بررسی روزنامه های صبح تهران، دوشنبه ۱۷ مرداد
در روز خبرنگار در ایران که همزمان است با سالگرد کشته شدن یک خبرنگار ایرانی به دست طالبان در افغانستان، روزنامه مختلف صبح با مقالات و گزارش هائی به تشریح این روز رفته اند.
عنوان های اصلی این روزنامه ها به تازه ترین گفته های رهبر جمهوری اسلامی در دیدار با مسئولان نظام اختصاص داده و در ادامه اخبار مردم به حضور یک سردار سپاه در راس وزارت نفت به نقل از فرمانده سپاه نوشته اند "به اقرار رییس جمهور کار های بسیاری زمین مانده است" که تیتر اول جهان صنعتاست، "قرارگاه خانم، جانشین شرکت های بزرگ خارجی" نیز عنوان اصلی شرقاست. تهران امروز در گزارش اصلی خود نوشته "تخلف نفتی دولت اصلاح شد".
روزخبرنگار، رییس جمهور آینده و دردناک تر از گریه آمنه
"زیستن در دامنه آتش فشان" تیتر اول روزگار به گزارشی درباره روز خبرنگار اختصاص دارد و سعید لیلاز در همین روزنامه نوشته مشکلات میان دولت و نظام رسانه ای در همه جای دنیا دیده میشود. در همه کشورها مبنای دولت بر پنهانکاری است در حالی که روزنامه نگاران اساس کارشان افشای حقایق است. در تمام کشورها خبر عمدتاً به معنی خبر منفی است اما دولتمردان این موضوع را درک نمیکنند. ماجرا اما در کشورهای جهان سوم وخیم تر است. در این کشورها دولتمردان تصور میکنند که رسانه ها با انتشار اخبار منفی، عناد یا توطئه ای علیه دولت انجام میدهند که همیشه دستهای خارجی و امپریالیسم که با چمدان در حال توزیع اسکناس میان آنهاست.
نویسنده اشاره کرده در ایران نیز به ویژه در پنج، شش سال گذشته از آنجایی که میزان توانمندی ها و نقاط مثبت دولت کاهش یافته و سوءعملکردها در حال افزایش است، از این رو شکاف و دوگانگی میان رسانه ها و دولت نیز زیاد شده است چراکه دولت تمایلی به آشکار کردن مسائلش ندارد. از این رو با بروز مشکلی بلافاصله انگشت اتهام دولت، رسانه ها را نشانه می رود.
مقاله روزگار معتقد است این در واقع نوعی انتقام از رسانه هاست به دلیل افشاگری. چه بسا در برخی موارد که در ماه های گذشته نیز به وضوح شاهد آن بودیم رسانه ها مقصر و مسبب وقوع اتفاقات شناخته میشوند.
احمد مسجد جامعی در مقاله ای به مناسبت روز خبرنگار در شرق نوشته رسانههای دولتی بنا بر فعالیت تعریف شده خود عموما ماموریت تبلیغ و تشریح دستگاههای اجرایی را برعهده دارند از این رو نمیتوانند در نقش منتقدان جدی برای عملکرد دستگاه اجرایی رفتار کنند و کمتر قادر به جلب اعتماد مخاطبان هستند. حضور روزنامههای پرتیراژ دولتی در سالهای گذشته که بیشتر عمر کوتاهی داشتند، بیانگر همین فرآیند اعتمادسازی میان مردم و جامعه رسانهای بوده است.
وزیر پیشین ارشاد اسلامی معتقد است: این روند در شرایطی که رسانههای دولتی و عمومی در چارچوب رسمی عمل میکنند به رویکرد دیگری منجر میشود که در این سالها به تدریج شاهد شکلگیری آن هستیم. گرایش به شبکههای اطلاعرسانی خارجی که در این دوره به شدت افزایش یافته ناشی از همین خلأ آزادی اطلاعرسانی در داخل است.
خلاصه مطابق مقاله شرق از یاد نبریم که تا همین چندی پیش هرگونه نقد و ارزیابی بر عملکرد برخی آمار دستگاههای اجرایی سیاهنمایی تلقی میشد. نمونههای مکرری که روزنامهها را وادار کردند که پاسخ دستگاههای اجرایی در صفحه نخست روزنامه درج کنند، از همین قبیل است. تنوع و تکثر رسانهها و مطبوعات نهتنها خلاف مصالح ملی نیست بلکه لازمه مقوم آن است.
ابتکار در سرمقاله خود نوشته در جریان اخبار مربوط به تجاوزهای گروهی و قتلهای اخیر که داد بسیاری از مسئولان را هم درآورد، یکی از اولین متهمان رسانهها بودند. گاه اینقدر اتهامات به رسانهها شدید بوده که متجاوزان و قاتلان اندکی احساس سبکی میکنند که شریک جرمی نیز پیدا کردهاند و میتوانند بخشی از بار گناهان خود را بر دوش او بگذارند.
