یوگا - Yoga

یوگا- Yoga

مدت زیادی از تولد برادر ساکی کوچولو نگذشته بود. ساکی مدام اصرار می‌کرد به پدر و مادرش که با نوزاد جدید تنهایش بگذارند.
پدر و مادر می‌ترسیدند که ساکی هم مثل بیشتر بچه‌های چهار پنج ساله به برادرش حسودی کند و بخواهد به او آسیبی برساند . این بود که جوابشان همیشه نه بود . اما در رفتار ساکی هیچ نشانی از حسادت دیده نمی‌شد ، با نوزاد مهربان بود و اصرارش هم برای تنها ماندن با او روز به روز بیشتر می‌شد ،‌ بالاخره پدر و مادرش تصمیم گرفتند موافقت کنند .
 ساکی با خوشحالی به اتاق نوزاد رفت و در را پشت سرش بست . اما لای در باز مانده بود و پدر و مادر کنجکاوش می‌توانستند مخفیانه نگاه کنند و بشنوند . آنها ساکی کوچولو را دیدند که آهسته به طرف برادر کوچکترش رفت. صورتش را روی صورت او گذاشت و به آرامی گفت : نی نی کوچولو ، به من بگو خدا چه جوریه ؟ من داره یادم میره !«آن میلمن»
هاتا یوگا معروف به یوگای بدنی از دو واژه (ها)به معنا‌ی خورشید و (تا )به معنای ماه تشکیل شده است .که ماه وخورشید به ترتیب سنبل انرژی‌های منفی ومثبت بوده و هدف هاتا یوگا وحدت و هماهنگی بین این دو انرژی متضاد در بدن می‌باشد.هاتا یوگا نیز، مشابه بسیاری از مکاتب فلسفی معتقد است که جهات بر اساس اصل تضاد پایه گذاری شده و این عقیده به طور آشکار در تمرینات و فلسفه این مکتب نمود یافته است .
 در متون سانسکریت هاتا یوگا به عنوان نردبانی جهت رسیدن به راجا یوگا معرفی گردیده .هاتا یوگا شامل شش شیوه پالایشی (شات کارما)- تمرینات بدنی (آسانا) و کنترل تنفس (پرانایاما) می‌باشد که می‌توان دو مرحله (یا ما) و (نیاما) رابه این تقسیم بندی اضافه نمود.هاتا یوگا در واقع با استفاده از آساناها و تمرینات کریا و مودراها اثر مستقیمی بر عضلات و سیستم اعصاب بدنی گذاشته و موجبات یک تندرستی دینامیک را فراهم میکند.
 الف) یاما: آنچه که نباید انجام داد
 ۱) عدم خشونت
 ۲) عدم دروغگوئی
 ۳) دزدی نکردن
۴) پرهیز از شهوت گرائی
ب) نیاما: آنچه که باید انجام داد
 ۱) پاکیزگی
 ۲) خشنودی و رضایت نسبت به داشته‌ها و موقعیت
۳) دانش و مطالعه
 ۴) پرستش
 ج) آسانا: به معنای قرار گرفتن در وضعیتی و حالتی است که در آن شما می‌توانید روحا" و جسما" خونسرد و راحت باشید.
آساناها به علت کشش عضلات و ماساژ اعضاءو تحریک غدد داخلی درون ریز و ایجاد هماهنگی بین اعضاء بدن و سیستم اعصاب می‌تواند به عنوان طب مکمل استفاده گردد.در تحقیقات جدیدی که انجام گرفته، ثابت شده است که کشش کنترل شده و مختصر اعصاب در افزایش طولی وترمیم آسیب دیدگی آنها موثر بوده و به این روش حتی ممکن است بتوان طول اندام یا قد موجود زنده را افزایش داد.خوشبختانه تعداد کتب موجود در بازار ایران که به تمرینات آسانا پرداخته‌اند بسیار زیاد می‌باشد.و به همین علت من قصد آموزش تمرینات آسانا را ندارم و تنها به نکاتی که در تمرینات باید به آن توجه کرد اشاره مختصری خواهم نمود.
