افشاگری ویکی‌لیکس در مورد برنامه‌های تقسیم قطب شمال

میریون جونز و سوزان واتس

بی بی سی

پیام های محرمانه سفارت آمریکا که توسط ویکی لیکس منتشر شده حاکی از مسابقه کشورهای ذینفع برای دستیابی به منابع نفت و گاز – و حتی یاقوت- قطب شمال است که با آب شدن یخ ها قابل دسترسی شده اند.

این پیام ها نشان می دهد که دولت های سهیم در منطقه شمالی، از جمله آمریکا و روسیه، تلاش دارند تا سهم خود را از این منطقه بگیرند.

کاهش شدید حجم یخ های قطب شمال، دلیل اصلی بوجود آمدن فرصت برای بهره برداری از این منابع است.

برآوردهای زمین شناسی که توسط آمریکا انجام شده است میزان ذخایر نفتی موجود در گرینلند را برابر دریای شمال تخمین می زند.

سایت افشاگر ویکی لیکس این اسناد و مدارک را چندی پیش، زمانی منتشر کرد که وزرای خارجه هشت کشور شورای قطب شمال، شامل آمریکا، روسیه، کانادا، دانمارک، نروژ، فنلاند، سوئد و ایسنلد در منطقه نوک گرینلند گردآمده بودند تا پیمانی برای عملیات امداد و نجات بین المللی در نواحی قطبی منعقد و در مورد مسائل آینده منطقه بحث کنند.

گرینلد دارای منابع معدنی از جمله آلومینیوم و یاقوت هست

بر اساس مدارک منتشر شده، پر استیگ مولر، وزیر خارجه دانمارک به شوخی به آمریکایی ها گفت: "اگر شما پایتان را بیرون بکشید، سهم بیشتری برای بقیه می ماند."

گرینلند منطقه خود مختاری از دانمارک است که دولتی با اختیارات محدود دارد. با این وجود بر اساس مدارک منتشر شده، آمریکایی ها معتقدند که" گرینلند در مسیر استقلال است" و این برای شرکت های نفت و گاز آمریکایی فرصتی منحصر به فرد است تا برای خود جای پایی درست کنند.

جیمز پی کین، سفیر وقت آمریکا در دانمارک، در این پیام ها گفته بود که مقامات گرینلد را با سرمایه گذاران نیویورکی آشنا کرده "تا به گرینلندی ها در تامین سرمایه مطمئن مورد نیاز برای بهره برداری از این منابع کمک کند."

دعاوی ارضی

از سال ۲۰۰۷ که آرتور چیلینگاروف، که در مورد قطب تحقیق می کند، یک پرچم روسیه را با استفاده از زیر دریایی در بستر دریا و زیر قطب شمال به اهتزاز درآورد، بحث مالکیت قطب شمال شدت گرفت.

پیام هایی که از سفارت آمریکا مخابره شده نشان می دهد که بنا به اظهارات یک مقام ارشد روس، کرملین این حرکت را با هدف و برنامه انجام داده و "چیلینگاروف مطابق دستورات حزب حاکم روسیه متحد عمل کرده است."

براساس این مدارک، دیمیتری راگوزین، نماینده روسیه در ناتو گفته است: "قرن ۲۱ شاهد جنگ بر سر منابع خواهد بود و روسیه نمی تواند بازنده این جنگ باشد."

این مدارک همچنین نگرانی آمریکا را از ادعاهای مالکیت کانادا بر آبراه شمال غرب و "منابع بستر دریا که تا نزدیکی فلات قاره کشیده شده اند" نشان می دهد.

یخ های قطبی با سرعتی بیش از آنچه انتظار می‌رود، در حال آب شدن هستند

این اسناد نشان می دهد که سفارت آمریکا در اتاوا در سال ۲۰۰۸ از واشنگتن خواسته بود تا ابلاغ بخشنامه جدید رئیس جمهور را که طبق آن "ایالات متحده را موظف می کرد تا حضور ملی پررنگ تر و فعال تری برای حفظ منافعش در مناطق قطبی داشته باشد" به تاخیر اندازد.

مقامات رسمی معتقد بودند در صورت ابلاغ این بخشنامه قبل از انتخابات فدرال در کانادا، موضوع مناطق قطبی به مساله ای انتخاباتی تبدیل خواهد شد و "بر روابط آمریکا و کانادا اثر منفی خواهد داشت." ابلاغ این بخشنامه تا پایان انتخابات کانادا به تعویق افتاد.

