معترضان جهان؛ چهره سال مجله تایم

امیر حکاک

بی بی سی

تازه ترین شماره هفته نامه آمریکایی "تایم" شخصیت سال ۲۰۱۱ را "معترض" معرفی کرده است.

تاکنون بسیاری از رهبران سیاسی، شخصیت های اجتماعی و فرهنگی و مخترعان به عنوان چهره سال تایم برگزیده شده اند اما با وجود اینکه در طول تاریخ ۸۴ ساله تایم، اعتراض های خیابانی متعددی در کشورهای جهان شکل گرفته و گاه همچون انقلاب ایران در سال ۱۹۷۹ به تغییر رژیم هم منجر شده، انتخاب "معترض" به عنوان شخصیت سال از سوی مجله تایم بی سابقه بوده است.

این هفته نامه در پایان هر سال، یک فرد (و گاهی گروه یا چیزی) را که به باور دبیرانش بیشترین تاثیر را در طول یک سال گذشته بر جهان گذاشته باشد، انتخاب می کند.

ریک استنگل، سردبیر تایم روز چهارشنبه این جلد را در شبکه ان بی سی رونمایی کرد. او گفت که همکارانش تا حد زیادی برای انتخاب معترض به عنوان شخصیت سال اتفاق نظر داشتند.

آقای استنگل گفت که "معترض"، مخصوصا در خاور میانه، در سال گذشته تاریخ را تغییر داد و آینده را هم تغییر خواهد داد.

مردم معترض بودند که در خاور میانه دیکتاتورها را سرنگون کردند و در جست و جوی آزادی و جایگاهی که تا پیش از این نداشتند، از جان خودشان هم گذشتند. فکر می کردیم که این بخش از دنیا هیچ وقت تغییر نخواهد کرد."

او با اشاره به "واگیری اعتراض ها" گفت اعتراض های دو سال قبل در ایران تا حد زیادی بر بهار عربی تاثیر گذاشت و بهار عربی هم به اعتراض های بعدی در نقطه های دیگر دنیا اثر گذاشته است.

اعتراض به دیکتاتورها در خاور میانه، اعتراض به کارتل مواد مخدر در مکزیک، اعتراض به رهبران سیاسی و اقتصادی در یونان، جنبش اشغال وال استریت، و تظاهرات ناراضیان رژیم روسیه، همه در سال ۲۰۱۱ اتفاق افتاده است.

در سایت رسمی مجله تایم سایر شخصیت های سال ۲۰۱۱ هم منتشر شده است، از جمله دریاسالار ویلیام مک ریون که عملیات شکار بن لادن را در ماه مه سازماندهی کرد، آی وی وی هنرمند چینی که در سال ۲۰۱۱ بیش از ۸۰ روز در زندان دولت چین بود، و کیت میدلتون، عروس ملکه بریتانیا که مراسم ازدواجش را حدود دو میلیارد نفر در جهان تماشا کردند.

شخصیت سال ۲۰۱۰ مارک زاکربرگ، بنیانگذار فیسبوک بود. در سال ۲۰۰۸ اوباما و در سال ۱۹۷۹ آیت الله خمینی شخصیت سال مجله تایم شده بود.

از دیگر جلدهای بحث برانگیز تایم می توان به سال ۲۰۰۶ اشاره کرد که در آن شخصیت سال، "شما" یا "تو" بود و اشاره به همه کسانی داشت که با استفاده از اینترنت، عصر اطلاعات را تکامل بخشیدند.

معترضان چه کردند؟

کرت اندرسن، نویسنده تایم، در گزارشی مفصل در این شماره از این هفته نامه، به چگونگی آغاز اعتراض ها در خاور میانه و گسترش یافتنش به نقاط مختلف دنیا پرداخته است.

او به شهروندانی در سراسر دنیا اشاره کرده است که بدون اسلحه به خیابان ها ریخته و اعتراض کرده اند.

گزارش او در ابتدا نگاهی دارد به اعتراض های دهه ۱۹۶۰ در آمریکا برای دستیابی به حقوق مدنی و علیه جنگ ویتنام. انقلاب ایران و اعتراض ها در پرتغال در دهه ۷۰، اعتراض های دهه ۸۰ در آمریکا و اروپا علیه سلاح های هسته ای، اشغال اسرائیل در کرانه باختری و غزه و اعتراض به کمونیسم در میدان تیانانمان و اروپای شرقی از دیگر مواردی است که نویسنده، پیش از پرداختن به اعتراض های سال ۲۰۱۱، به آنها اشاره کرده است.

این گزارش سپس به اعتراض ها در تونس می پردازد. حدود یک سال پیش در صبح ۱۷ دسامبر ۲۰۱۱ دستفروشی در شهری در جنوب تونس در اعتراض به رفتار پلیس، روی خود تینر رنگ ریخت و کبریت کشید.

معترضان در شهر سیدی بوزید تونس، در اسکندریه و قاهره، در بسیاری از شهر های سرزمین های عربی به طول ۶۰۰۰ مایل، از خلیج فارس تا اقیانوس آرام، مادرید و آتن و لندن و تل آویو، مکزیک و هند و شیلی، نیویورک و مسکو با ابراز خشم و نفرت از دولتمردان، بزرگترین و گسترده ترین اعتراض های قرن را در سال ۲۰۱۱ رقم زده اند.