به نوشته این مقاله در جریان حوادث سیاسی چند سال اخیر نیز بهنظر میرسد که خبرنگاران از اتهامات مختلف در امان نماندهاند، بهگونهای که حتی برخی از خبرنگاران و روزنامهنگاران حوزههای اقتصادی و فرهنگی نیز به برخی جرائم امنیتی متهم شدهاند.
و سرانجام ابتکار به این نتیجه رسیده که در نزدیکترین اتفاق به روز خبرنگار که نشاندهنده این نوع نگاه مسئولان به حوزه خبر و رسانه است، میتوان به حذف رشتههای مرتبط با خبرنگاری در مهمترین دانشگاههای کشور اشاره کرد. گویی صاحبان این دیدگاه به این نکته مهم رسیدهاند که تربیت و آموزش موجوداتی فضول و کنجکاو چندان به صلاح مملکت نیست.
تبلیغ مظلومیت مشائی
روزگار با چاپ عکسی از حسن الله وردی نژاد خبر داده که او می گوید رییس جمهور بعدی ایران خواهد بود و در توضیح نوشته که گوینده این سخن دبیرکل حزبی با نام اسلامی رفاه است و عضو جبهه تحول گرایان ولایی. خودش میگوید به دلیل مظلومیت مشایی از او حمایت میکند و امیدوار است مشایی به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری وارد عرصه شود. اما اگر هم مشایی این مسوولیت را نپذیرد الله وردی نژاد آماده است به نمایندگی از حامیان مشایی کاندیدای انتخابات یازدهم شود.
روزگار نوشته تحولگرایان ولایی او را "احمدی نژاد دوم" خطاب میکنند و او میگوید احمدی نژاد "مختار" است و مشایی "سردار کیان" اوست. مواضع او در مقابل هاشمی، خاتمی و اصلاحات همردیف مواضع تندترین گروهها و افراد جناح راست است. او که در دوران هاشمی و خاتمی، پست های مدیریتی داشته و سوابق اقتصادی و امنیتی هم دارد، این دو دولت را فاسد و انحصارگرا میداند و البته آنها را فناشده و غیرقابل بازگشت به فضای سیاسی خطاب میکند.
به نوشته این روزنامه وقتی حین مصاحبه، عبدالجواد موسوی به جمع ما اضافه شد و چند سوال پیرامون مسائل اجتماعی و اقتصادی مطرح کرد، مسوول دفتر الله وردی نژاد با اشاره دست از او خواست که اجازه دهد مصاحبه حول محور رحیم مشایی ادامه پیدا کند. هرچند گفتیم که ما نسبت به سیاستهای کلی دولت نقد داریم و آقای مشایی را جدا از دولت آقای احمدینژاد نمی دانیم، اما در پاسخ به هر سوالی اصرار داشت به مظلومیت مشایی اشاره کند.
صبا آذر پیک در گزارشی در اعتماد نوشته تلاش اصولگرایان برای خارج کردن برگزاری انتخابات از انحصاردولت آغاز شده است؛ میگویند برای تضمین سلامت انتخابات باید نهادهای سهگانه و کل نظام، برگزارکننده انتخابات باشند و دولت تنها مجری باشد.
به نوشته این گزارش برخی از اصولگرایانی که تاکنون نگرانیهایشان را از نحوه برگزاری انتخابات مجلس نهم مطرح کرده بودند اینبار تصمیم به ارایه طرحی دارند که نظارت را از شورای نگهبان سلب کند و آن را در اختیار تیمی مرکب از قوه قضاییه، مجلس و احتمالا برخی دیگر از نهادهای کشور بگذارد. این زمزمهها چند ماه است بین اصولگرایانی که از سلامت انتخابات نگران هستند، چرخیده و حالا علی مطهری نخستین نفری است که بطور رسمی آن را مطرح کرده است.
به نوشته اعتماد اصلاحطلبها صلاح را در این دیدند که این بگومگوی جدید سیاسی درباره قانون انتخابات را به اصولگرایان وا بگذارند چرا که از نگاه بسیاری از آنها، درخواستهای اصلاحطلبها برای حضور در انتخابات آینده، تضمین سلامت و آزادی انتخابات و برگزاری یک رقابت سالم است و زیاد هم فرقی نمیکند برگزارکننده چه کسی باشد. اما اصولگرایان سایتهای حامی دولت هجمه سنگینی را علیه علی مطهری راه انداختند که چرا سلامت انتخابات را با این حرفهایش زیر سوال برده است.
