نشست ویژه مجلس برای بررسی تحریمها
شرق، سروش فرهادیان: به نظر می‌رسد دوره «انکار» گذشته و زمان «واقع‌گرایی» است. «تحریم»ها و «تهدید»ها کار را به جلسه غیرعلنی، اما رسمی کشانده. آن‌گونه که «محمدرضا باهنر»، نایب‌رییس مجلس گفته تصمیم بر آن شده تا مجلس شورای اسلامی هفته آینده در جلسه‌ای غیرعلنی به بررسی مسایل اقتصادی در شرایط تحریم بپردازد.
از ایده تشکیل جلسه‌ای که در آن به صورت محرمانه به بررسی شرایطی که تحریمها ایجاد کرده پرداخته شود نخستین بار در دهم آذر با دست به دست شدن نامه‌ای میان نمایندگان رونمایی شد. «فاضل موسوی» نماینده خدابنده و عضو فراکسیون اصلاح‌طلبان مجلس نامه را مقابل سایر نمایندگان قرار می‌داد و آنان هم امضا می‌کردند. از جایگاه خبرنگاران مشخص بود که کم‌تر نماینده‌ای نامه مقابلش قرار می‌گرفت اما حاضر به امضا نمی‌شد. معلوم بود موضوع مهمی است و بیشتر نمایندگان برآن اتفاق‌نظر دارند. پی‌گیری که کردم معلوم شد درخواستی است برای تشکیل یک جلسه غیرعلنی. عنوان کلی‌اش هم بررسی شرایط کشور اعلام شد. از امضاهای پیاپی و پشت سر هم نمایندگان معلوم بود خبری شده که باید آن را جدی گرفت. جلسه‌های غیرعلنی مجلس دو دسته‌اند. دسته نخست آن جلسه‌هایی است که رییس مجلس نیاز می‌بیند قبل از جلسه‌های رسمی به صورت غیرعلنی و غیررسمی برای یک ربع، نیم ساعتی تشکیل دهد تا مثلا راجع به موضع‌گیری‌ها و نطق‌ها تذکر بدهد؛ که چندان مهم نیست. دسته دوم هم جلسه‌هایی است که یکی از آنها را زمان بررسی اختلاس بزرگ در مجلس شاهد بودیم. حالا مجلس تصمیم به تشکیل جلسه ویژه‌ای برای بررسی تحریمها و تهدیدها گرفته که غیرعلنی باشد اما رسمی؛ از عنوانش هم معلوم است که باید آن را جدی گرفت. همان‌گونه که در نامه نمایندگان به رییس مجلس برای تشکیل جلسه‌ای غیرعلنی مشخص است این جلسه باید با حضور چهار مقام دولتی برگزار شود. جلسه‌ای که برای پی بردن به اهمیت آن کافی است متن نامه‌ای که خطاب به رییس مجلس نوشته شده بخوانید: «نظر به تحولات اخیر در زمینه پرونده هسته‌ای و برخی دیگر ترفندهای بدخواهان نظام که پیامد آن تشدید تحریم‌های اقتصادی از سوی غرب با استفاده از اهرم‌های گوناگون از قبیل تحریم بانک مرکزی، تحریم خرید نفت و برخی تهدیدهای نظامی است که اثرات جدی بر وضعیت امنیتی و اقتصادی کشور خواهد داشت و لزوم اشراف و اطلاع نمایندگان به این مسایل و تمهیدات اندیشیده شده برای مقابله با آثار آنها به این وسیله در اجرای اصل 69 قانون اساسی و ماده 103 آیین‌نامه داخلی مجلس درخواست می‌کند جلسه غیرعلنی رسمی با حضور دبیر شورای‌عالی امنیت ملی، وزیر خارجه، رییس بانک مرکزی و وزیر اقتصاد تشکیل و نسبت به ارایه توضیحات لازم اقدام گردد.» جلسه‌ای که فاضل موسوی در گفت‌وگو با شرق از امضای آن توسط160 نماینده خبر می‌دهد. به نظر می‌رسد کار تحریمها و تهدیدها به جایی رسیده که باید آن را گذر از ورطه انکار به واقع‌گرایی دانست. موسوی نماینده‌ای است که ایده تشکیل این جلسه را داده و امضا‌هایش را جمع کرده پس بهتر از دیگران می‌تواند چند و چون جلسه ویژه مجلس را شرح دهد.
