انتشار آرشیو صدام؛ دریچه ای به تاریکخانه یک ذهن

صدام جنگ را با گمان عدم مقاومت ایران آغاز کرد

دانشگاه دفاع ملی آمریکا ۲۰ سند و صورت جلسه مربوط به دیدارهای صدام حسین را به مناسبت برگزاری کنفرانسی درباره جنگ ایران و عراق در واشنگتن منتشر کرده است.

این اسناد بخشی از آرشیو محرمانه صدام حسین، رهبر پیشین عراق است که پس از تصرف بغداد به دست نظامیان آمریکایی افتاد.

به نوشته روزنامه نیویورک تایمز، تصویر ارائه شده به وسیله این اسناد بیانگر بعضی از جنبه های شخصیتی صدام حسین و ذهن پیچیده اوست.

ذهنی که به نوشته نیویورک تایمز، تمایل زیادی به دشمن پنداشتن دیگران داشت، در درک روابط دیپلماتیک در خارج از خاورمیانه ضعیف بود و به رغم در سر داشتن بلندپروازی های متعدد برای کشورش دچار اشتباه های بزرگی شد.

یکی از اشتباه های محاسباتی صدام حسین، دست کم گرفتن توان نظامی ایران پیش از آغاز جنگ با این کشور بود.

نیویورک تایمز به نقل از آماتزیا بارام، یک کارشناس اسرائیلی که اسناد منتشر شده را مطالعه کرده، نوشته است که صدام حسین در جلسه ای که کمتر از یک هفته پیش از آغاز جنگ برگزار شد، ابراز خوشبینی کرده است که با تجمع نظامیان عراقی در مرز، نیروهای نظامی ایران دچار وحشت شوند و مقاومت چندانی نکنند.

بر این اساس، واکنش گسترده نیروی هوایی ایران به حمله عراق و بمباران تاسیسات مهمی چون نیروگاه اتمی در حال احداث اوسیراک (تموز-۱) در نزدیکی بغداد به گونه ای بود که برای صدام حسین قابل باور نبود و آن را به ارتش اسرائیل نسبت داد.

او در جلسه ای که چند روز پس از آغاز جنگ برگزار شد، در اشاره به این حمله گفت: "این کار اسرائیل است."

اسرائیل چند ماه بعد به این نیروگاه حمله کرد و آن را منهدم کرد.

به نوشته نیویورک تایمز، اشتباه دیگر صدام حسین، برداشت غلط از ماجرای موسوم به ایران – کنترا در سال ۱۹۸۶ بود.

بر این اساس، صدام حسین ماجرای فروش تسلیحات آمریکایی به ایران را در راستای توطئه علیه عراق برآورده کرده بود در حالی که این موضوع به گفته مقام های ایالات متحده کمترین ربطی به این کشور نداشت.

به نوشته نیویورک تایمز، دولت رونالد ریگان با هدف کمک به آزادسازی گروگان های غربی در لبنان، تلاش برای برقراری یک کانال ارتباطی با جمهوری اسلامی و کسب درآمد برای کمک به شورشی های نیکاروگوئه، به ایران تسلیحات فرستاده بود.

اما صدام حسین و مشاورانش برداشت دیگری از این ماجرا داشتند.

اسناد منتشر شده به نقل از طارق عزیز، وزیرخارجه و معاون نخست وزیر وقت عراق نقل قول می کند که صدام احتمال داده که هدف آمریکا، انتقام گیری از حمایت این کشور از تلاش صورت گرفته برای استقلال پورتوریکو از ایالات متحده است.

صدام حسین در یکی از جلسات دیگر با مقایسه ایرانی ها با زنان خیابانی ادعا کرده بود که آمریکا به این کشور علاقه بیشتری دارد.

به نوشته نیویورک تایمز، صدام حسین گفته بود: "آمریکایی ها به این خاطر که آنها از ما مهربان تر و بهتر هستند، آنها را بیشتر دوست ندارند. علت علاقه آنها تنها این است که آنها برخلاف ما راحت سوار خودروی آنها می شوند."

این روزنامه اضافه می کند که بخش دیگری از اشتباه های صدام حسین مربوط به دخالت او در برنامه ریزی و طراحی تاکتیک های جنگ با ایران بود، بدون این که با این تاکتیک ها یا تسلیحات آشنایی داشته باشد.

او همچنین از زیاد بودن تلفات ابایی نداشته است.

از دیگر موارد سوء برداشت صدام حسین مربوط به ماجرایی است که به اعدام فرزاد بازفت، خبرنگار ایرانی روزنامه آبزرور بریتانیا منجر شد.

آقای بازفت که در مارس ۱۹۹۰ در عراق به دار آویخته شد، در حال تهیه گزارش از یک انفجار مشکوک در جنوب بغداد بود که به ظن جاسوسی برای اسرائیل بازداشت شد.

صدام حسین شخصا در پرونده او دخالت کرد و خواستار تعجیل در اعدام او شد تا "تنبیهی برای مارگارت تاچر"، نخست وزیر وقت بریتانیا باشد که او گمان می کرد در توطئه علیه عراق نقش داشته است.

هال برندز، استاد دانشگاه دوک آمریکا که آرشیو منتشر شده را مطالعه کرده است، می گوید این اسناد نشان می دهد شخصیت صدام حسین در طول زمان بر اساس رخدادهای زندگی سیاسی او شکل گرفته است.

آقای برندز گفت: "او از راه توطئه چینی به قدرت رسید و فکر می کرد همه مشغول همین کار هستند."