یادگاری های بارداری بر بدن زنان
بیشتر خانم‌ها تصور می‌کنند با بستن شکم بعد از زایمان، شلی عضلات کاهش یافته و شکم آنها صاف‌تر می‌شود اما این تصور غلط است. در یک کلام بگویم بستن شکم هیچ تاثیری بر کوچک شدن آن ندارد و تنها راه برگشتن به ظاهر طبیعی ورزش کردن است.
دردهای ناشی از انقباضات رحمی
بعد از زایمان، رحم در فواصل زمانی معینی منقبض شده و به دنبال این انقباض‌ها شکم مادر درد می‌گیرد (دردهای کرامپی). به‌دنبال شیردهی، از مغز هورمونی به نام «اکسی توسین» ترشح می‌شود؛ اکسی توسین با اثر‌گذاری بر رحم، انقباضات آن را شدت داده و درد مادر بیشتر می‌شود.
این دردها غالبا به درمان احتیاج ندارند اما گاهی چنان شدت می‌یابند که مادر مجبور به مصرف مسکن می‌شود.
کمر درد
طی دوران بارداری، قوس کمر بعضی خانم‌ها بیشتر می‌شود و به همین دلیل کمر درد می‌گیرند. بعد از زایمان که مهره‌های کمر به حالت طبیعی بر می‌گردند این دردها کمتر شده اما درصورت تداوم، مشاوره پزشکی، فیزیوتراپی و مصرف دارو لازم است.
ترشحات واژینال
در چند روز اول بعد از زایمان، مادر ترشحات قرمز رنگی دارد که به‌تدریج کمرنگ‌تر می‌شوند و طی حدود 10 روز تقریبا سفید رنگ می‌شوند. این حالت ممکن است تا 4 هفته بعد از زایمان ادامه داشته باشد اما گاهی این ترشحات طولانی مدت و همراه با خونریزی‌های نامنظمی هستند، به علاوه رحم بزرگ می‌ماند؛ این علایم ممکن است ناشی ازعفونت رحم یا باقی ماندن تکه‌ای از جفت در آن باشند که به هر حال معاینه توسط پزشک متخصص زنان لازم است.
عفونت ادرای بعد از زایمان
بعد از زایمان معمولا مثانه متسع‌تر و تخلیه آن ناقص‌تر انجام می‌شود؛ یعنی بعد از هر بار دستشویی رفتن، مقداری ادرار در مثانه باقی می‌ماند؛ این روند زمینه را برای ابتلا به عفونت ادراری مساعد میکند. اگر مادری تا 4 ساعت بعد از زایمان قادر به ادرار کردن نباشد باید به سرعت با روش سونداژ، مشکلش برطرف شود.
بی اختیاری استرسی ادرار
طی زایمان، ممکن است قسمت خروجی واژن به‌طور خودبه‌خودی، در اثر کشش عضلانی زیاد یا توسط پزشک، بیش از حد متسع و در نتیجه شل شود؛ به این ترتیب سال‌ها بعد، مادر دچار بی‌اختیاری استرسی ادرار می‌شود و به‌دنبال خنده، سرفه یا عطسه ریزش ادرار خواهد داشت. البته مادران نباید نگران شوند این حالت بیشتر در خانم‌هایی که تعداد زایمان‌های زیادی داشته‌اند یا نوزادشان درشت بوده ایجاد خواهد شد و تنها درمان آن روش جراحی است.
شلی عضلات دیواره شکم
به‌دنبال پارگی رشته‌های عضلانی دیواره شکم در دوران بارداری، دیواره شکم نرم و سست می‌شود؛ با گذشت چند هفته از زایمان، ساختار عضلانی شکم به حالت اولیه برمی‌گردد اما ورزش، سبب تسریع این روند خواهد شد.
باور غلط: بیشتر خانم‌ها تصور می‌کنند با بستن شکم بعد از زایمان، شلی عضلات کاهش یافته و شکم آنها صاف‌تر می‌شود اما این تصور غلط است. در یک کلام بگویم بستن شکم هیچ تاثیری بر کوچک شدن آن ندارد و تنها راه برگشتن به ظاهر طبیعی ورزش کردن است.
