اتحادیه اروپا واردات نفت خام و ارتباط بانکی با ایران را ممنوع میکند
جلسه وزیران خارجه اتحادیه اروپا با حضور کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه طرح تحریم نفتی و بانکی ایران را بررسی می کند
کشورهای عضو اتحادیه اروپا در مورد تشدید تحریم های اقتصادی علیه ایران شامل قطع واردات نفت و محدودیت ارتباط با شبکه بانکی این کشور تصمیم گیری می کنند.
روز دوشنبه، ۳ بهمن (۲۳ ژانویه)، وزیران امور خارجه بیست و هفت کشور عضو اتحادیه اروپا در بروکسل، پایتخت بلژیک، تشکیل جلسه می دهند و انتظار می رود به منظور وادار کردن جمهوری اسلامی به قبول قطعنامه های مصوب شورای امنیت سازمان ملل در مورد توقف بخشی از فعالیت های اتمی خود، تحریم های جدیدی را علیه این کشور به اجرا بگذارند.
فهرست تحریم های جدید مورد توافق نمایندگان کشورهای عضو قرار گرفته و انتظار می رود که وزیران خارجه اتحادیه اروپا این فهرست را تصویب کنند.
تحریم های مورد نظر اتحادیه اروپا شامل قطع واردات نفت خام از ایران و همچنین توقف مبادلات با بخش های پتروشیمی، مالی و بانکی جمهوری اسلامی و صادرات طلا به این کشور است.
قطعنامه های سازمان ملل از ایران خواسته است تا زمانی که جامعه بین المللی از غیرنظامی بودن فعالیت های اتمی این کشور اطمینان حاصل نکرده است، بخشی از فعالیت های اتمی خود، به خصوص غنی سازی اورانیوم، را متوقف سازد و ضمن همکاری نزدیکتر با آژانس بین المللی انرژی اتمی، اطلاعات کامل و شفافی را در مورد فعالیت های هسته ای خود در اختیار این نهاد قرار دهد.
ایران با تاکید بر غیرنظامی بودن برنامه های اتمی خود، این قطعنامه ها را غیرقانونی خوانده و از پذیرش آنها خودداری کرده است.
اتحادیه اروپا از جمله واردکنندگان عمده نفت خام ایران است و نفت صادراتی ایران بخش قابل توجهی از واردات نفتی ایتالیا و یونان را تشکیل می دهد و گفته می شود که در حال حاضر، ایران برای خریداران نفتی، امتیازات و تسهیلاتی بهتری را نسبت به سایر صادرکنندگان نفت خام منظور می دارد.
گفته می شود که یکی از موضوعاتی که در به اجرا گذاشته تحریم های اتحادیه اروپا علیه ایران مطرح است، کمک به یونان برای جبران از دست دادن امتیازاتی است که با خرید نفت از ایران به دست می آورد، به ویژه اینکه یونان با دشواری های اقتصادی گسترده ای مواجه است.
وابستگی یونان به نفت وارداتی ایران یکی از موانعی بوده که تا کنون مانع از تصمیم اتحادیه اروپا در به اجرا گذاشتن تحریم نفتی جمهوری اسلامی شده است.
احتمالا عربستان سعودی و لیبی امکان جبران قطع صادرات نفت ایران به یونان را دارند، و امتیازات از دست رفته یونان با توقف خرید نفت از ایران، توسط اتحادیه اروپا جبران خواهد شد.
اتحادیه اروپا خواسته است ایران خواست شورای امنیت از جمله در مورد توقف غنی سازی را اجرا کند
همچنین، در حالیکه یونان خواسته بود مصوبه اتحادیه اروپا در قطع نفت وارداتی از ایران را ظرف یک سال به اجرا بگذارد، سرانجام موافقت کرد طی پنج ماه آینده، یعنی تا اول ماه ژوئیه، واردات نفت از جمهوری اسلامی را کاملا قطع کند.
در مورد ایتالیا نیز احتمالا اتحادیه اروپا موافقت خواهد کرد که با توجه به اینکه قطع ارتباط بانکی با ایران دشواری هایی را برای بازپرداخت مطالبات ایران به ایتالیا در پی می آورد، ایتالیا اجازه داشته باشد تا همچنان در قبال مطالبات مالی خود از ایران، نفت خام دریافت کند که بدون افزودن به عواید مالی جمهوری اسلامی، میزان نفت قابل صدور آن کشور را نیز کاهش می دهد.