 ۱) اصل قرینه: در تمرینات آسانا برای هر حرکت، حرکتی در جهت عکس و قرینه آن تدارک دیده شده که باید به تناوب انجام شود. در واقع می‌توان گفت که در پی هر انقباض باید کششی انجام گیرد.
 ۲) در انتخاب دامنه حرکات باید دقت بسیار زیادی شودو دامنه حرکات ارتباط مستقیمی با شرایط بدنی فرد داشته و تنها وی قادربه تعیین این دامنه می‌باشد.
 ۳) در دوران بارداری از حرکاتی که باعث کشش یا انقباض و انبساط حفره‌ی شکمی میشوند باید پرهیز شودو توصیه می‌شودبعد از سه ماه ابتدائی دوران بارداری تمرینات یوگا قطع شود.
 ۴) در برنامه ریزی برای آساناها در خمیدگی‌ها باید این نکته رعایت شود که خمیدگی روبه جلو باید قبل از خمیدگی به عقب باشد
 ۵) عواملی چون استفاده از زیرانداز مناسب، لباس راحت، تمرینات در اتاقی که با تهویه مناسب یا فضای باز، شستشوی دست و پا قبل از تمرینات با آب سرد، تخلیه مثانه و روده‌ها قبل از تمرین می‌تواند در بهره وری از تمرینات آسانا نقش داشته باشند.
 از آنجا که تمرینات آسانا ممکن است باعث تشدید بعضی از بیماریهای جسمی گردد، باید محدودیتهایی بر این تمرینات اعمال شود که مهمترین آنها عبارتند از :
 ۱) الاکلنگ: عوارض مغزی و مشکلات اعصاب نخاعی
۲) چهارزانو (لوتوس و نیم لوتوس): عوارض زانوو سیاتیک
۳) حالات معکوس (ایستادن روی سر - ایستادن روی شانه...): سرگیجه - فشار خون - نفخ شکمی - سینوزیت - تپش قلب و مشکلات قلبی - زکام مزمن - ناخالصی‌های خونی و وجود هرگونه عفونت در خون و اندامهای داخلی - مشکلات تیروئید - کبد و طحال
۴) ماهی و حالات مشابه آن: مشکلات تیروئید- شکمی و فتق
۵) کمانی : فتق- زخم معده - سل و انحنای ستون فقرات
۶) پل و حالات مشابه :فشار خون بالا - بیماران دریچه کرونر-افرادی که دارای گردن ضعیفی هستند ودر مجموع کسانی که از قلب ضعیفی برخوردار بوده و یا مدت زیادی از شکستگی استخوان و عمل جراحی آنها نمی‌گذرد.
 ۷) تمرینات کشش پشت و خمیدگی رو به جلو: دیسک‌های سائیده شده - سیاتیک - آرتریت مزمن - عفونت‌های ناحیه ساکرال.
● واژه نامه یوگا
 ▪ مباحث مقدمه‌ای بر کلیت یوگا و بررسی هاتا یوگا
 ۱) یوگا (Yoga): یوگ از ریشه یوغ(Yoke) به معنای چوبی که هنگام شخم زدن روی گردن جفت گاو می‌گذارند و گاو آهن را به آن می‌بندند. و یوگی که در فارسی بدان جوکی نیز می‌گویند به فردی که به طور منظم به تمرینات یوگا میپردازد گفته می‌شود.
 ۲) سانسکریت: زبان علمی قدیم و مقدس هندوان که با زبان اوستایی خویشاوندی نزدیکی دارد. (Sanscrit)
۳) آتمن (Atmen): خود متعالی یا روحی که جاودانی و فرآگاه است.
 ۴) برهمن (Berahman): آنچه که بسیار بزرگ است، حقیقت غایی، یکی از خدایان بزرگ در آئین برهمایی که دو خدای دیگر ویشنو و «محافظ» و شیوا(مخرب) می‌باشد.