اعتراض ها از تونس شروع شد. پس از تونس، در مصر اعتراض ها برای انتخابات شکل گرفت. در آمریکا در پی بحران های مالی و امتناع کنگره از بالابردن مالیات برای درآمدهای بسیار بالا جنبش، اشغال وال استریت و میلیون ها حامی آن کلید خورد. به تازگی مردم در روسیه پس از اینکه متوجه شدند که حضور ولادیمیر پوتین به مدت شش یا دوازده سال دیگر در قدرت، ممکن است که به رفاه بیشتر و دموکراسی بیشتر نرسد، اعتراضات خود را آغاز کردند.

در روز دهم دسامبر پنج روز پس از نخستین اعتراض ده ها هزار نفر در مسکو دست به اعتراض زدند که بزرگترین تظاهرات بعد از فروپاشی کمونیسم بوده است.

در این اعتراضات نامه ای که ناوالنی از سلولش در زندان مسکو نوشته است خطاب به جمعیت خوانده شد" غیرممکن است که صدها هزار نفر و میلیون ها نفر را کتک بزنند و دستگیر کنند. ما دام و برده نیستیم. صدا داریم و رای و نظر داریم."

نویسنده تایم نوشته است معترضان روسی همچنان قصد برگزاری اعتراضات تازه تری را دارند چون روسیه هم مثل بیشتر قسمت های جهان هنوز کاملا به پایان تاریخ نرسیده است.

معترضان با اعتراض خود همچنان تاریخ را خواهند ساخت و تا معترض هست، تاریخ ادامه خواهد داشت.

نکته هایی درباره چهره سال مجله تایم

سنت انتخاب شخصیت سال از سال ۱۹۲۷ در مجله تایم بنیان گذاشته شد. در پایان این سال، سردبیران تایم می خواستند مهم ترین خبر را در هفته ای "کم خبر" انتخاب کنند. از سوی دیگر مدتی قبل از آن، تایم، عکس چارلز لیندبرگ هوانورد را بعد از پرواز تاریخی اش بین اروپا و آمریکا روی جلد منتشر نکرده بود. آنها به این نتیجه رسیدند که لیندبرگ را مرد سال معرفی کنند و با یک تیر دو نشان بزنند.
از آن زمان، مجله تایم هرسال شخصیت سال را انتخاب می کند.
در سال ۱۹۹۹ عنوان مرد سال به شخصیت (یا فرد) سال تغییر یافت.
با این حال، مجموعا زنان حضور کمتری در این جایگاه داشته اند. والیس سیمپسون در سال ۱۹۶۳، سونگ می لینگ در سال ۱۹۳۷، ملکه الیزابت دوم در سال ۱۹۵۲ و کورازون آکوینو در سال ۱۹۸۶ از معدود زنانی بوده اند که تاکنون به طور مجزا عنوان زن سال را دریافت کرده اند.
 در سال ۱۹۶۰ "دانشمندان آمریکایی"، در سال ۱۹۵۶ "مبارزان آزادیخواه مجارستانی" ، در سال ۱۹۷۵ "زنان آمریکایی" و در سال ۲۰۰۳ "سربازان آمریکایی" از گروه هایی بوده اند که به طور مشترک روی جلد شماره مخصوص آخر سال تایم قرار گرفته اند.
از روسای جمهور امریکا که جز یکی دو استثنا همه روی جلد تایم رفته اند، آیزنهاور تنها رییس جمهوری بوده که پیش از اینکه به ریاست جمهوری برگزیده شود، روی جلد رفت. او بار دیگر هم در سال ۱۹۵۹ عنوان چهره سال را برد.
در روز ۳۱ دسامبر ۱۹۹۹ آلبرت انیشتین شخصیت قرن معرفی شد. فرانکلین روزولت و مهاتما گاندی دیگر نامزدهای این عنوان بودند.
فرانکلین روزولت تنها کسی است که سه بار این عنوان را برده است: در سال های ۱۹۳۲، ۱۹۳۴ و ۱۹۴۱.
مجله تایم تاکید دارد که این عنوان الزاما تحسین آمیز نیست اما چون بسیاری از منتخب های سال های قبل افراد تحسین آمیزی بودند، هنوز این تصور در میان بسیاری از مخاطبان جاری است؛ ولی تایم به شماره هایی اشاره می کند که در آنها آدولف هیتلر (۱۹۳۸)، جوزف استالین (۱۹۳۹و ۱۹۴۲) و آیت الله خمینی (۱۹۷۹) عنوان مرد سال را کسب کرده بودند.
در سال ۱۹۷۹ پس از اینکه آیت الله خمینی مرد سال شد، اعتراضات عمومی در آمریکا باعث شد که تایم شخصیت هایی را که در آمریکا حساسیت برانگیزند انتخاب نکند. شاید از همین رو بود که شخصیت سال ۲۰۰۱ شهردار نیویورک شد، و نه اسامه بن لادن.