از این سیستم است و قطع ارتباط با سوییفت باعث خواهد شد که ایران یکی از مسیرهای اصلی تجارت با دنیا را از دست بدهد. بانک‌های ایرانی بخش بزرگی از مبادلات تجاری خود را با استفاده از همین سیستم انجام می‌دهند.
 
رادیوفردا درباره تاثیر قطع شدن خدمات سوییفت بر اقتصاد ایران گفت‌وگویی کرده است با مهرداد عمادی، مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا.
 
پیامدهای قطع ارائه خدمات سوییفت به ایران چه خواهد بود؟
 
مهرداد عمادی: ما در کوتاه‌مدت در حال دیدن این پیامدها هستیم. در این چند روزه اگر نگاه کنیم یک بانک چینی سرمایه‌گذاری خودش را در پروژه ایران و پاکستان متوقف کرده است، به این دلیل که نگران این محدودیت‌های جدید بانکی بود. همچنین دیروز و امروز چند بانک غیر اروپایی اعلام کردند که دیگر روابط تجاری با بانک‌های ایران نخواهند داشت.
 
ما از همین الان می‌بینیم که تعدادی از موسسات مالی غیر ایرانی برای جلوگیری از خطر به پیشواز رفته‌اند.
 
اما در میان‌مدت اثری که خواهد گذاشت این خواهد بود که تصور می‌کنم در کمتر از صد روز شاهد این باشیم که یک تشنج بسیار بسیار گسترده به تجارت خارجی ما و سیستم بانکی ما وارد شود که در این چهارچوب خارج از انتظار نیست که تورم به طرز قابل توجهی بالا برود.
 
علی‌رغم این ذخیره‌اندوزی بسیار مهمی که دولت در این هفت هشت ماهه کرده است، و به نظر منم این کار درستی بوده است، اما جلوی این مسئله را نخواهد گرفت. برای این که همه خواهند دانست که با برداشتن کد سیستم سوییفت از سیستم ایران ما دچار یک اقتصاد به شدت دچار کمبود کالا و کمبود توان برای تامین نیازهای تولیدی‌مان خواهیم شد. همچنان که باید انتظار داشته باشیم که روند بیکاری بالا برود و در میان‌مدت کمبود کالا به شدت محسوس خواهد شد.
 
امروز خبر آمد که ایران به خرید غلات و گندم از کشورهای مختلف جهان و حتی از آمریکا ادامه خواهد داد. آیا اگر سوییفت  هم از بازار ایران خارج شود، ایران گزینه‌های دیگری دارد برای این که مبادلات تجاری خود را با کشورهای مختلف جهان به ویژه با چین و روسیه و کشورهایی از این قبیل ادامه دهد؟
 
هر کشور یا سیستمی وقتی زیر فشار باشد سعی خواهد کرد که راه‌های جانشین و جبران‌کننده پیدا کند. این یک مسیر خردگرایانه برای هر کشوری است.
 
اما این ابزارها و توان‌ها روز به روز برای ایران کم‌رنگ‌تر خواهد شد. به عنوان مثال، بزرگ‌ترین صرافی در کشور امارات- الانصاری-  اعلام کرده است که دیگر با طرف‌هایی که ریال عرضه می‌کنند داد و ستد نخواهند کرد و با یک تصمیم تمام طرف‌های ایرانی را حذف کرده‌اند.
 
این مسئله به حذف سوییفت و محدودیت‌های بانکی برمی‌گردد.
 
شما به این نکته اشاره کردید که هزینه‌ها بالا رفته است. این کاملا درست است. برخی خریدهای ایران تا نزدیک به چهار برابر بعد از این که هزینه دستمزد واسطه‌ها و شرکت‌های نمادی و غیر حقیقی که از کشور مالزی و پاکستان هزینه هایشان پرداخت می شود، چهار برابر هزینه‌های بین‌المللی است.
 
این مسئله باید یک علامت سوال در ذهن ما ایجاد کند که آیا این رویه که ما دنبال می‌کنیم، آیا ارزش این را دارد که ایران این همه هزینه کند. در نهایت ما به حرفی خواهیم رسید که خیلی افراد و موسسات کم و محدودی خواهند بود که بپذیرند که برای دور زدن تحریم‌ها بستر مناسبی برای ما بسازند.
 
متاسفانه این را باید اینجا باز گفت که صدمه‌های سنگین این تحریم ها متوجه مردم خواهد بود. شهروندان ما دچار مشکل خواهند شد و ما باید دنبال این باشیم که به شکلی نیازهای اساسی شهروندان را به حداقل هزینه برسانیم. اما این که هزینه تجارت ما چند برابر خواهد شد، بی‌تردید خواهد بود.
 
خروج ایران از سیستم سوییفت آیا تاثیری هم بر اقتصاد جهانی خواهد گذاشت؟ حداقل در کوتاه‌مدت؟
 
در کل سیستم اقتصاد جهانی تاثیر زیادی نخواهد گذاشت، برای این که ما آن قدر سیستم کوچکی هستیم که تاثیر زیادی نخواهیم گذاشت. اما بر روی بعضی از اقتصادهایی که با ما ارتباط پر رنگ و گسترده داشته‌اند، اثرات عمیقی خواهد داشت. مثلا کشوری مثل ترکیه در این دو دهه پل ارتباطی ما با اتحادیه اروپا بوده است. طبعا تحریم‌ها خیلی به ترکیه ضربه خواهد زد. یا کشور امارات که در طول این چند سال دروازه دور زدن ما برای تحریم‌ها بود، طبعا آنها هم خیلی صدمه خواهند دید.
 
در مرحله بعدی من فکر می‌کنم کشور مالزی آسیب خواهد دید. چون بسیاری از خریدهایی که ما برای انجام آن معامله‌ها مشکل داشتیم، شرکت‌های پوشالی مالزی برای ما پوشش می‌دادند. به عنوان نمونه اقتصاد این سه کشور اثرهای عمیقی خواهند پذیرفت.
 
ولیکن اگر شما در سطح خود اتحادیه اروپا نگاه کنید، ایران در چهارچوب روابط اقتصادی اتحادیه اروپا خیلی کوچک و محدود است.
 
البته من اینجا باید بلافاصله به یک استثنا اشاره کنم و آن این است که هر گاه که صدور نفت ما از بازار نفت جهانی حذف شود، قیمت نفت را بالا خواهد برد و حتی در بورس‌های جهانی انرژی ممکن است به بورس‌بازی در بازار آینده نفت اثر بگذارد. ولی من تصور می‌کنم این تاثیر کوتاه‌مدت باشد و در تابستان اثر منفی آن کم‌رنگ‌تر بشود.
 
ولی این را هم باید تاکید کرد که در زمینه انرژِی ایران یک بازیکن عمده است و نمی‌شود انتظار داشت که حذف او در بازارهای جهانی اثری نداشته باشد.