برترین ها : سالهاست تب جراحی زیبایی بینی (راینوپلاستی) در ایران چنان گسترش یافته که دیگر انجامندادن این درمان به مسئلهای عجیب تبدیل شده نه انجام دادنش!! این تمایل به انجام جراحی پلاستیک بینی در ایران چنان زیاد شده که بهنظر میرسد به یک مد تبدیل شده تا یک روش درمانی و وقتی چنین اتفاقی بیفتد احتمال خطا و اشتباه هم افزایش مییابد. در حال حاضر یکی از مشکلات درمانهای زیبایی بینی شکستها یا جراحیهای اشتباهی است که متاسفانه به وفور هم دیده میشود که بخشی از تقصیر به گردن خود بیمار است و بخش دیگر هم به گردن جراح. در این زمینه گفتوگویی انجام دادیم با دکتر محسن نراقی که توجه شما را به خواندن آن جلب میکنیم. دکتر نراقی متخصص جراحی گوش و حلق و بینی، فوق تخصص جراحی بینی از آمریکا، عضو هیئتعلمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و مدرس آکادمی جراحان پلاستیک و ترمیمی صورت آمریکا است .
بینی عمل شده، بینی عمل نشده
در ابتدای بحث باید به یک نکته بسیار مهم در زمینه جراحیهای زیبایی از جمله بینی اشاره کنیم و آن اینکه به چیزی جراحی زیبایی میگویند که نتیجه آن به چشم نیاید. یعنی کسی بهراحتی نتواند تشخیص بدهد که بیمار چنین جراحی انجام داده است. در نتیجه اگر یک بینی عمل شود و معلوم باشد که عمل شده دیگر اسم آن عمل جراحی زیبایی نیست چون در این حالت توجه بهجای اینکه به چشم معطوف شود به بینی جلب میشود. یک بینی طبیعی و زیبا باعث جلب توجه نمیشود. این در همه درمانهای زیبایی مصداق دارد.مثلا وقتی ما لب را با تزریق تقویت میکنیم نباید لب غیرعادی جلوه کرده و باعث جلب توجه بشود؛ غیراز این خلاف اصول زیبایی است.
توقعات عجیب
بعضی بیماران میخواهند نوک بینی بالا برود و حالت خوکی پیدا کند تا همه بفهمند بینی عمل شده!! راستش اینکه همه بفهمند یک بینی جراحی شده، مسخره است و این اصلا زیبا نیست. هیچ جای دنیا یک بینی خوکی را زیبا و آن را با اصول زیبایی همخوان نمیدانند. اگر هم جراح به خواسته این فرد جامه عمل بپوشاند تمام زیبایی چهره او را نابود کرده است. بیمار که جراحی پلاستیک نخوانده است. این جراح است که باید با بیمار صحبتکرده و به او تفهیم کند که این نظر اشتباه است. ما در جراحی پلاستیک میخواهیم فرد را زیباتر کنیم و برای این کار باید از اصول زیبایی تبعیت کنیم، ما که نمیتوانیم اصول جراحی زیبایی را بهخاطر سلیقه یک نفر کنار بگذاریم.
اصول استاندارد زیبایی
مهمترین اصل در زیبایی صورت بحث وجود تناسب است. اصولی در تناسب صورت وجود دارد که از زمانهای قدیم وجود داشته، مثلا لئوناردو داوینچی از همین نسبتها در طراحی و نقاشیهایش استفاده میکرده است. شما گاهی مدهای عجیب و غریبی روی صورت و بدن میبینید که اکثر کشورهای دنیا و عمده مردم، آنها را بهعنوان زیبایی قبول ندارند. زیبایی برای خودش اصول ومعیارهایی دارد که همه مشخص و استاندارد هستند. زیبایی مثل لباس نیست که با مد تغییر کند و بشود آن را عوض کرد.