سیب زمینی برای رای
محمد حسین روانبخش در طنز مردم سالاری با اشاره به این که عراق سیب زمینی ایران را نمی خرد تا بتواند از تولیدات کشاورزی خود حمایت کند نوشته با این وصف: حالا که عراق این طور بدون شرم، به ما اعلام می کند که سیب زمینی ما را نمی خرد، ما هم خجالت را می گذاریم کنار و بدون هیچ خجالت و با مشت محکم به آنها اعلام می کنیم که ما هم غرامت جنگ را از آنها نمی گیریم ! چیزی که عوض دارد، گله ندارد!
به نوشته این مقاله علی رغم دلخوری از عراق، این را هم اعلام می کنیم که از این کشور بسیار ممنون هستیم . این رفتار عراق خیلی بهتر از رفتار هند و چین و کره جنوبی است که هیچوقت اعلام نمی کنند از ایران نفت نمی خرند و همین طور نفت را می برند و پولش را معلوم نیست کی می دهند ! دولت عراق، تشکر، تشکر ! شما هم می توانستید سیب زمینی بخرید و پولش را ندهید!
طنزنویس مردم سالاری در نهایت تاکید می کند: در آستانه انتخابات هستیم و تجربه نشان داده که توزیع مجانی سیب زمینی به یک انتخابات سالم کمک شایان توجهی می کند و با این وصف چه بهتر از این که عراق سیب زمینی ایران را نخرد. اصلا تا انتخابات ریاست جمهوری سال 92 حتی اگر عراق التماس هم بکند به او سیب زمینی نمی فروشیم وسیب زمینی هایی که به دلیل بالا بودن میزان مصرف سموم و کودهای شیمیایی، نیترات و ازت در آنها باقی مانده به صورت مجانی بین مردم توزیع می شود تا بخورند و دعا کنند و رای بدهند!
مصیبتی دردناک تر از آمنه
شیرزاد عبداللهی در مقاله ای با عنوان "مصیبت نرگس دردناک تر از آمنه" در آرمان به فاجعه سوختن سیزده کودک اهل روستای درودزن نزدیک شیراز کرده وقتی که هشت ساله بودند، در سال 83 بر اثر آتش گرفتن بخاری علاالدین کلاسشان سوختند. فاجعه ای که خبرش تا پانزده روز بعد توسط آموزش و پرورش اعلام نشد تا رییس وقت سازمان بازرسی کشور در جلسه ای با مسئولان آموزش و پرورش خبر را بی هوا اعلام داشت و جنبه ملی پیدا کرد.
نویسنده توضیح داده که بعد از ماجرا بچه های سوخته توسط دولت بیمه شدند و قرار شد هزینه رفت و آمدشان و مراقبت از آن ها در مدرسه هم پرداخت شود، اما اینک که باز مساله معالجه و دیه آنان توسط صدا و سیما مطرح شده وزیر اموزش و پرورش بابت تهیه این گزارش از صدا و سیما گلایه کرد.
نویسنده مقاله آرمان سپس به حادثه اتصال سیم برق خوابگاه دانش اموزان در چابهار اشاره کرده که وزیر گفته همه جای جهان رخ می دهد ولی نمی گوید در کجای جهان صد دانش آموز را در خوابگاه 48 متری جا می دهند که وقت حادثه نتوان کاری برای نجات آن ها کرد.
طنز تایتانیک
پوریا عالمی در ستون کاناپه در اعتماد نوشته:
پس از صرف بیست و پنج هزار ساعت – نفر، توانستیم تایتانیک (جمع مکسر تکنیک) گفتوگوهای آقای احمدینژاد را کشف کردیم که در جملات بعدی ثبتش میکنیم:
تکنیک لبخند ساده: در این تکنیک وقتی از ما سوال میپرسند لبخند ساده میزنیم.
مثال: ندارد.
تکنیک طرح سوال: در این تکنیک قبل از اینکه مصاحبهگر سوال کند، ما طرح سوال میکنیم. این طوری خبرنگار مشغول توضیح میشود و ما لبخند عاقل اندر سفیه میزنیم.
مثال: شما میدونی توی آمریکا وقتی راستها قدرت گرفتند، چند درصد زندانیهای سیاسی چپ دست بودند؟
تکنیک سوال در مقابل سوال: در این تکنیک که از مانیفست "چشم در برابر چشم" متاثر است، خبرنگار هر چی پرسید ما همان را از خودش میپرسیم و بعد لبخند معنادار میزنیم.
مثال: آیا شما توی کشورتون زندانی ندارید و بیعَدالتی وجود نداره؟
طنزنویس اعتماد سرانجام به تکنیک از پسش بر آمدن اشاره می کند که در این تکنیک تلاش میکنیم از پس مجری بربیاییم. و یا تکنیک نزدیک بود با مجری دعوامون بشه: در این تکنیک تا نزدیکهای مجری میرویم که دعوا کنیم اما نمیکنیم. یا حتا تا نزدیکیهای دعوا میرویم اما برمیگردیم و لبخند خردمندانه میزنیم.
مثال: مصاحبهی آخر یورونیوز.