دولت آلمان هم گفته است که در صورت قطع مراودات بانکی با ایران، نسبت به دریافت مطالبات مالی خود از این کشور نگران است.
با تصویب تحریم های جدید، ارتباط تجاری شرکت ها و شهروندان عضو اتحادیه اروپا با ایران به دلیل تحریم مبادلات با بانک مرکزی این کشور دشوارتر می شود و تحریم صادرات طلا، فلزات و سنگ های قیمتی به ایران احتمالا بر بازار طلای این کشور تاثیر می گذارد.
تحریم های اتحادیه اروپا کوتاه مدتی پس از تشدید تحریم های یکجانبه ایالات متحده به اجرا گذاشته می شود که ضمن ممنوع کردن ارتباط بانکی شهروندان و موسسات تجاری آمریکایی با بانک مرکزی ایران، موسسات خارجی را که با این بانک ارتباط برقرار کنند هدف محدودیت هایی در زمینه دسترسی به بازارهای صادراتی و تسهیلات مالی آمریکا قرار می دهد.
در پی تصویب تحریم های جدید، مقامات آمریکایی اقداماتی را برای قانع کردن برخی از شرکای تجاری عمده ایران، به خصوص واردکنندگان نفت خام، برای قطع مبادلات خود با جمهوری اسلامی به جریان انداختند.
تاثیر تشدید تحریم؟
جلسه روز دوشنبه اتحادیه اروپا در واقع در واکنش به اقدامات ایالات متحده در گسترش تحریم های یکجانبه علیه جمهوری اسلامی تشکیل می شود.
پیش از این اتحادیه اروپا تحریم هایی شامل مسدود کردن دارایی های بیش از چهارصد شرکت و بیش از یکصد شهروند ایرانی و محدودیت هایی در مورد مبادلات تجاری و سرمایه گذاری در صنایع نفت و گاز ایران را به اجرا گذاشته بود اما قطع واردات نفت از ایران و توقف ارتباط بانکی با این کشور، نگرانی هایی را در مورد تاثیر تحریم های جدید بر شرایط اقتصادی و اجتماعی ایران به دنبال آورده است.
قطع یا کاهش عمده در صادرات نفت خام ایران به معنی از دست رفتن مهمترین منبع درآمد این کشور است
هفته گذشته، باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا، گفت که تحریم های آن کشور، اقتصاد جمهوری اسلامی را "به هم ریخته" و نسبت به کارآیی تحریم های بین المللی در وادار کردن دولت ایران به تغییر سیاست هسته ای این کشور ابراز اطمینان کرد.
در مقابل، مقامات و رسانه های دولتی در جمهوری اسلامی در واکنش به تشدید و گسترده تر شدن دامنه تحریم های خارجی، این اقدامات را بی تاثیر دانسته و در این زمینه، نظرات متفاوتی را مطرح کرده اند.
به گفته آنان، اقتصاد ایران به دلیل اینکه کمابیش از زمان استقرار حکومت جمهوری اسلامی هدف تحریم ها و محدودیت های اقتصادی خارجی قرار داشته، از تحریم های جدید نیز آسیب نخواهد دید.
این نظر هم مطرح شده است که مردم ایران حاضرند هر گونه محرومیت و عقب ماندگی اقتصادی ناشی از تحریم های خارجی را، به خاطر علاقه و تعهد نسبت به نظام و رهبران حکومت، بپذیرند و حتی از چنین تحریم هایی استقبال می کنند.
نظر دیگری هم که در کم اهمیت جلوه دادن تحریم های خارجی مطرح شده این بوده است که به دلیل اهمیت فوق العاده ایران به عنوان یک قدرت اقتصادی منطقه ای، طرف های خارجی مایل به سختگیری در قبال جمهوری اسلامی نیستند و به خصوص، برای کسب سود سهل و آسان، به سادگی تحریم های بین المللی را دور می زنند.