تناسب در زیبایی
همانطور که گفتیم تناسب مهمترین اصل در زیبایی است. اجزای چهره باید با هم متناسب بوده و بهصورت یک کل زیبا باشند. مثلا یکی از اینها نسبتهای یک سوم است که درصورت باید یک سوم بالا، وسط و پایین صورت تقریبا با هم برابر باشند( پیشانی یک سوم بالایی، از بالای بینی تا پایین بینی یک سوم وسط و از پایین بینی تا پایین چانه یک سوم پایینی). هیچ جا نیست که بگویند پیشانی باید یک پنجم یا دو سوم صورت باشد. در این صورت چهره به کاریکاتور تبدیل میشود. حالا ممکن است کسی موهایش را بتراشد و پیشانی را بلندتر کند تا نسبت یک سوم تغییر کند. این دلیل نمیشود که این کار باعث زیبایی شود. زیبایی بینی اصلا به این معنی نیست که بینی کوچک باشد. گاهی حتی در جراحیهای زیبایی ما مجبوریم بینی را بزرگ کنیم. پس نکته مهم تناسب است نه سایز. ما باید بین قسمتهای مختلف بینی و بینی با صورت هارمونی و تناسب ایجاد کنیم.
تشخیص قبل از عمل
جراح قبل از جراحی باید بفهمد مشکل بیمار دقیقا کجاست.هم در زمینه ظاهری و هم در مورد فیزیولوژی و عملکرد بینی که هر دو بسیار مهم هستند. در حال حاضر برای تشخیص بهتر روشهای خوبی در اختیار داریم که با کمک آنها میتوانیم سطح مقطع بینی را در هر نقطهای بهدست آورده و مرکزیت تنگی بینی را مشخص کنیم. در گذشته فقط فکر میکردند مشکل انحراف بینی یا پولیپ باعث مشکل تنفسی بیمار میشود اما امروزه با کمک این تستها گاهی جراح متوجه مشکلاتی میشود که در معاینه اولیه نمیتواند آنها را ببیند. همین باعث میشود دید جراح بازتر شده و با آگاهی بیشتری روش جراحی خود را انتخاب کند.
اگر فورا عمل کنیم
ما باید به بیمار آگاهی بدهیم. خوشبختانه عمده بیماران وقتی برایشان درست و دقیق توضیح بدهیم قانع شده و کار درست را میپذیرند. اگر ما اصول زیبایی را برای بیمار توضیح بدهیم طرز فکر بیمار اصلاح شده و بعدا خود همین بیماران نه تنها تحتتاثیر برخی اظهارنظرهای غلط قرار نمیگیرند بلکه نظرات غلط اطرافیان را هم تصحیح میکنند. حالا اگر بهجای توجیه بیمار فورا او را عمل کنیم نتیجه جراحی اصلا چیز جالبی نخواهد بود.
وقتی در هواپیما بسته میشود
شاید مهمترین قسمت در یک جراحی زیبایی بینی که به بیمار مربوط میشود انتخاب صحیح جراح است. اگر بیمار جراحی را انتخاب کند که تخصص و مهارت کافی در زمینه راینوپلاستی ندارد احتمال بروز عوارض و مشکلات جراحی افزایش مییابد. هیچ جراحی نمیتواند ادعا کند احتمال بروز عوارض جراحی او صفر است. همیشه درصدی احتمال بروز عوارض وجود دارد. ولی برای یک جراح این احتمال بالاتر و برای جراح دیگری پایینتر است. طبعا بیماران باید جراحی را انتخاب کنند که عوارض جراحیاش حداقل باشد. انتخاب جراح مثل انتخاب یک هواپیما برای مسافرت است. همه هواپیماها بالاخره یا مسافر را به مقصد میرسانند یا سقوط میکنند ولی ریسک سقوطشان متفاوت است. نکته اینجاست که وقتی در هواپیما بسته شد و پرواز کرد دیگر مسافر نمیتواند بگوید من پشیمان شدهام و میخواهم برگردم.
موارد ممنوعه در جراحی بینی
وقتی بیمار جراح را انتخاب کرد حالا جراح هم باید بیمار را ارزیابی و انتخاب کند. جراح نباید به هر قیمتی هر بیماری را جراحی کند. جراح فروشنده و بازاری نیست که هر چه مشتری بخواهد برایش عینا آماده کند. در جراحی پلاستیک ما نباید برمبنای مشتریمداری کار کنیم بلکه کار باید برمبنای اصول علمی صحیح باشد. مثلا اگر بیمار بگوید سوراخهای بینی مرا کوچک کن، جراح نباید این کار را انجام بدهد حتی اگر مجبور باشد 20بیمار را هم رد کند. حالا اگر بیمار فکر پزشک را بپذیرد که هیچ اما اگر قبول نکرد و رفت جای دیگری عمل کرد و دچار مشکل شد دیگر من جراح مسئول نیستم چون قبلا به او هشدار داده بودم.