ایده تشکیل یک جلسه در مجلس برای بررسی موضوع تحریم‌های اقتصادی و تهدیدهای نظامی چگونه شکل گرفت؟
شش ماهی است که ذهنم به صورت جدی درگیر تشکیل جلسه‌ای است که بتوانیم در آن، ابعاد مختلف تاثیر تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی و تهدیدهای نظامی احتمالی را بررسی کنیم.
چه اتفاقی افتاده که این ایده را پس از شش ماه الان اجرایی کرده‌اید؟
در یکی، دو ماه اخیر تحریم‌های اقتصادی غرب علیه جمهوری اسلامی شدت گرفته و عملا وارد فاز جدیدی شده که تبعات جدی‌تری را به مردم تحمیل می‌کند. در چند ماه اخیر شاهد افزایش تهدیدهای نظامی از سوی غرب هستیم و خب باید گفت این موضوع نگرانی‌ها را افزایش می‌دهد. نگاهی به ادبیات به کار رفته از سوی برخی نظامیان دو طرف به خوبی چند و چون شرایط را نشان می‌دهد. به همین علت نامه‌ای نوشتیم خطاب به رییس مجلس تا این جلسه ویژه تشکیل شود.
استقبال مناسبی از سوی نمایندگان از ایده تشکیل این جلسه صورت گرفت؟
من این نامه را 10 آذر از ساعت 9:30 نیم تا 11:30 و نیم برای امضا به همکارانم عرضه کردم و در همین مدت کم 160 نفر با گرایش‌های سیاسی مختلف آن را امضا کردند.
کسی هم مخالفت کرد؟
خب هر موضوعی عده‌ای مخالف هم دارد اما مخالفان این جلسه بسیار انگشت‌شمار بودند.
و استدلال مخالفان چه بود؟
حرف‌هایی بود که چندان نیاز به طرح‌شان نیست.
چرا اجرایی شدن این طرح تا الان زمان برد؟
چون کم‌کم تهدیدها جدی‌تر شد.
مشخصا قرار است در جلسه غیرعلنی رسمی مجلس راجع به چه موضوع‌هایی بحث شود؟
همان‌طور که در متن نامه به آقای لاریجانی آمده تحول‌های اخیری که در پرونده هسته‌ای ایران رخ داده و تشدید تحریم‌های اقتصادی و تهدیدهای نظامی که مدتی است بر سر آن بحث‌ها بالا گرفته از محور‌های این جلسه خواهند بود.
آیا الان کشور در مقطع خاصی قرار دارد که این جلسه تشکیل می‌شود؟
بله و این شرایط را نمی‌شود تکذیب کرد. با توجه به قطعنامه‌های متعددی که در این مدت علیه جمهوری اسلامی صادر شده و تهدیدهایی که صورت گرفته باید پذیرفت در شرایط ویژه‌ای قرار داریم. این شرایط ویژه نیازمند این است که تمهیدات جدی و ویژه‌ای اندیشیده شود که آن هم نیازمند تشکیل جلسه ویژه‌ای است. ما باید در این شرایط دغدغه‌های مختلفی که وجود دارد را جدی بگیریم. در شرایط خاص به استناد قانون اساسی تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها باید در مجلس و با محوریت مجلس باشد. مجلس شورای اسلامی باید جمهوری اسلامی را از شرایط خطیری که در بعد بین‌المللی در آن قرار گرفته عبور دهد و برای اینکه نمایندگان بتوانند تصمیم‌های درستی بگیرند نیازمند اطلاع از آخرین شرایط بین‌المللی و داخلی هستند.
در واقع در این جلسه دنبال انسجام برای واکنش‌هایی توام با آینده‌نگری هستید؟
دقیقا! ما باید سناریو‌های مختلف را برای مواجهه با تهدیدهای احتمالی بررسی کنیم.
یعنی شرایط خطرناک شده؟
نه. این جلسه را نباید به این تعبیر کرد که در شرایط خطرناکی قرار داریم اما چون چنین شبهه‌هایی هم ایجاد می‌شود نباید از خیر این‌گونه جلسه‌ها گذشت. مردم باید بدانند در شرایطی قرار داریم که ظرافت‌های بیشتری می‌طلبد. در واقع با چالش‌هایی مواجه هستیم که به هر دلیلی مدیریت لازم را در دولت برای مواجهه با آنها نمی‌بینیم.