افزایش تنش ها

پیام های مخابره شده از سفارت آمریکا نشان می دهد که استفان هارپر، نخست وزیر کانادا از ناتو خواسته بود همانطور که او با روسیه توافق کرده است، از دخالت در نواحی قطب شمال خودداری کند.

در سال ۲۰۰۷ پرچم روسیه در بستر دریا و زیر قطب شمال به اهتزاز درآمد

گفته می شود که او مدعی شده بود که برخی کشورهای اروپایی که سهمی از قطب شمال ندارند قصد دارند از حضور ناتو برای "افزایش نفوذ در منطقه ای که به آن ها تعلق ندارد" استفاده کنند.

تام برک، مشاور امور تغییرات آب و هوا در شرکت معدنی ریو و وزارت خارجه بریتانیا، به برنامه نیوز نایت گفته است: "تنش های سیاسی در حال افزایش هستند چون یخ ها با سرعتی بیش از آنچه انتظار می رفت آب می شوند و هرکسی که فکر می کند می تواند به این منابع دست یابد، در این منطقه سهم خواهی می کند."

پروفسور پیتر ودمز، از دانشگاه کمبریج سفرهای متعددی را از دهه ۱۹۷۰ برای اندازه گیری ضخامت یخ های قطب شمال، با استفاده از زیر دریایی های اتمی نیروی دریایی بریتانیا به این منطقه انجام داده است.

او به برنامه نیوز نایت گفت: "کار از کار گذشته است" چون لایه یخی نازک شده و مساحت آن هم کم شده است.

سیستم PIOMAS که حجم یخ های قطبی را اندازه گیری می کند، نشان می دهد که در سپتامبر گذشته حجم این یخ ها معادل یک چهارم حجم آن در سال ۱۹۷۹ بوده است.

پروفسور ودمز در تابستان گفت: "به سادگی می توان تصور کرد که ظرف یکی دو سال اثری از یخ در قطب شمال باقی نماند."

مسیر جدید دریایی

یکی از پیش قراولان هجوم نفتی به قطب شمال، شرکت نفتی بریتانیایی کیرن انرژی است. سایمون تامسون، مدیر بازرگانی این شرکت به برنامه نیوز نایت گفت:"ما در این زمینه پیشتازیم."

آقای تامسون می گوید "کیرن انرژی" در گرینلند از همه جلوتر است. اما او می داند که شرکت های نفتی بزرگ همگی گوش به زنگ هستند و ادامه می دهد: "همه ما را زیر نظر دارند و منتظرند ببینند ما چه پیدا می کنیم."

او اضافه می کند با وجود اینکه "کار پرمنفعتی خواهد بود"، اما اگر حادثه نشت نفت بزرگی اتفاق بیافتد تمام پروژه استخراج نفت در قطب را تحت تاثیر قرار خواهد داد؛ "به همین دلیل دقیقا باید بدانیم که چه می کنیم و تمام جوانب ایمنی را در نظر بگیریم."

فعالان محیط زیست نسبت به عملیات اکتشاف نفت در قطب شمال انتقادات زیادی دارند

با این وجود، فعالان محیط زیست از همین حالا نسبت به عملیات اکتشاف نفت در قطب شمال انتقادات زیادی دارند و اعضای صلح سبز هم با سوار شدن روی یکی از سکوهای حفاری شرکت کیرن انرژی، که به سمت گرینلند در حرکت بوده، اعتراض خود را نشان داده اند.

بن آیلیف، یکی از فعالان صلح سبز از روی عرشه اسپرانزا، کشتی این گروه، به برنامه نیوز نایت گفت: "شرکت های نفتی مانند کیرن، به جای آنکه به آب شدن یخ های قطبی به عنوان انگیزه‌ای برای کار روی مساله تغییرات آب و هوا نگاه کنند، دوباره می خواهند سراغ همان سوخت های فسیلی بروند که عامل اصلی ذوب شدن این یخ ها هستند."

برخی صاحب نظران معتقدند آنچه در قطب اتفاق می افتد مانند هجوم اروپائی ها به آفریقا در قرن ۱۹ برای تصاحب منابع است.

اما این تنها یک مسابقه برای تصاحب نفت و گاز نیست. روسیه امیدوار است که آب شدن این یخ ها مسیر دریایی جدیدی را باز کند که به کشتی های کشورهای اروپای شمالی امکان سفر سریعتر به خاور دور را بدهد که زمان آن در مقایسه با سفر از طریق کانال سوئز یک سوم کوتاهتر است.

محل های صیادی جدیدی هم در حال شکل گیری هستند و ضمنا گرینلد دارای منابع معدنی از جمله آلومینیوم و یاقوت نیز هست.