انتقال شش میلیارد دلار از تهران به دمشق؟

رادیو فردا : رسانه های اروپا و آمریکا و بعضی از محافل دیپلماتیک از افزایش کمک های مالی ایران به سوریه برای مقابله با مجازات های اقتصادی قدرت های غربی سخن میگویند. فریدون خاوند، استاد اقتصاد در پاریس در مورد همین موضوع با رادیو فردا گفت و گو کرده است.
 

رادیو فردا - مجازات های اقتصادی غرب علیه نظام بشار اسد، در رابطه با سرکوب های خونین سیاسی در سوریه رو به افزایش گذاشته. این مجازات ها تا چه اندازه می تواند موثر باشد؟

 درجه اثر بخشی مجازات های اقتصادی خارجی علیه یک کشور، چه از سوی نهاد های بین المللی تصویب شده باشد یا به صورت یکجانبه به ابتکار قدرت های بزرگ اعمال بشود، همیشه پرسش بر انگیز است.
در مورد سوریه هم طبعا این پرسش مطرح میشود : در حالی که تاکنون فشار های سیاسی بی تاثیر بوده، آیا اقتصاد می تواند چشم اسفندیار نظام دمشق تلقی بشود؟

شماری از ناظران، از جمله بعضی از کارشناسان سوری، به این پرسش پاسخ منفی میدهند، با این استدلال که دستگاه بعثی سوریه به نوعی انزوا عادت دارد و این بار هم، مثل گذشته، فشار های اقتصادی می تواند به سود صاحب منصبان بعثی به ویژه نظامی ها تمام بشود و، در عوض، به مردم عادی ضرر وارد کند.

ادیب میاله، رییس بانک مرکزی سوریه، جمعه بیست و ششم آگوست در گفتگو با خبرگزاری فرانسه پذیرفت که مجازات های اقتصادی موثر بوده و مردم سوریه باید از این به بعد کمر بند هایشان را سفت تر کنند.

با این حال، به گفته او، این مجازات ها عمدتا به مردم عادی ضرر میزند. او میگوید که مجازات های اعمال شده از سوی آمریکایی ها و اروپایی ها با دامن زدن به تورم، به فقیر ترین قشر های مردم سوریه ضربه وارد میآورد. اما رژیم دمشق، به گفته آقای میاله، از این مجازات ها آسیبی نمی بیند. 
ولی گروه بیشتری از ناظران فشار های اقتصادی بر دمشق را بسیار موثر میدانند. در واقع نظام سوریه عمدتا چهار منبع درآمد در اختیار دارد : نفت، جهانگردی، سرمایه گذاری های بین المللی و کمک های خارجی.

با توجه به این منابع و زیاد و کم شدن آنها است که می توان درجه اثر بخشی مجازات های اقتصادی بر رفتار نظام دمشق را اندازه گیری کرد.

از میان منابع درآمدی که نظام دمشق در اختیار دارد، کدام یک در قبال مجازات های خارجی حساس تر هستند؟

سوریه نفت کمی تولید میکند و کل در آمد ش از صادرات این کالا چیزی است حدود چهار تا پنج میلیارد دلار در سال، معادل یک بیستم در آمد ایران.
ولی به هر حال این رقم برای نظام سوریه اهمیت دارد و مجازات های اقتصادی می تواند دستکم برای بخشی از صادرات نفتی این کشور مشکل به وجود بیآورد.

ورود جهانگردان غربی به سوریه هم، به مقدار زیادی کم شده. رییس بانک مرکزی سوریه کاهش شمار گردشگران غربی را در شرایط کنونی مهم ترین ضربه بر اقتصاد کشورش میداند و میگوید که در آمد دمشق از محل توریسم نود در صد سقوط کرده است.

از سرمایه گذاری های بین المللی هم، حتی در حد محدود گذشته، فعلا خبری نیست.

باقی می ماند کمک های خارجی، که مهم ترین آن، در شرایط فعلی، طبعا کمکی است که از طرف تهران در اختیار دمشق قرار میگیرد. تردیدی نیست که در شرایط سخت امروزی، نظام بعثی سوریه بیش از همیشه روی کمک های ایران حساب میکند.
 

ایران، به صورت مشخص، جه کمک هایی را از لحاظ اقتصادی می تواند در اختیار سوریه قرار دهد؟

به تازگی رسانه های بین المللی، به نقل از محافل دیپلماتیک غربی در دمشق، گزارش دادند که جمهوری اسلامی ایران به منظور کمک به رژیم بشار اسد و جلوگیری از فرو ریزی لیره سوری، شش میلیارد دلار کمک نقدی در اختیار دمشق قرار داده است.

ادیب میاله، رییس بانک مرکزی سوریه، در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه این خبر را شوخی و مسخره توصیف می کند، با این استدلال که با توجه به تضییقات مالی علیه بانک های سوریه و ایران، انتقال چنین مبلغی از تهران به دمشق غیر ممکن است. او میگوید که از اگر لیره سوری سقوط نکرده، نه به خاطر کمک مالی ایران، بلکه به دلیل مکانیسم هایی بوده که از حدود دو سال پیش برای جلوگیری از نوسان های شدید پول ملی در خود سوریه به کار گرفته شده است.  

به هر حال در این زمینه خاص فعلا به دشواری می توان اظهار نظر کرد. در عوض تردیدی نیست که سوریه از دوران انقلاب اسلامی به این طرف مهم ترین کشور برخوردار از کمک های ایران بوده است.

دمشق طی سال های گذشته از روابط ممتاز با تهران به منافع زیادی دست پیدا کرده. به گفته سفیر سابق ایران در سوریه، سه میلیارد دلار پروژه در این کشور توسط ایران پیاده شده است.

توریسم زیارتی، در آمد قابل توجهی برای دمشق داشته، با ۵۷ پرواز در هفته و یک میلیون ایرانی که، به گفته سفیر سابق جمهوری اسلامی در دمشق، هر سال برای زیارت به سوریه میروند.

اعتبار های زیادی هم از طرف ایران، با شرایط بسیار مساعد، در اختیار سوریه قرار گرفته که بخش قابل ملاحظه ای از آن هیچوقت پس داده نخواهد شد.

در شرایط فعلی، احتمال این که حجم کمک های مالی تهران به دمشق برای مقابله با دشواری های خارجی افزایش پیدا کرده باشد، بسیار بالا است و، همانطور که گفته شد، گزارش هایی هم از سوی بعضی از محافل دیپلماتیک غربی در این زمینه منتشر شده، بی انکه چند و چون این گزارش ها فعلا مشخص باشد.

از طرف دیگر روزنامه فرانسوی «لوموند» هم به تازگی به نقل منابع آمریکایی نوشت که دمشق، با پشتیبانی تهران، فشار شدیدی را بر نظام بغداد اعمال میکند به منظور آنکه بخشی از نفت عراق از راه سوریه به خارج صادر بشود و از این راه، در آمدی برای بشار اسد تامین بشود.