چه چالش‌هایی؟
همین موضوع حمله به سفارت انگلستان شاید مثال خوبی باشد. اینکه یک عده‌ای تصمیمی بگیرند سفارت‌خانه یک کشور دیگر را خلاف تعهدات بین‌المللی تصرف و به آن ورود کنند و با این کار هزینه‌ای به کشور تحمیل کنند به هیچ‌وجه قابل قبول نیست. نباید تبعات اقدام 200 نفر را 75میلیون ایرانی بدهند. منافع ملی از کف خیابان‌ها توسط 200 نفر حمایت نمی‌شود بلکه تهدید می‌شود. اینکه 25 سفیر اروپایی می‌روند برای بازدید از سفارت انگلستان، یک علامت ناخوشایند است. ما باید جلوی هزینه‌ها را بگیریم. ما می‌خواهیم همه بدانند که تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در مورد این‌گونه مسایل مانند قطع رابطه یا ایجاد رابطه باید از یک جا باشد و چه جایی بهتر از مجلس.
منظورتان تشکیل نوعی ستاد بحران است؟
ستاد بحران که نه، اما جلسه‌ای برای هم‌اندیشی لازم است که کمک می‌کند تا آمادگی لازم برای بحران ایجاد شود.
آیا دولت همراهی لازم را می‌کند؟
باید این کار را بکند. نمایندگان حق دارند بدانند دقیقا مملکت در چه شرایطی است و میزان توانمندی‌ها و تهدیدها فارغ از بحث‌های تبلیغاتی چیست. ما با تشکیل این جلسه در واقع اعلام می‌کنیم که نمی‌پذیریم شاهد اجرایی شدن تصمیم‌هایی باشیم که تازه بعدا از دیدن تبعات سوء آن، مجلس مطلع می‌شود.
منظورم این است که دولت هم از این موضوع استقبال کرده؟
بحث بر سر استقبال یا عدم استقبال کردن دولت نیست. مجلس توضیح می‌خواهد و دولت موظف به توضیح دادن است.
آیا به دولتی‌ها اطلاع داده شده تا آماده ارایه گزارش به مجلس باشند؟
در حاشیه نامه‌ای که ما به رییس مجلس دادیم آقای باهنر نوشته که به آن چهار نفر مسوول دولتی اطلاع داده شود تا آمادگی شرکت در جلسه روز سه‌شنبه یا چهارشنبه هفته آینده را داشته باشند.
پس برگزاری این جلسه قطعی است؟
بله.
چرا خواستار حضور رییس‌جمهور در این جلسه نشدید؟
نیازی به حضور آقای احمدی‌نژاد نیست چون ما می‌خواهیم کار بررسی تهدیدها و تحریمها تخصصی باشد.
در آن جلسه مشخصا قرار است چه اتفاقی بیفتد؟
دقیقا در مورد تاثیر تهدیدها و تحریمها در درازمدت و کوتاه‌مدت بر زندگی مردم و راه‌کارهایی برای مواجهه با این شرایط گفت‌وگو می‌کنیم.
آیا این نشان‌دهنده پذیرش شرایط ویژه است؟
بله و البته این نشان‌دهنده دوراندیشی است. کار کشور‌داری همه‌اش تبلیغات نیست بلکه نیاز به دوراندیشی هم دارد.
اماتاثیر داشتن تحریمها قبلا همواره انکار می‌شد و دولت حاضر به پذیرش تاثیر تحریمها نبود. حتی برخی از نمایندگان در گفت‌وگو با من روزی که با تمام کشورهای غربی قطع رابطه کنیم را روز پیشرفت ایران اعلام کردند.
اتفاقا هدف از تشکیل این جلسه ویژه جلوگیری از این نوع اظهارنظر‌هاست. اینکه تحریمها تاثیری ندارد بیشتر شبیه شوخی است. ما که نمی‌توانیم با آمار و ارقام شوخی کنیم. به همین علت نمی‌شود تاثیر تحریمها را بر زندگی مردم انکار کرد. تحریمها آثار منفی دارد که نباید و نمی‌شود از آنها گذشت. اگر نیت مسوولان کم کردن اثر تحریم‌هاست باید در گام نخست از فاز انکار بیرون بیایند. باید در سیاست خارجی و رابطه‌مان با دنیا به سمت تنش‌زدایی برویم. به جد می‌گویم نیازمند تجدید‌نظر در دیپلماسی‌مان هستیم و با تشکیل این جلسه پیام‌هایی برای مسوولان داریم.
پیام‌های این جلسه چیست؟
پیام این جلسه به دولت و تمام مسوولان این است که در حرف‌ها و مواضع و کنش‌ها و واکنش‌های‌شان دقت کنند و منافع ملی را در نظر بگیرند. مجلس می‌خواهد واکنش‌ها در چارچوب باشد.