قوز کاذب مشکل اصلی بینی ایرانیها
یکی از عمدهترین مشکلات در مورد بینی این است که بیمار فکر میکند بینیاش بزرگ است و چیزی اضافه دارد. ولی وقتی با دید دقیقتری نگاه کنیم متوجه میشویم، این بینی نه تنها چیزی زیاد ندارد بلکه کم هم دارد. در بسیاری موارد پهن بودن نوک بینی به دلیل کمبود بافت و ساپورت در پره وسط بینی است نه پهن بودن نوک آن. این مسئله در ایرانیها بسیار شایع است. حالا وقتی چنین مشکلی تشخیص داده نشود و با تصور بزرگ بودن، نوک بینی عمل شود حاصل کار فاجعهبار خواهد بود. بینی خیلی از ایرانیها قوز کاذب دارد. این قوز واقعی نیست و علت آن افتادگی نوک و عمیق بودن ریشه بینی(محل میان 2 چشم) است. در نتیجه ناحیه وسط بینی مثل قوز بهنظر میرسد. حالا اگر جراح بیاید و این قوز را بردارد هم چهره زشت میشود هم تنفس فرد دچار مشکل میشود. اما مشکل چنین بیماری با پرکردن گودی در ناحیه ریشه بینی و اضافهکردن بافت و تقویت نوک بینی خود بهخود رفع میشود، بدون اینکه اصلا ما به قوز دست زده باشیم. این اطلاعات با علم آنالیز صورت به دست میآید و جراح باید علم آنالیز صورت و زیبایی را بهطور دقیق بداند.
روشهای قدیمی جراحی بینی
در روشهای قدیمی، جراحی بینی بیشتر متکی بر برداشتن و خارجکردن بافت بینی بود و بینی تقریبا همیشه کوچک میشد بنابراین حجم زیادی از بافتها را خارج میکردند، پره بینی را برش میدادند و سوراخهای بینی را کوچک میکردند. در این روشها در درازمدت بافتها دچار فروافتادگی میشدند چون ساپورت بینی کم میشد، در سنین بالا هم بینی حالتی چروکیده و افتاده پیدا میکرد و بیمار دچار مشکلات تنفسی میشد، از لحاظ زیبایی نیز تناسب بینی درصورت از دست میرفت و این همان حالتی است که در کار برخی جراحان دیده میشود و انگار همه بینیها را از روی هم قالب زدهاند. درصورتی که هر بینی شکل خاص خودش را دارد و شبیه بینی دیگری نیست.
روشهای نوین
امروزه روشهای تقویتی و بازسازی بینی وجود دارد. در این روشها نه تنها سعی میکنیم تاحد امکان چیزی از بینی برنداریم بلکه گاهی به بینی چیزی هم اضافه میکنیم. یعنی اگر بخشی از بینی بافت اضافه دارد آن بافت اضافه را برمیداریم و در قسمتی از بینی که کمبود بافت وجود دارد پیوند میزنیم. یا حتی گاهی مجبوریم از نقاط دیگر بدن بافت برداریم و در بینی پیوند بزنیم. در این روشها ما بافت را تغییر شکل میدهیم نه اینکه آنها را بدون حساب و کتاب خارج کنیم. قبلا یک ظرف به بیمار میدادند که اینها غضروفهای بینی شما هستند. الان بهترین جراحی آن است که از بینی چیزی خارج نشود.در این روشها اسکلت بینی بازسازی و بافتهای نرم تقویت میشوند. بنابراین در درازمدت بینی کمتر دچار افتادگی میشود اما مبنای کار همان آنالیز صحیح ابتدایی است.
