تکنوازی در لندن؛ باخ با کلاوسن

تکنوازی در لندن؛ باخ با کلاوسن

ماهان اصفهانی می گوید که دوست دارد تمام زندگی اش را به شناخت آثار باخ بگذراند

سام فرزانه

بی بی سی

برای اولین بار در تاریخ کنسرت‌های موسیقی کلاسیک ِ پرامز که صد و شانزده سال است در لندن برگزار می‌شود، یک کنسرت تکنوازی برای کلاوسن گذاشته شد. نوازنده هم از کشوری می‌آمد که تا به حال در بخش موسیقی کلاسیک پرامز نماینده‌ای نداشته است؛ ماهان اصفهانی که ایرانی است.

پرامز نام اتفاقی موسیقایی در لندن است که هر سال و به مدت هشت هفته در این شهر برگزار می‌شود.

او این ایده را با یک موسیقی‌دان جوان به نام هنری وود در میان می‌گذارد. هنری وود هم در سال ۱۸۸۵ میلادی اولین ارکستر را در پرامز رهبری می‌کند. بعد از آن هر ساله هنری وود با رهبری ارکستر سمفونیک خود آثار بسیاری از آهنگسازان را به موسیقی دوستان انگلیسی معرفی کرد.

در همان سال‌ها بود که محل برگزاری کنسرت‌های پرامز به سالن رویال آلبرت هال منتقل شد. سالنی مدور که گنجایش بیش از پنج هزار و پانصد نفر را دارد.

در دوره‌های اخیر سالن‌های دیگری هم به مجموعه پرامز اضافه شده است که در آنها برنامه‌های تک‌نوازی یا دونوازی اجرا می‌شود یا اهل فن برای دوستداران موسیقی درباره قطعه‌هایی از موسیقی کلاسیک سخنرانی می‌کنند.

نوازنده ایرانی

کلاوسن، سازی زهی است که تا قرن هجدهم میلادی آهنگسازان بیشتر از آن استفاده می کردند اما کم کم با عوض شدن ِ سلیقه موسیقایی، پیانو جای کلاوسن را گرفت.

ماهان اصفهانی می گوید تاریخ را دوست دارد و صدای کلاوسن برایش مانند "شنیدن تاریخ" است.

اما کلاوسن تنها سازی متعلق به دوره‌های گذشته نیست. این ساز در قرن بیستم میلادی دوباره توسط آهنگسازان به کار گرفته شد. حتی بعضی از آهنگسازان ِ موسیقی پاپ و راک هم از این ساز استفاده می کنند.

از پیانو تا کلاوسن

پدر ماهان اصفهانی پیانو می‌نواخته و همین سبب شد که ماهان نیز از شش سالگی یادگیری پیانو را آغاز کند. او تا شانزده - هفده سالگی پیانو می‌نواخت تا این که در این سن، برای اولین بار با کلاوسن آشنا شد. یک کلاوسن خرید و شروع کرد به تمرین این ساز. سازی که چندان شناخته شده نیست. مانند پیانو کلید دارد، اما به جای این که چکشها به سیم ها ضربه بزنند، دستگاه سیم را چنگ می‌زند و صدا از آنجا پدید می آید.

 

ماهان اصفهانی می گوید همیشه می دانسته که روزی نوازنده می شود

او می‌گوید: "همیشه سعی می‌کنم زیبایی کلاوسن را زمانی که برای اولین بار دیدم برای خودم حفظ کنم. مثل یک دوستی که بعد از سالها آدم فکر می‌کند که او را برای اولین بار دیده است."

ماهان که از کودکی در آمریکا زندگی می‌کرد، بعد از پایان دبیرستان برای تحصیل در رشته موسیقی شناسی به دانشگاه ِ استنفورد رفت.

ماهان بعد از پایان تحصیلاتش، برای آنکه مهارت‌های نوازندگی‌اش را در کلاوسن و ارگ کلیسایی تقویت کند به شهر بوستون آمریکا رفت.

