درآمدهای مذهبی - برزیل , گستره فعالیت های تجاری کلیسای انجیلی

درآمدهای مذهبی - برزیل ,گستره فعالیت های تجاری کلیسای انجیلی

کالاهای مربوط به مذاهب مسیحی، بخشی از یک تجارت بسیار بزرگ در برزیل هستند که تاکنون در مورد آنها مطالعه چندانی صورت نگرفته است. اما به گفته پروفسور ماریو رنه استاد رشته بازار مصرفی در یکی از دانشگاههای برزیل، حجم این تجارت در سال بالغ بر هفت میلیارد دلار است.

بخش زیادی از این کالاها برای پیروان کلیسای انجیلی برزیل ساخته و عرضه می شود که تعداد پیروان و دامنه فعالیتهای اقتصادی آن به شکل چشمگیری در حال گسترش است.

در عین حال برخی از فرقه ها و کلیسای انجیلی در کانالهای پر طرفدار تلویزیون برزیل ساعت ها برنامه دارند و از این طریق افکار و دیدگاههای خود را ترویج کرده و در طرحهای اقتصادی بزرگی مثل احداث کلیساهای جدید و یا خریدن شرکت های ارتباطاتی شرکت دارند.

فهرستی که در زیر می‌آید بخشی از فعالیت های اقتصادی قابل توجه کلیسای انجیلی برزیل است:

معبد سلیمان

« کلیسای جهانی قلمرو پرودگار» که یکی از کلیساهای متعلق به فرقه پنته کوستال از شاخه های کلیسای انجیلی برزیل است، در زمینی به مساحت ۲۸ هزار متر مربع در شهر سائوپائلو در حل ساختن بزرگترین معبد است که از ساختمان باستانی معبد سلیمان در اسراییل الهام گرفته است. براساس اطلاعاتی که این گروه مذهبی منتشر کرده ارتفاع این معبد معادل یک ساختمان هیجده طبقه خواهد بود و ظرفیت بیش از ۱۰ هزار نفر را دارد. هزینه احداث این ساختمان بیش از ۲۰۰ میلیون دلار است. این هزینه از محل اعانه پیروان این فرقه و « دلباختگان» این طرح تامین خواهد شد.

رسانه ها و ارتباطات

کلیساهای انجیلی و پیشوایان و کشیشان آن مالک بیش از ۱۰ ایستگاه رادیویی و شبکه تلویزیونی اند و در عرصه رسانه های چاپی نیز حضور فعالی دارند. به عنوان مثال هفته نامه ای که توسط «کلیسای جهانی قلمرو پرودگار» منتشر می شود مدعی است که تیراژ آن حدود ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار نسخه است.

اما فعال ترین و مهم ترین تجارت رسانه ای در برزیل که به نوعی با کلیسای انجیلی در ارتباط است شبکه تلویزیونی رکورد است که از نظر تعداد بینندگان در میان تلویزیون های برزیل در مقام دوم قرار دارد و از سال ۱۹۸۹ زیر نظر ادیر ماسدو بنیانگذار « کلیسای جهانی قلمرو پرودگار» فعالیت می کند.

با وجودیکه این شرکت رسانه ای و کلیسای مزبور هر دو متعلق به یک نفراند اما شبکه تلویزیونی رکورد مدعی است که به هیچ وجه تحت نفوذ « کلیسای جهانی قلمرو پروردگار» نیست و این کلیسا فقط یکی از «مشتریان» این شبکه تلویزیونی است.

«کلیسای جهانی قلمرو پروردگار» و سایر کلیساهای انجیلی برزیل علاوه بر این حدود ۱۳۰ ساعت از پخش برنامه در پر طرفدار ترین شبکه های تلویزیونی برزیل را خریداری کرده اند.

بازار مصرف

«اجتماع پروردگار» بزرگترین کلیسای انجیلی برزیل در حال حاضر دو نوع کارت اعتباری عرضه می کند. یکی به نام کارت میسیونری و دیگری کارت طلائی. یکی دیگر از این کلیساها به نام « رحمت پروردگار» نیز کارت اعتباری خود را دارد. این نوع محصولات با هدف مشخص پیروان و مخاطبان کلیساهای انجیلی عرضه می‌شوند.