کاهش وزن بعد از زایمان
معمولا بلافاصله بعد از تولد نوزاد و تخلیه رحم حدود 5-6 کیلوگرم و طی چند روز بعد از زایمان حدود 2-3 کیلوگرم از وزن مادر کاسته می‌شود. بیشتر خانم‌ها 6 ماه پس از زایمان‌شان به وزن طبیعی خود می‌رسند اما ممکن است نسبت به قبل از بارداری‌شان حدود 5/1 کیلوگرم اضافه وزن داشته باشند.
شیر دهی
ترشحات شیری خشک شده روی سینه ممکن است سبب تحریک این ناحیه شود. بهتر است مادر قبل و بعد از شیردهی این ناحیه را با آب و صابون ملایم تمیز کند.
باور غلط: برخی مادران تصور می‌کنند باید بعد از هر بار شیر‌دادن نوزاد، چند قطره شیر روی سینه‌شان بماند و خشک شود تا از ایجاد ترک و آلودگی جلوگیری کند؛ هیچ‌کدام از منابع علمی و پزشکی این روش را تائید نمی‌کند و باید حتما بهداشت این ناحیه رعایت شود.
مصرف دارو در دوران شیردهی
مادران شیرده باید قبل از مصرف هر دارویی با پزشک مشورت کنند زیرا برخی داروها با ورود به بدن مادر به شیر او ترشح می‌شوند و ممکن است به‌طور ناخواسته به طفل انتقال یابند.
تب سینه
طی 24 ساعت اول پس از ترشح شیر، ممکن است سینه‌ها متسع و سفت شوند. گاهی این حالت ممکن است همراه با تب باشد، برای درمان این حالت از لباس زیرهای فشاری، کیسه یخ یا داروهای ضد‌درد تجویزی پزشک استفاده کنید. گاهی ممکن است 3-4 هفته پس از زایمان یکی از سینه‌ها دچار درد، سفتی و قرمزی شود؛ این حالت که به ماستیت یا عفونت سینه مشهور است با تجویز آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود.
مراقبت های زنانه
بعد از زایمان طبیعی، باید رعایت بهداشت شخصی به مادر آموزش داده شود مثلا تمیز کردن از سمت جلو به عقب. در ضمن باید یادآور شوم که تورم‌های این ناحیه با کیسه یخ قابل بهبودند؛ استفاده از حمام آب گرم و مسکن هم می‌تواند درد موضعی این ناحیه را در 24 ساعت اول کاهش دهد.
یبوست
به‌دنبال زایمان ممکن است عملکرد روده‌ها تحت‌تأثیر قرار گیرد؛ گاهی علت این حالت تنقیه‌های قبل از زایمان است، در غیراین صورت زود به راه افتادن و زود غذا خوردن این مشکل را حل میکند.
افسردگی خفیف
بعد از زایمان ممکن است مادر به درجاتی از افسردگی مبتلا شود، این افسردگی در اکثر مواقع خفیف است و طی 10 روز بهبود می‌یابد، اما اگر طولانی مدت‌تر یا شدیدتر شد مادر باید توسط روان‌پزشک معاینه شود.
بازگشت قاعدگی
اگر مادر به فرزندش شیر ندهد معمولا تخمک‌گذاری 6-7 هفته بعد از زایمان دوباره شروع می‌شود و احتمال حاملگی مجدد وجود دارد. معمولا شیر دهی سبب تاخیر زمان تخمک‌گذاری می‌شود اما به هیچ عنوان نمی‌توان زمان دقیق تخمک‌گذاری را پیش‌بینی کرد؛ بنابراین بهتر است از هفته سوم بعد از زایمان، روش‌های پیش‌گیری از بارداری انجام شود. یکی از این روش‌های شایع، استفاده از قرص‌های شیر دهی به‌مدت 6 ماه است البته در ویزیت هفته سوم بعد از زایمان، مادر می‌تواند از IUD هم استفاده کند.
رژیم غذایی
میزان کالری و پروتئین رژیم غذایی مادر شیرده باید از دوران بارداری بیشتر باشد و مادر باید حداقل 3 ماه پس از زایمان، مکمل آهن دریافت کند زیرا ذخایر آهن بدنش وارد شیر می‌شود، در نتیجه مادر در خطر کمبود آهن و کم‌خونی قرار دارد.