تحریم‌های بانکی؛ منشا حمله به سفارت بریتانیا
تصمیم جورج آزبورن به وادار کردن بانک‌های بریتانیایی برای قطع روابط تجاری با تهران به تنش‌های دیپلماتیک دامن زده است. معصومه طرفه نگاهی دارد به حمله نیروهای تندروی اسلامی به سفارت بریتانیا در تهران.
نیروهای تندرو در تهران به سفارت بریتانیا حمله کرده‌اند، پرچم بریتانیا را به آتش کشیده‌اند و آن را با پرچم جمهوری اسلامی جایگزین کرده‌اند. خبرگزاری فارس که حملات را «خودجوش» توصیف کرده است میگوید که بیش از ۱۰۰۰ دانشجو در این حمله شرکت داشته‌اند. گزارش‌هایی نیز مبنی بر تصرف اسناد و مدارکی از سفارت و شورای فرهنگی بریتانیا وجود دارد. این دانشجویان در بیانیه‌شان خواستار قطع تمام روابط با بریتانیا شده‌اند.
این اقدام پس از آن رخ داد که شورای نگهبان مصوبهٔ مجلس برای کاهش سطح روابط دیپلماتیک با بریتانیا را تأیید کرد. این طرح با رأی موافق ۱۷۹ نماینده تصویب شد و عده‌ای هم خواستار اخراج سفیر بریتانیا شده و شعار «مرگ بر انگلیس» سر دادند. اخراج به این معناست که سفیر بریتانیا، دومینیک چیلکات، که اندکی بیش از دو ماه در این منصب بوده است، باید جای خود را به کاردار بدهد. این حرکت نشانگر بی‌تابی فزایندهٔ ایران در برابر تحریم‌های بین‌المللی است.
هدف این خشم در واقعاً رئیس امور دارایی بریتانیا، یعنی جورج آزبورن، است که پیش‌تر گفته بود که همهٔ مؤسساتی اعتباری و مالی بریتانیا باید مراودات تجاریشان را با بانک‌های ایرانی قطع کنند. این نخستین باری است که بریتانیا بخش بانکی یک کشور را محروم می‌کند و بانک مرکزی ایران را هدف می‌گیرد. تحریم‌های بانکی پیامدهای وخیمی برای داد و ستدهای اقتصادی ایران خواهد داشت که عمدتاً زیر سلطهٔ سپاه پاسداران است.
همین دو هفته پیش، محمود احمدی‌نژاد برای اولین بار به تأثیر تحریم‌ها اذعان کرد. رئیس جمهور در سخنرانی‌اش در برابر مجلس هنگام ماجرای استیضاح وزیر اقتصاد گفت: «با تشکیل ستادهایی به صورت روزانه تمام عملیات‌های بانکی، خرید‌ها و انعقاد قراردادهای جمهوری اسلامی ایران را رصد کرده و هر روزنه‌ای را کور می‌کنند... این سنگین‌ترین هجمه در طول تاریخ علیه کشورمان به شمار می‌رود».
اما رأی مجلس ایران آن اندازه که به نظر می‌رسید رأی متفق علیه‌ای نبود. به گزارش فارس‌نیوز، از ۲۹۰ نماینده تنها ۱۹۶ نفر حاضر بودند؛ چهار نفر رأی مخالف و ۱۱ نفر رأی ممتنع دادند. این یعنی حدود ۱۱۰ نفر از نمایندگان تصمیم به مخالف به طرح یا از طریق رأی منفی و یا از طریق ممتنع ماندن داشتند. تبصره‌ای با حروف ریز در کنار مصوبه آمده است که میگوید در صورتی که بریتانیا «شیوهٔ خصمانه‌اش را تغییر دهد»، مصوبه قابل ملغی شدن است.
وزارت خارجهٔ بریتانیا در صورت اخراج چیلکات پاسخ «سختی» خواهد داد. وزیر خارجهٔ بریتانیا، ویلیام هیگ، گفت که با متحدان بین‌امللی دربارهٔ اقداماتی که اتخاذ خواهد شد مشورت خواهد کرد. او حرکت مجلس ایران را «تأسف‌بار، ناموجه و مخرب» توصیف کرد. اما بریتانیا در صورت اخراج سفیرش نمی‌تواند اقدام تلافی‌جویانهٔ مشابهی انجام دهد چون ایران در بریتانیا سفیر ندارد.
روابط میان ایران و بریتانیا از زمان انقلاب سال ۵۷ در ایران چندین بار دستخوش بحران‌های جدی شده است و یک بار دیگر هم پس از صدور فتوای آیت‌الله خمینی علیه سلمان رشدی، نویسندهٔ بریتانیایی، روابط دو کشور قطع شد. در طی دورهٔ پیش از اصلاحات در دههٔ ۹۰ میلادی، روابط به سطح کاردار ارتقاء داده شد و در نتیجهٔ دیپلماسی شدید پشت پرده در دورهٔ ریاست جمهوری محمد خاتمی در زمان اصلاحات روابط پس از سال ۱۳۷۷ به حال عادی برگشت. در سال ۱۳۸۰، جک استرا وزیر خارجهٔ وقت بریتانیا نخستین مقام عالی‌رتبهٔ بریتانیایی بود که به جمهوری اسلامی سفر کرد.
طی دو سال گذشته، روابط میان ایران و بریتانیا به شدت آسیب دیده است به ویژه بعد از تأسیس تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی در سال ۸۷. مقامات ایرانی، بی‌بی‌سی را ابزار «جنگ نرم» علیه ایران می‌دانند. آن‌ها روی فرکانس‌های این شبکه پارازیت انداخته‌اند، دفتر بی‌بی‌سی در تهران را تعطیل کرده‌اند و هر کسی را که با آن همکاری یا مصاحبه کرده بازداشت کرده یا ترسانده‌اند.
طی اعتراض‌های بعد از انتخابات سال ۸۸ در ایران، هشت نفر از کارکنان ایرانی سفارت بریتانیا بازداشت شدند و یک نفر از آنان، یعنی حسین رسام، به اتهام «اقدام علیه امنیت ملی» به چهار سال زندان محکوم شد – این اتهام، اغلب در پرونده‌های که برای پاپوش ساختن علیه مخالفان ساخته می‌شود، به کار می‌رود. اتهام رسام مدتی بعد به تعلیق در آمد و او از کار برای سفارت بریتانیا منع شد.
بریتانیا بار دیگر، هنگامی که شهردار تهران تهمید تصرف اجباری اقامت‌گاه سفیر بریتانیا و باغ سفارت در تهران را دید، درگیر کشمکش سیاسی تلخی در بالا‌ترین سطح با سیاست ایران شد.
رخدادهای اخیر رویارویی ایران با غرب را به سطح تازه‌تری می‌برد. انزوای ایران بیشتر خواهد شد. اقدام مجلس باعث شده است ایران در برابر تحریم‌های بیشتر غرب آسیب‌پذیر‌تر شود. این تحریم‌ها در صورتی که آمریکا نیز به تحریم و هدف قرار دادن بانک مرکزی بپیوندد، فلج‌کننده خواهد شد. این هم به نوبهٔ خود باعث افزایش تنش‌ها و تشتت‌ها از درون خواهد شد.
معصومه طرفه/ گاردین
مردمک