شرکتی به نام Z۳به نمونه بارزی از تجارت تخصصی و تولید و عرضه کالا برای این گروه از مردم بدل شده است. این شرکت بازی های سرگرم کننده، کتاب و اسباب بازی کودکان تولید می کند که تمامی آنها با الهام از مضامین، نمادها وتبلیغات مسیحی طراحی و تولید می شوند. کایتا ویرا یکی از کارمندان این شرکت می گوید:« ما هر روزه مشتریان جدیدی داریم و تقریبا همه آنها از پیروان و علاقمندان کلیساهای انجیلی هستند. آنها همیشه به دنبال محصولات جدید هستند.»

یک خیابان « مسیحی » در سائوپائلو

یک خیابان کوچک در مرکز شهر سائوپائلو به مرکز مراجعه خریداران و مصرف کنندگان کالاهای « مسیحی» بدل شده است. در خیابان کنده د سارزداس دهها فروشگاه انواع و اقسام انجیل، سی دی و دی وی دی ترانه و سرودهای مذهبی و انواع و اقسام البسه منقش به جملات و یا نمادهای مسیحی را می فروشند و چندین آژانس مسافرتی برای فروش بلیط سفر به سرزمین های مقدس وجود دارد.

یکی از این آژانس های مسافرتی ماهانه حدود ۵۰ بلیط سفر به اسرائیل ، مصر و کرانه باختری رود اردن را به علاقمندان می فروشد. یکی از کارکنان این آژانس می گوید:« تقاضا برای یک چنین سفرهایی همیشگی است » و باز هم اکثریت قریب به اتفاق خریداران پیروان و علاقمندان به کلیساهای انجیلی اند.

نمایشگاههای تجاری

ادواردو برزین فیلهو در طی ۱۰ سال گذشته یک نمایشگاه تجاری را به نام « اکسپو کریستیا » دایر کرده است که یک نمایشگاه تجاری تخصصی و کوچک است که هر ساله در سائوپائلو دایر می شود. در سال ۲۰۱۰ این نمایشگاه بیش از ۱۶۰ هزار بازدید کننده داشت و در آن موسسات تجاری و شرکت های تولیدی از قبیل بنگاههای نشر کتاب های مذهبی ، تولید کنندگان سی دی و دی وی دی های مذهبی و حتی سازندگان مبلمان معابد و کلیسها غرفه دایر کردند.

نمایشگاه مشابهی هر سال در کوریتیبا در جنوب برزیل نیز برگزار می شود.

کتاب و موسیقی

نهادهای تجاری در مورد کتاب ها و موسیقی مربوط به کلیساهای انجیلی اطلاعات اندکی دارند اما به نظر می رسد که بازار این محصولات در حال رشد است.

خانه کتاب برزیل می گوید که میزان انتشار کتابهای مذهبی در فاصله سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۰ حدود ۴۰ درصد افزایش یافته است. البته این رقم کتابهای مربوط به کلیساهای کاتولیک را نیز شامل می شود. اما کارینه یانسا مدیر خانه کتاب برزیل می گوید:« برداشت ما این است که سهم کتابهای مربوط به مخاطبان پیرو کلیساهای انجیلی رشد فراوانی داشته است.بخشی از فرهنگ آنها این است که هر فردی باید انجیل خود را داشته باشد و علاقه به آموختن جز سنت های آنهاست.»

و تا جاییکه به موسیقی برمی گردد آلینه باروس یکی از خوانندگان معروف ترانه سرودهای مذهبی که باز خطاب آن به پیروان کلیساهای انجیلی است بیش از سه میلیون و ۶۰۰ هزار مراجعه به صفحات وی روی شبکه یوتیوب را ثبت کرده است. با وجودیکه به طور کلی فروش سی دی موسیقی در برزیل نیز رو به کاهش است میزان فروش آلبوم های برخی از خوانندگان ترانه سرودهای مذهبی بالغ بر چند هزار نسخه است.

خدمات جانبی

معابد و کلیسهای جدید به کار و مدیریت نیاز دارند. به همین خاطر چند شرکت در زمینه تامین این نوع خدمات ویژیه برای مجامع و اماکن مذهبی تخصصی ویژه پیدا کرده و فعالیت می کنند.

