بازیهای فراموش شده کودکان ایرانی
نامهایی آشنا برای برخی نسلها
تغییر ساختار شهرها
امروزه در کلانشهرهای ایران و با صنعتیشدن زندگی، جای خالی بازیهای خلاقانه و مبتکرانه کوکان دیده میشود. حال دیگر کودکان از سنین پایین به بازیهای رایانهای روی میآورند و کمتر به بازیهای دستی و فیزیکی علاقه نشان میدهند. بازیهای گروهی کودکان به فراموشی سپرده شده و درحال منسوخشدن است.
نقش بازی در رشد اجتماعی
کودکان در بازیهای دستهجمعی با محیط بیرون ارتباط برقرار میکنند، حمایت از افراد ضعیف را میآموزند، قدرت ابراز وجود پیدا میکنند و از ترس و خجالت رها میشوند. آنها با رعایت اصول و مقرارت و مفهوم سلسله مراتب آشنا میشوند. بازی، رقابت و تجربه شکست را به کودکان میآموزد.
بازی و رشد عاطفی
بازیهای کودکانه موجب ابراز احساسات، عواطف، ترسها و تردیدها، مهر و محبت، خشم و کینه و نگرانیها می شود. انسان به همه این احساسها برای زندگی اجتماعی نیازمند است.
بازی و رشد جسمی
کودکان در بازی به توانمندیهای فکری و بدنی خود آگاهی پیدا میکنند، نیرو و انرژی آنها به بهترین شکل مصرف میشود. علاوه بر این بازی باعث رشد هماهنگ دستگاهها و اعضای مختلف بدن میشود.
نقش بازی در رشد ذهنی
بازیهای گروهی کودکان در یادگیری زبان، ساختارهای اجتماعی، رشد قوه تخیل و تفکر و همچنین آشنایی با مفاهیم فضا، شکل و ساخت نقش به سزایی دارند.
کودکان در شهرها
به دلیل زندگی محدود در آپارتمانها، جلوگیری از مزاحمت برای همسایگان، عدم امنیت در خیابانها و کوچهها به هنگام بازی، کودکان شهرنشین از انجام بازی های طبیعی محروم هستند. یکی از نتایج بزرگ شدن شهرهای ایران، محدودیتهای غیر طبیعی برای کودکان است. وقت کودکان، بخصوص دختران اکنون بیشتر در چاردیواری میگذرد: « چاردیواری خانه ، اطاق، ماشین، مدرسه».
بازیهای دختران
شرایط فرهنگی ایران امکان کمتری برای بازی در خارج از خانه برای دختران ایجاد میکند. بنابراین شرایط فیزیکی داخل خانه، فضاهای کوچکتر و فضاهای بسته، دختران را به سمت بازیهای تخیلی و نمادین هدایت میکند.
تکرار الگو
نتایج یکی از بررسیهای کمیته پژوهش بازیهای شورای کتاب کودک که با تکنیک تحلیل محتوای نقاشیهای کودکان صورت پذیرفت، نیز نشان میدهد که دختران ایرانی بیشتر تصاویری را میکشند که کودکانی بر زمین نشستهاند و اسباب بازیها را دور خود چیدهاند. این چهره فاقد تحرک از زنان که همچنان در بازی کودکان جریان دارد، الگویی تکرارشونده از زندگی زنان ایرانی را نشان میدهد.
فقر حرکت دختران
بافت فرهنگی و اجتماعی ایران بعد از انقلاب اسلامی به گونهای شده است که پسران نسبت به دختران امکان بهرهمندی بیشتری از محیط های بازی خارج از خانه را دارند. بنابراین فرصت بازیهای رقابت آمیزتر، طولانیتر و مهارتیتر در بازیهای دختران کمتر شده است به طوری که بسیاری از دختران در ایران با فقر حرکتی مواجه هستند.
اسباب بازی
اسباببازیهای سنتی نیز حال دیگر جای خود را به اسباببازیهای ارزانقیمت چینی دادهاند.
بازیهای رایانهای
اکنون کودکان پس از "عبور از مرحله بازی با اسباببازی" به بازیهای رایانهای روی میآورند. هنوز تاثیرات مثبت و منفی بازیهای رایانهای بر روی کودکان دقیقا مشخص نیست و این روند "نو" موضوع تحقیقاتی طولانیمدت برای جامعهشناسان و روانشناسان خواهد بود.