تابلوهای غروب فرح پهلوی برای کمک به بورس ایران‌شناسی در هاروارد
امیر مصدق کاتوزیان
رادیو فردا : چهارشنبه ۱۴ دی یک سال از خودکشی شاهزاده ایرانشناس علیرضا پهلوی گذشت. یک سالی که در آن نهادی بنا شد به نام او برای بنیانگذاری بورس یک میلیون دلاری تحصیلی برای مطالعات ایران‌شناسی در دانشگاه هاروارد که قرار است به دانشجویان برگزیده ایرانی یا ایرانی‌تبار اعطا شود.
کرسی ایران‌شناسی دانشگاه هاروارد که دو نسل از ایران‌شناسان را در آمریکا تربیت کرده قدیمی‌ترین کرسی مطالعه تاریخ و زبان‌های ایران باستان در آمریکا است که علیرضا پهلوی مقطع دکترای خود را در آن گذراند. این کرسی را بیش از نیم قرن پیش کریم آقاخان بنا نهاد. اولین صاحب این کرسی ریچارد فرای، ایرانشناس ارشد، و دومین آن از ۲۰ سال پیش تا امروز «اکتور شروو» ایرانشناس نام‌آشنا است که استاد راهنمای علیرضا پهلوی هم بود. شهبانو فرح پهلوی میهمان پیک فرهنگ این هفته است تا درباره بورس تحصیلی علیرضا پهلوی برای مطالعات ایران‌شناسی در دانشگاه هاروارد بگوید:
کار اهدای بورس شاهپور علیرضا پهلوی در بخش مطالعات تاریخ ایران باستان دانشگاه هاروارد کی آغاز میشود؟
فرح پهلوی: درود بر شما و درود به تمام هم میهنانم در داخل و خارج کشور.
علیرضا زندگی‌اش را اول در دانشگاه پرینستون و کلمبیا و بعد هاروارد صرف شناخت تاریخ و فرهنگ و هنر و موسیقی ایرانی کرد و به زبان‌های اوستایی و پهلوی تسلط داشت و متون قدیمی را می‌خواند و راجع به مذاهب ایران باستان هم اطلاع داشت. علیرضا باور داشت که تنها از راه فرهنگ و دانش میشود شکوه و بزرگی ایران کهن را زنده کرد و تزی که در حال تهیه داشت به اسم «مینوی خِرَد» بود که به زبان پهلوی است برای من مشکل است که توضیح دهم که درست چیست چون یک ایرانشناس باید این کار را بکند.
به طور کلی موضوع آن مربوط به فرد دانایی است که سؤال‌های مختلف مذهبی و اجتماعی از مینوی خرد میکند و می‌پرسد که بیشتر به اعتقاداتش مطمئن شود. اگر بیشتر توضیح بخواهید باید از متخصصان پرسید.
در این مورد سال گذشته با رحیم شایگان صحبت کردیم که همشاگردی شاهپور علیرضا پهلوی بودند.
بله. ایشان این مطالب را خیلی خوب می‌دانند. بعد فکر کردم که به خصوص در داخل کشور و حتی خارج کشور مردم مملکت‌مان خیلی الان دلشان می‌خواهد که با فرهنگ و تمدن پرافتخار گذشته و مملکت‌مان دوباره آشنا شویم و میخواهند بدانند که کی هستند و از کجا آمده‌اند و تاریخ تمدن‌شان چیست. واقعا اگر آدم گذشته خودش را نداند هویت خودش را هم از دست می‌دهد. بنابراین من فکر کردم که یک بورسی درست کنیم به یاد علیرضا و برای اینکه اسمش هم بماند در دانشگاه هاروارد برای مطالعات در رشته ایران باستان.
منتها برای تهیه این بورس باید یک میلیون دلار جمع‌آوری کرد و چون خود دانشگاه هاروارد این کار را نمی‌کرد بنیادی درست کردیم به اسم بنیاد علیرضا پهلوی که این مبلغ را بتوانیم با کمک هم‌میهنان جمع‌آوری کنیم و موقعی که جمع‌آوری شد به دانشگاه هاروارد می‌دهیم که طبق قوانین دانشگاه بورس می‌دهند به دانشجویان ایرانی یا ایرانی‌الاصل.