برخی از شرکت ها با کلیساها در ارتباط هستند. به عنوان مثال شرکتی به نام انگیرد که در حقیقت بخش مهندسی «کلیسای جهانی قلمرو پرودگار» است در وب سایت خود می نویسد « این شرکت باهدف کاربست بهتر منابع در ساختمان معابد، تغییرات ساختمانی و تکمیل و تعمیر این بناها » تاسیس شده است. شرکت های دیگر برای کلیساهای متعددی کار می کنند. یکی از آنها به نام سپال کلاس های آموزشی مدیریت و راهبردی برای پیشوایان و کشیشان کلیساهای انجیلی دایر می کند.

برزیل، رشد بازار کلیسای انجیلی همراه با رشد اقتصاد کشور

بسیاری از گروههای انجیلی برنامه های اقتصادی طولانی مدتی را به راه انداخته اند.

در حالیکه مذهب کاتولیک در برزیل رو به افول است، همراه با رشد اقتصادی کشور یک مذهب دیگر در حال شکوفایی است: کلیسای انجیلی (بشارتی) که برداشتی ویژه از مذهب پروتستان است.

در حال حاضر حدود ۲۰ درصد از جمعیت برزیل پیرو مذهب پروتستان انجیلی هستند در حالیکه این رقم در سال ۱۹۹۱ فقط ۹ درصد بود. بخش اعظم این افراد از طبقات اقتصادی جدیدی هستند که در دهه های اخیر در این کشور شکل گرفته است. این تحول تغییراتی فراتر از عرصه مذهب را موجب شده و آن تقویت یک بازار مصرفی است که هم بخش خصوصی و هم کلیسا سعی می کنند آنرا ارضا کنند.

تاجایی که به کلیسا بازمی گردد بسیاری از گروههای انجیلی و به خصوص یک شاخه آن تحت عنوان پنته کوستال، برنامه های اقتصادی طولانی مدتی را به راه انداخته اند. برخی ساختارهای مدیریت و طرح های آموزشی و اشتغال ویژه خود را دایر کرده و برخی دیگر کارت های اعتباری خود را عرضه کرده اند.

بسیاری از کلیساها جلسات و گردهمایی هایی ترتیب داده که در آنها پیروان خود را تشویق می کنند تا تجارت و کسب و کار خود را دایر کرده و از این راه وضعیت مالی خود را بهبود ببخشند. این توصیه ها براساس دیدگاهی است که اصطلاحا الهیات رفاه نام گرفته و رفاه مالی و مادی را تشویق می کند.

در یکی از فیلم هایی که توسط یکی از همین کلیساها روی وب سایت یوتیوب منتشر شده یکی از پیروان کلیسا می گوید:" من قبلا در فقر و بدبختی زندگی می کردم و جز استخوان مرغ چیز دیگری برای خوردن نداشتم. ولی پس از شرکت در جلسات هفتگی مربوط به درآمد و رفاه بیشتر، درها به روی من باز شد."

در فیلم دیگری که روی شبکه اینترنت منتشر شده یک پیرو دیگر این کلیسا می گوید که کاسبی او تا قبل از اینکه به این فرقه بپیوندند رو به ورشکستگی بود. وی می افزاید که پس از خروج از تاریکی او وضعیت بهتری دارد و برای خودش ۴ تا ۵ خانه خریده که می توان در آنها ۷تا ۸ ماشین پارک کرد.

لئونیلدو سیلویرا کامپوس پروفسور بخش علوم اجتماعی و مذهب در دانشگاه سائوپائلو می گوید: " کلیسا محل عبادت است ولی امروزه در عین حال مکانی است برای معامله و سرمایه گذاری. مکانی است برای افرادی که به مسائل متعالی و معنوی توجه کمتری دارند و بیشتر نگران امروز و شرایط زندگی خود هستند. برای تازه پیروان فرقه پنته کوستال برخلاف آنچه اخلاقیات پروتستان های قدیمی توصیه می کرد پول نه برای پس انداز بلکه باید برای خرید اتومبیل و خانه نو مصرف شود. برای اینکه بتوانند در این باز مصرفی جایی داشته باشند."

کلیسای انجیلی و شرکت های تجاری و مالی با عرضه محصولات جدید مثل انتشار کارت های اعتباری خود و تولید مستمر کالاهای جدید به این گرایش در میان پیروان کلیسا واکنش نشان داده اند.

در مرکز شهر سائوپائلو خیابان کوچکی به نام کنده د سارزداس پر از مغازه هایی است که همه ابزار و اشیا مربوط به دعا و نیایش و نمادهای مسیحی می فروشند. در این فروشگاه ها می توان انواع و اقسام انجیل ها، سی دی های دعا و سرودهای مذهبی، بازهای سرگرم کننده که موضوعات آن انجیلی است را خریدار کرد.