 ۵) ودا (Veda): نام کتاب مقدس هندویان که کیش هندویی مبتنی بر آن است. از ریشه «وید» به معنای دانش و به زبان سانسکریت بوده و در چهار دفتر:
 ۱) ریگ ودا «ستایش خدایان»
 ۲) یا جور ودا«حاوی دستوراتی جهت قربانی کردن و نذورات»
 ۳) ساماودا «آهنگها و نغمه‌هایی را در بردارد».
 ۴) آثرو ودا که جمع آوری وداها مربوط ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد می‌باشد.
 ۵) اوپانیشاد (Upanishad): گوهرهای دانش بشری بوده که سهم بسیار مهمی در تکامل تدریجی بشر دارند که زمان شکل گیری آن همدوره با اواخر جمع آوری وداها می‌باشد. تعداد اوپانیشادها ۱۰۸ عدد بوده که آخرین آن در قرن ۱۹ میلادی به نام الله اوپانیشاد.
 ۶) سوترا (Sutra) : دوره ودایی تقریباً با ظهور اوپانیشادها به پایان رسید و بعد به شکل سوترا ادامه یافت. سوترا آخرین نمونه ادبیات ودایی هستند که به معنی رشته یا کلمات قصار هستند که در آن یک اثر مفصل به صورت مختصر می‌شود.
 ۷) هاتایوگا (Hathayoga): معروف به یوگای بدنی، از دو واژه «ها» به معنای خورشید و «تا» به معنای ماه تشکیل شده است. هاتایوگا دارای چهار مرحله می‌باشد.
۱) یاما: آنچه نباید انجام داد:
 ۱) عدم خشونت
۲) عدم دروغگویی
۳) دزدی نکردن
 ۴) پرهیز از شهوت‌گرایی
 ۲) نیاما: آنچه باید انجام داد:
 ۱) پاکیزگی
 ۲) خشنودی و رضایت
۳) دانش و مطالعه
 ۴) پرستش
۳) آسانا: به معنای قرار گرفتن در وضعیت و حالتی است که در آن شما می‌توانید روحاً و جسماً خونسرد و راحت باشید. آسانا به علت کشش‌های عضلانی و ماساژ اعضاء و غدد داخلی و ایجاد هماهنگی بین اعضای بدن و سیستم اعصاب می‌تواند به عنوان طب مکمل استفاده گردد. شدیداً توصیه می‌شود که از آساناها به عنوان ورزش استفاده شود و همچنین دامنه حرکات در آن با دقت انتخاب گردد.
 ۴) پرانایاما: از واژه «پرانا» به معنای انرژی حیاتی است که همه جهان را احاطه کرده است و انسان می‌تواند از طریق تنفس آن را جذب کند و «یاما» به معنای کنترل می‌باشد که در کل به مجموعه‌ای از روشهایی که این انرژی را جذب و به کنترل در می‌آورند گویند.
 ۹) راجایوگا (Raja Yoga): یگانگی از راه کنترل ذهنی، بالا بردن سطوح آگاهی و رشد درونی با مدیتیشن، یوگای فکری، که به چهار مرحله تقسیم می‌شود:
 ۱) پراتی‌ها را: تجرد از عالم محسوسات
۲) دهارنا: تمرکز نیروی معنوی، تمرکز فکر
۳) دهی یانا: تفکر، مراقبه، تعمق
۴) سامادهی: جذیه، خودیافتگی، معادل واژه فنادر صوفی‌گری
 ۱۰) یوگا کواندالینی (Kundaliniyoga): قسمتی از آیین تانتریک است. این آیین معتقد است که زنجیره تجارت ذهنی به کمک حواس قابل گسترش است و ذهن می‌تواند در عین حالی که روی یک موضوع خارجی تمرکز دارد. می‌تواند تجاربی نیز در ارتباط با زمان، مکان و موضوع مورد تمرکز داشته باشد اما از نوعی دیگر. یوگا کوندالینی به حضور انرژی عظیمی در بدن معتقد است که می‌توان آن را فعال و تحت کنترل درآورد.