مشکل تنفس بعد از جراحی
عوارض عملکردی یا همان تنفسی، بسیار مهمتر از عوارض زیبایی هستند. برخی از مردم فکر میکنند خس خس یا تنفس صدادار موقع خواب یا اصطلاحا فین فین کردن بعد از جراحی پلاستیک بینی طبیعی است، درحالی که این تصور کاملا اشتباه است. حداقل توقع هرکس بعد از جراحی پلاستیک بینی این است که تنفس بعد از عمل پلاستیک اگر بد بوده اصلاح شود و اگر خوب بوده حفظ شود. اگر تنفس کسی بعد از جراحی دچار مشکل شود این اصلا طبیعی و درست نیست. بسیاری از این بیماران حاضرند بینیشان هر حالتی داشته باشد ولی بتوانند یک شب راحت بخوابند و درست نفس بکشند. این افراد چون خوب نمیخوابند و اکسیژن کافی به بدنشان نمیرسد اغلب کسل، خواب آلوده، بیحوصله، عصبی و گاهی پرخاشگر هستند. فردی که چنین مشکلاتی دارد، نمیتواند ورزش کند و در نتیجه دچار مشکلات فیزیکی و بدنی میشود، این افراد تودماغی حرف میزنند و مشکلات چشایی و بویایی پیدا میکنند. در یک کلام کسی که دچار مشکل تنفسی است دیگر نمیتواند از زندگیاش لذت ببرد و کیفیت زندگیاش کاهش پیدا میکند.این مسائل نه تنها سلامت بلکه روابط اجتماعی و فردی را هم تحتتاثیر قرار میدهد.
زدن چسب اهمیتی ندارد
مردم فکر میکنند اشتباه در مراقبتهای بعد از عمل باعث خرابشدن نتیجه جراحی میشود اما اگر یک بینی بعد از جراحی دچار اشکال باشد علت تکنیک جراحی است نه چسبزدن یا نزدن بیمار. بعضی از بیماران ماهها چسب میزنند که این کار غلط است.زدن چسب حداکثر برای یک هفته کافی است بیش از آن، خودش باعث بروز مشکل و التهاب در پوست میشود. تنها نکته مهم بعد از عمل، پرهیز از ضربهخوردن به بینی است که اگر ضربه شدید باشد واقعا ممکن است به بینی صدمه وارد شود غیر از این، مراقبتهای بعد از عمل بیشتر برای کاهش تورم است و نقش آنچنانی در نتیجه جراحی ندارد.
عملی که تابلوتان میکند
من نمیدانم این سوراخهای بینی چه گناهی کردهاند که همه میخواهند آنها را کوچک کنند. این کار بسیار بسیار خطرناک است. اول از همه اینکه دست خوردن سوراخهای بینی کاملا مشخص میشود و معلوم است که جراحی شدهاند چون چین کنار پره بینی از بین میرود. در چنین شرایطی بازسازی این چین و فرورفتگی بعد از جراحی اول تقریبا غیرممکن است. مشکل دوم اشکالات تنفسی است که بهدلیل کوچک شدن مجرای تنفسی اتفاق میافتد و زندگی بیمار را به معنای مطلق به هم میریزد. کوچککردن سوراخهای بینی تقریبا غیرقابل برگشت است.
بزرگ کردن بینیها
یکی از مشکلترین اعمال جراحی پلاستیک، تصحیح بینیهایی است که بیش از حد کوچک شدهاند. در چنین مواردی ما مجبوریم بافتهایی که اضافه برداشته شدهاند را بازسازی و جایگزین کنیم. در برخی موارد میتوانیم از بافتهای خود بینی برای بازسازی استفاده کنیم ولی در اغلب موارد این کار امکانپذیر نیست و مجبوریم از گوش، دنده، لگن یا سایر بخشها بافت مورد نیاز را برداشته و طی یک جراحی بسیار سنگین کوچکی، مجاری تنفسی و نقایص ظاهری را جبران کنیم. برای بازسازی باید ساعتها وقت صرف کنیم تا بلکه بتوانیم بخش کوچکی از مشکلات ایجادشده را برطرف کنیم.
جراحی شخصیت بیمار
ممکن است بینی یک بیمار واقعا مشکل داشته باشد و برای جراحی پیش یک جراح حاذق برود و نتیجه عمل هم عالی باشد اما بیمار فکر کند منشا مشکلات اجتماعی و شخصیاش بینی نازیبا بوده اما حالا که بینی عمل شده، مشکلات برطرف نشده و بیمار فکر میکند عمل بینیاش اشکال داشته. یک جراح متبحر باید روح و روان بیمار را بشناسد. من همیشه به رزیدنتها میگویم ما یک بینی را عمل نمیکنیم بلکه یک شخص و یک انسان را انتخاب کرده و بعد بینی این شخص را عمل میکنیم. در نتیجه باید ابعاد مختلف شخصیت و فکر و روح این شخصیت را مدنظر قرار بدهیم.