"همه چیز حرفه ای تر است"

مارا ماراویلا خواننده و مجری سابق تلویزیون می گوید: "این جایی است که مردم به خوبی می دانند چه می خواهند. یک بازار مصرفی قابل اطمینان است."

مارا در سالهای دهه ۱۹۹۰ مجری برنامه کودک تلویزیون بود و یک بار هم عکس های نیمه برهنه وی روی جلد مجله سکسی پلی بوی چاپ شد. او از ۱۵ سال پیش به کلیسای انجیلی گرویده و اکنون در همین خیابان یک مغازه دارد و سی دی و دی وی دی سرودهای مذهبی با صدای خودش را می فروشد.

در مغازه دیگری یک مرد ۲۹ ساله در حال خرید کتاب، سی دی و لباس با تمثال و علائم کلیسای انجیلی است. او می گوید: "پانزده سال پیش مادر من با کاغذ علائم و تمثال های مذهبی درست می کرد. امروزه همه چیز حرفه ای تر است."

ادواردو برزین فیلو سالها پیش این نکته را دریافت که پیروان کلیسای انجیلی به دنبال محصولات بهتری هستند. او این نیاز را به یک فکر اقتصادی بدل کرد و برنامه سالانه ای را تحت عنوان "نمایشگاه مسیحیت" به راه انداخت. نمایشگاه سال ۲۰۱۰ مورد بازدید ۱۶۰ هزار نفر قرار گرفت و در آن شرکت ها و موسسات تولید کننده سرود و ترانه های مذهبی، ناشران انجیل و کتابهای مذهبی و حتی سازندگان مبلمان مورد استفاده در معابد و شرکت های ارائه کننده مشاوره مالی برای مدیریت کلیساها غرفه داشتند.

در مورد روش های حرفه ای در این بخش شاید بهترین نمونه ها متعلق به یک شبکه از کلیساهای انجیلی است به نام "کلیسای جهانی قلمرو پروردگار". این کلیسا مدعی است که در ۱۸۰ کشور جهان فعالیت دارد و این بسیار گسترده تر از دامنه فعالیت شرکت های فراملیتی برزیل است.

کلیسای جهانی قلمرو پروردگار با توسعه یک نظام و ساختار مدیریتی جدید کشیشان خود را به افرادی حرفه ای در عرصه مذهب بدل کرده است . برای آنها هدف های مشخص و زمان بندی شده ای برای جمع آوری اعانه، جلب پیروان جدید به این کلیسا و افزایش منابع مالی آن تعیین می شود.

ریکاردو ماریانو پروفسور دانشگاه کاتولیک برزیل و نویسنده کتابی در مورد فعالیت های " کلیسای جهانی قلمرو پروردگار" می گوید:" برای کشیشان این کلیسا یک مسیر و طرح مشخص حرفه ای مثل مشاغل دیگر تنظیم شده و آنها براساس میزان موفقیت خود ارتقاء یافته و به هدایت کلیساهای بزر گتر گماشته می شوند و یا آنها را به کشورهای خارجی اعزام کرده و یا در برنامه های تلویزیونی شرکت می کنند."

ماریو رنه پروفسور مطالعات بازارمصرفی در یکی از دانشگاههای سائوپائلو و کارشناس علوم الهیات می گوید که کلیسای جهانی قلمرو پروردگار و سایر دسته های پنته کوستال از استراتژی های اصلی اقتصاد مبتنی بر بازار آزاد تبعیت می کنند که شامل قیمت، تبلیغات (از طریق حضور گسترده آنها در تلویزیون های برزیل)، مکان( محل تشکیلات اجتماعات جدید) و بالاخره محصول است.

پروفسور رنه در ادامه گفتگو با بی بی سی گفت که در فعالیت مذاهب دیگر نیز می توان آثاری از روش های کار اقتصادی برنامه ریزی شده را دید . اما این جنبه ها در فعالیت کلیساهای پنته کوستال برزیل بسیار مشهودتر هستند و نمونه آن حضور رسانه ای گسترده آنها و افزایش شمار پیروان این فرقه است.