 وجود این انرژی بنابر آیین تانتریک به صورت افعی خفته‌ای در پایین ستون فقرات که سه دور و نیم به دور خود چنبر زده و دم خود را به دهان گرفته به تصویر کشیده شده است. که پس از تحریک, این انرژی در مسیر ستون فقرات به حرکت درآمده و در مسیر خود پس از عبور از هر چاکرا، آن را فعال می‌سازد. واژه چاکرا به معنای حلقه و گرداب می‌باشد. چاکراها به مراکز انرژی گفته می‌شود که در امتداد ستون فقرات در کالبد اختری وجود دارند که مهمترین آنها عبارتند از:
 ۱) مولاداهارا
۲) سوادهیستانا
۳) مانی پورا
۴) آناهاتا
۵) ویشودهی
۶) آجنا
۷) ساهاسرارا
 ۱۱) سورایوگا: سورا علم تنفس می‌باشد که با ارائه تمریناتی به کنترل جریانات پراتیک در بدن می‌پردازد.
 ۱۲) گیانایوگا: یگانگی از راه معرفت و تعمق
 ۱۳) بهاکتی یوگا: یگانگی از راه ایمان و نیایش و مراقبه بر روی خداوند
 ۱۴) کارمایوگا: یگانگی از راه کردار و خدمت به هستی
 ۱۵) مانترایوگا: رسیدن به سطوح بالا آگاهی و یگانگی از طریق به کار بردن ذکر
 ۱۶) آشرام (Ashram): اجتماعی از افرادی که به تمرین یوگا و زندگی در کنار هم و زیر نظر یک استاد می‌پردازند.
 ۱۷) بهاگودگیتا (Bhagavod gita): قدیمی‌ترین کتاب مدون یوگا که در دفینه‌های ماهابهاراتا کشف شده و شامل تعلیماتی مربوط به کارمایوگا، سامیکایوگا، بهاکتی یوگا
 ۱۸) شات کارما(shatkarma):یکی از اصول هاتا یوگا بوده و شامل شش شیوه پالایشی می‌باشدکه عبارتند از :
 ۱) نتی (neti):یک تکنیک متنوع برای تطهیر و پاکسازی مجاری تنفسی
۲) دهیوتی(dhauti):یک مجموعه تکنیک برای پاکسازی مجراهای تغذیه از دهان تا مخرج و نیز روشی ساده برای پاکسازی ندام، چشمها،گوشها، دهان، دندان و زبان، مو و پوست به شمار می‌رود.
 ۳) نولی (nauli) برای ماساژ دادن و استحکام احشای شکم روش بسیار موثری است.
 ۴) باستی(basti):تکنیکی برای شستشو و تقویت روده بزرگ می‌باشد
 ۵) کاپلابهاتی (kaplabhati): تمرینی ساده که از سه قسمت تشکیل شده و برای تصفیه نقاط جلوی مغز تمرین میشود
 ۶) تراتاکا(trataka):روش خیره شدن به شیئی خارجی است برای دستیابی به نیروی تمرکز و قوای ذهنی
 ۱۹) کریا:شات کارما به شش شیوه تقسیم شده که هر شیوه دارای تکنیک‌های متفاوتی است که بدان کریا گویند
 ۲۰) مودرا:ترکیبی از آساناها, پرانایاما و بانداها بوده و جهت بیداری نیروی خفته شاکتی کوندالینی و کنترل فرایندهای روان شناختی غیر ارادای به کار می‌رود.
۲۱) باندا: به معنی نگاهداشتن وسفت کردن است .که به طور دقیق عمل فیزیکی را که مورد نیاز این تمرینات است شرح میدهد و هدف آن تحریک اندامهای داخلی و به جریان انداختن خون راکد در عضلات می‌باشد.