در چه مقطعی از تحصیلات‌شان باید باشند و چه کسانی برای درخواست این بورسی تحصیلی واجد شرایط خواهند بود؟
البته جزئیات این را نمی‌توانم بگویم. با دانشگاه هاروارد موقعی که تماس بگیرند از طریق آنها خواهند فهمید که چه زمانی و در چه سطحی و چطوری این بورس به آنها داده میشود.
روندی که بر اساس آن متقاضیان دریافت بورس گزیده می‌شوند الان مشخص است یا بعدا معلوم میشود؟
بعدا. اینها همه مربوط به خود دانشگاه هاروارد است. برای اینکه موقعی که این مبلغ امیدوارم تهیه شود و به دانشگاه داده شود آن وقت دانشجویان به دانشگاه بنویسند خود آنها توضیحات را به آنها خواهند داد.
معلوم هست که از کی اولین دوره بورس اعطا میشود؟
علیرضا پهلوی
همه بستگی به این دارد که ما چه موقع بتوانیم این مبلغ را جمع‌آوری کنیم که امیدوارم زیاد طول نکشد. تا به حال عده زیادی از هم‌میهنان کمک کرده‌اند. هم کمک‌های ارقام بالا و هم کم. می‌دانم چقدر مهم است و می‌خواهم که هم‌میهنان در این کار سهیم باشند و فکر کردم که حتی هم‌میهنانی در داخل کشور هستند که علاقه‌مند به این کار هستند ولی خب به دلایل مختلف نمی‌توانند این کمک را از داخل کنند چون اجازه ندارند و بعد فکر کردیم که اگر علاقه‌مند باشند می‌توانند به بنیاد ایمیل بزنند و اسم مستعار بدهند و ایرانیان در خارج برای هر اسمی یک مبلغ سمبلیک یک دلار یا ده دلار به اسم آنها در این بنیاد می‌گذارند که آنها هم خودشان را در این بنیاد و برای این بورس تحصیلی سهیم بدانند.
البته هنرمند نیستم ولی ۵ تا تابلو کشیدم با رنگ اکریلیک که از غروب آفتاب است این برای زمانی که این اتفاق افتاده بود به من کمک کرد. شاهزاده رضا پهلوی در سال ۱۹۸۶ کتابچه‌ای درست کرده بود که عکس‌های ایشان است و از غروب آفتاب گرفته بود. من از روی آن کپی کردم و ۴ تا تابلو آن غروب‌هاست و یکی‌اش هم خودم در یکی از این پروازها از طیاره از غروب آفتاب عکس گرفته بودم. آنها را نقاشی کردم و آنها را هم گذاشتیم روی سایت که عده‌ای که علاقه‌مند باشند این تابلوها را خریداری کنند که یکی‌اش خوشبختانه خریداری شده که این را هم خواستم اضافه کنم.
امیدوارم که این مبلغ هرچه زودتر جمع‌آوری شود و این بورس در هاروارد داده شود. چیزی که می‌خواستم در خاتمه بگویم ما می‌دانیم که مملکت‌مان ایران ما صاحب چه فرهنگ و تمدن و تاریخی پر فراز و نشیب بوده. هجوم‌های فرهنگ‌های بیگانه به ما شده، ولی با تمام سختی‌ها و دردها ایران همیشه ایران مانده و ایرانی هم ایرانی است. امیدوارم در آینده، ایرانی داشته باشیم که جوانانش در جلوی خود روشنایی ببینند و امید ببینند و بدون درد و رنج چه در داخل و چه در خارج؛ که بخواهند زنده بمانند.
*
آگاهی‌های بیشتر درباره این بورس تحصیلی در دسترس برروی وب‌سایت بنیاد علیرضا پهلوی:
https://alirezapahlavifoundation.org