بعد از آن هم نوبت به ایتالیا رسید. بورسیه‌ای از میلان گرفت تا آنجا نوازندگی ِ ارگ را بهتر فراگیرد. استادان ِ کلاوسن را پیدا کرد و ضمن یادگیری از آنها توانست راهش را به سوی بریتانیا باز کند. عضو ارکستر نسل جوانِ بی‌بی‌سی شد و اجراهای متفاوتی با این ارکستر در شهرهای مختلف انجام داد.

هم اکنون ماهان در دانشگاه آکسفورد مشغول تحقیق درباره موسیقی قدیمی است و کارگاه های آموزشی برگزار می‌کند. او می‌گوید: "گشتن در میان کتاب‌های موسیقی برایش نوعی مقابله با تاریخ است. و با این که نوازندگی نیست اما مثل نو نگه‌داشتن موسیقی است."

باخ؛ آهنگسازی برای همیشه

یوهان سباستین باخ درباره این اثرش که ماهان اصفهانی آن را برای نواختن در بی‌بی‌سی پرامز انتخاب کرده، نوشته که این اثر "برای عاشقان موسیقی ساخته شده تا روحشان تازه شود."

ماهان می‌گوید هر بار که این اثر را می‌نوازد همین حس را دارد: "باخ تنها آهنگسازی است که فکر می‌کنم اگر تمام زندگیم را به بررسی آثار او بپردازم فکر می‌کنم که زندگی‌ام را خوب گذراندم."

 

ماهان اصفهانی می گوید که می خواهد نوازنده باقی بماند

یوهان سباستین باخ آهنگساز قرن هفدهم و هجدهم میلادی، آهنگ‌های زیادی برای هارپسیکورد نوشته که بسیاری از آنها را امروز نوازندگان پیانو می‌نوازند.

پیش از این هم ماهان کارهای دیگری از باخ را نواخته بود. از جمله دو سال پیش که دو قطعه از باخ را در سالن ویگمور در لندن نواخته بود.

پرامز که به فصل موسیقی کلاسیک لندن اختصاص دارد، صد و شصت سال سابقه دارد و امسال برای اولین بار در آن تصمیم گرفته شده که به تکنوازی کلاوسن یک اجرای مستقل داده شود. پیشنهاد قطعه‌ای از باخ را هم ماهان به روسای جشنواره داده و آنها هم پذیرفته‌اند. هرچند که ماهان می‌گوید: "اول کمی شک داشتند اما شما که دیدید همه ۹۷۰ بلیت فروخته شد."

اما شاید روسای پرامز دلایل دیگری هم برای اعتماد به ماهان داشتند. از جمله اینکه یک سی دی موسیقی با نوازندگی او در سال گذشته به عنوان اثر برگزیده مجله موسیقی بی‌بی‌سی و یک مجله تخصصی موسیقی کلاسیک شناخته شد. این اثر موسیقی از ساخته‌های فرانسیس پولنک آهنگساز فرانسوی بود. درباره این اثر روزنامه دیلی تلگراف، چاپ لندن نوشته که با این اثر "کلاوسن به نظرها بازگشت" ماهان را در اجرای این اثر، ارکستر بی‌بی‌سی ولز همراهی کرده است.

حرفه؛ نوازنده

ماهان اصفهانی نه قصد دارد که آهنگسازی کند و نه قصد دارد که با سازش به انواع دیگر سبک‌های موسیقی سرک بکشد. او می‌خواهد که نوازنده بماند و آنهم نوازنده موسیقی کلاسیک: "کاری را انجام می‌دهم که به آن علاقه دارم." علاقه‌اش، او را به کشورهای مختلف دنیا برده. با ارکستر فیلارمونیک مالزی نواخته، همراهی با ارکسترهای موسیقی باروک سیاتل در آمریکا و مونترال در کانادا هم اجرای برنامه کرده است.