احتمالا کشورهای غربی انتظار دارند با تشدید تحریم نفتی و در نتیجه، کاهش چشمگیر در عواید ارزی ایران، مانع از آن شوند که تحریم شکنان به انگیزه دریافت امتیازات استثنایی، همانند گذشته به مبادلات تجاری با ایران ادامه دهند و دولت جمهوری اسلامی نیز نتواند، ولو با تحمیل هزینه سنگین به اقتصاد داخلی، همچنان مراودات تجاری بین المللی خود را تاحدودی حفظ کند.
مقامات و رسانه های دولتی ایران در بی اثر بودن تحریم ها این نظر را نیز مطرح کرده اند که دشواری های اقتصادی کشورهای طرف معامله ایران، از جمله در اتحادیه اروپا، مانع از آن می شود تا این کشورها تحریم ایران، به خصوص تحریم نفتی را به اجرا بگذارند و گفته اند که سایر صادرکنندگان نفت هم قادر به جبران کمبود ناشی از قطع نفت ایران نیستند.
در مقابل، کشورهای تحریم کننده معتقدند که تحریم های جدید، عواید خارجی ایران را به طور قابل توجهی کاهش می دهد و به این ترتیب، نسبت به گذشته، فشار اقتصادی بیشتری را به این کشور وارد می کند.
حمایت از انرژی اتمی یکی از شعارهای رایج در تظاهرات سازمان یافته در سالهای گذشته بوده است
به گفته برخی ناظران، کارآیی این تحریم ها در وادار کردن جمهوری اسلامی به قبول قطعنامه های شورای امنیت، به عواملی مانند واکنش های اجتماعی و سیاسی داخلی نسبت به به وخامت اوضاع اقتصادی و همچنین نفوذ نسبی عناصر مختلف درون حاکمیت در روند تصمیم گیری ها بستگی دارد.
در صورتی که این نظر صحیح باشد که در سال های اخیر، نفوذ نهادهای نظامی، به خصوص سپاه پاسداران، در مراکز مهم سیاسی و اقتصادی جمهوری اسلامی افزایش یافته، و اگر، به ادعای کشورهای غربی، برنامه های اتمی ایران دارای جنبه های نظامی باشد، باید مقاومت بیشتری را در برابر توقف یا تغییر جهت این برنامه ها، حتی با وجود مشکلات ناشی از تحریم های خارجی انتظار داشت.
در مقابل، اگر مراکز و مقاماتی در داخل حکومت که بقای نظام سیاسی را مستلزم حمایت مردم و تامین خواست های آنان، از جمله در زمینه بهبود شرایط اقتصادی، می دانند، از نفوذ قابل توجهی برخوردار باشند، ممکن است تحریم های جدید، در صورت کارآیی مورد نظر، واقعا کارساز باشد.
برای چنین افرادی، مصالحه بر سر برنامه های اتمی بر قبول وخامت اوضاع اقتصادی و تبعات اجتماعی و سیاسی آن ترجیح دارد به خصوص اینکه میزان حمایت مردمی از این برنامه ها هم چندان روشن نیست و برخلاف چند سال پیش، چنین حمایتی حتی به عنوان شعار مناسبی در تظاهرات سازمان یافته نیز ظاهرا جذابیت خود را از دست داده است.
در روزهای اخیر، منابع دولتی ایران با محکوم کردن تشدید تحریم های خارجی، از آمادگی برای مذاکره پیرامون پرونده هسته ای این کشور سخن گفته اند و به خصوص تصمیم اتحادیه اروپا به وضع تحریم های جدید را بدون بررسی پیشنهاد ایران به مذاکره با گروه ۱+۵ به ریاست این اتحادیه را مورد انتقاد قرار داده اند.
مقامات غربی با اشاره به اینکه مذاکرات قبلی ایران و گروه ۱+۵ نتیجه بخش نبوده، گفته اند که در صورتی آماده انجام گفتگوهای جدید هستند که مقامات ایران آمادگی خود را برای حصول توافق بر سر برنامه های هسته نشان داده باشند.
در گذشته، دولت ایران هنگام پذیرش مذاکره با گروه ۱+۵، اعلام می کرد که برنامه های اتمی این کشور قابل مذاکره نیست و هدف از گفتگوها مشارکت در مدیریت امور جهانی و حل و فصل مشکلات جامعه بشری است در حالیکه کشورهای غربی این برخورد را به تلاش جمهوری اسلامی برای "دفع الوقت" و پیگیری فعالیت های اتمی نسبت می دادند.