پیروان این کلیساها به گروههای مذهبی خود اعانه و کمک مالی می دهند. پیروان پنته کوستال تقریبا ۱۲ درصد جمعیت برزیل را تشکیل می دهند ولی براساس آمارهایی که توسط یکی از دانشگاههای برزیل جمع آوری شده است آنها حدود ۴۴ درصد از کل اعانه ها و اوقاف مذهبی را در این کشور می پردازند.

اوقاف و اعانه

کلیسای جهانی قلمرو پروردگار علاوه بر جمع آوری اعانه تحت عنوان "تداوم کار پروردگار " برای ساختن یک معبد جدید و بزرگ، معبد سلیمان که قرار است شبیه این بنای تاریخی در اسرائیل باشد، از پیروان خود پول جمع آوری می کند. در یکی از اجتماعات اخیر این فرقه، کشیش به اجتماع کنندگان یک فیلم کوتاه از ساختمان این معبد جدید را نشان داد که هزینه احداث آن بیش از ۲۰۰ میلیون دلار خواهد بود.

این کشیش گفت: "نام حامیان مالی این طرح روی ۶۴۰ ستون این بنا حک خواهد شد. اسقف به من خبر داده که فردی حدود ۷۰ هزار دلار کمک کرده است. اگر شماها نمی توانید چنین رقمی بپردازید هر چقدر که مقدور است، هزار دلار یا پانصد دلار کمک کنید. بر مبنای اعتقادتان اعانه دهید." و پس از این سخنان پاکت های مخصوص جمع آوری اعانه در میان مردم توزیع شد.

برخی از پیروان این کلیسا مدافع پرداخت این گونه اعانه ها هستند و آن را راهی برای تضمین تداوم فعالیت های مذهبی قلمداد می کنند. مارا ماراویلا خواننده سابق که به این فرقه گرویده است یکی از آنهاست. وی می گوید: " شکر خدا که الان تعداد کلیسها بیشتر شده، بهتر از این است که تعداد میخانه ها بیشتر شوند. هر چقدر هم که ما برای کمک به کلیسا بپردازیم باز هم در مقابل آنچه که خداوند به ما داده هیچ نیست."

او انتقادهای مربوط به تجاری شدن فعالیت های مذهبی را رد کرده و می افزاید: " تاثیر این کالاها و خدمات برای مردمی که هیچگونه امیدی ندارند بسیار با ارزش است. من قبلا مجله های سکسی می فروختم ولی اکنون کلام خدا را می فروشم. کاری که آلان می کنم اشتباه است یا کاری که سابقا انجام می دادم؟"

اما دانیل برتلی یکی از کسانی که برای خرید به خیابان کنده د سارزداس محل فروش کالاهای مذهبی آمده، می گوید که تا این حد حرفه ای شدن کلیساها خطرناک است. وی می افزاید: " برخی از این کلیساها وظیفه اصلی خود یعنی خدمت کردن به مردم را فراموش کرده و به یک بنگاه تجاری بدل شده اند."

تعیین حد و مرزها در این زمانه کار بسیار دشواری است.

پروفسور ماریو رنه می گوید: " در مغز انسان بخش مجزایی برای مذهب وجود ندارد. تمام انسانها به شکلی در جستجوی معانی و مفاهیمی برای زندگی و موجودیت خود هستند، این جستجو ممکن است در قالب معنویات، در قالب احساس مسئولیت اجتماعی و یا حتی در قالب غرق شدن در مصرف گرایی خود را نشان دهد."

به اعتقاد وی در دوران کنونی فعالیت های مالی و تجاری به یکی از ضرورت ها برای جلب مردم به مجامع و فرقه های مذهبی بدل شده است. وی می افزاید: " تاسیس یک کلیسا در برزیل کار ساده ای نیست. به یک راهکار بازاریابی مشخص و افرادی تاثیر گذار نیاز دارد تا بتوانند مردم را دور خود جمع کنند."

از نگاه پروفسور ریکاردو ماریانو سئوال اصلی در این است که آیا گفتمان تلاش برای رفاه که اکنون از سوی این دسته از فرقه ها و کلیساهای انجیلی برای جلب مردم به کار گرفته می شد در طولانی مدت تداوم خواهد یافت یا نه؟ وی می افزاید:" اگر راه حل هایی که برای مشکلات مردم ارائه می شوند فی البداهه و کوتاه مدت باشند چگونه می توان آنها را در طولانی مدت با کلیسا مرتبط نگاه داشت؟ این موضوع هنوز مشخص نشده است."