محو شبانه بزرگترین نقاشی دیواری شاهنامه در مشهد توسط آستان قدس رضوی

سال پیش بود که ندا رئوفیان، هنرمند مشهدی فاز اول نقاشی دیوارهای اطراف میدان فردوسی مشهد را با موضوع داستان های شاهنامه و هفت خان رستم به پایان رساند. از آن روز به بعد، میدان فردوسی رنگ فردوسی گرفت و دیوارهایی که جز زشتی اثر دیگری در شهر نداشت باعث ایجاد فضایی زیبا و همگون با فضای شهر گردید. حال بعد از گذشت یک سال از این موضوع، مردمی که صبح دوشنبه گذشته از میدان فردوسی عبور کردند، نقاشی ها را ندیدند. حتما تعجب کردند و با خود گفتند حتما اشتباهی رخ داده است. اما اشتباه در کار نبود. این جا میدان فردوسی بود اما بدون آن نقاشی ها. اثری که به عنوان طولانی ترین نقاشی دیواری کشور شناخته می شد، برای نوشتن این مطلب که «این ملک مربوط به آستان قدس است» از بین رفته بود.برای بررسی دقیق تر این اتفاق ابتدا با هادی مظفری، مدیر امور هنری معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداری مشهد هم کلام و نظر او را در این رابطه جویا می شویم.

او معتقد است که هیچ دلیلی جز لجبازی نمی توان برای این کار در نظر گرفت چون اگر دلیل دیگری داشت در مدت یک سالی که از کشیدن این نقاشی می گذرد، این اتفاق می افتاد. مظفری همچنین بر این نکته تاکید می کند که تمام مراحل انجام این نقاشی دیواری از ابتدا با هماهنگی آستان قدس رضوی انجام شده است. او ادامه می دهد: با توجه به اظهاراتی که مسئولان متولی در اداره حفاظت از املاک و اراضی آستان قدس رضوی به کارشناس نقاشی دیواری ما داشته است دلیل این اتفاق، اقدام برخی از شهرداری های مناطق در زیباسازی بعضی از دیوارهای شهر که موجب پاکسازی نوشته های تعدادی از دیوارهای موقوفات شده ، ذکر شده است.وی می افزاید: چه دلیل دارد که اداره حفاظت از املاک و اراضی آستان قدس رضوی به همین راحتی ۲ هزار و ۲۰۰ مترمربع نقاشی دیواری با هزینه ای بالغ بر ۴۵ میلیون تومان را یک شبه از بین می برد و هیچ توجهی به زحمت هنرمندانی که شبانه روز در زمستان و تابستان وقت خود را صرف این نقاشی کرده است نمی کند.

مدیر امور هنری معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداری مشهد، نوشتن این گونه مطالب بر روی دیوارهای شهر را ادبیاتی جاده ای عنوان و تاکید می کند: این فضایی که بر روی دیوارهای موقوفات آستان قدس ایجاد شده است بیشتر در جاده ها قابل مشاهده است و اصلا منطقی نیست که این کار را بر روی دیوارهای شهر انجام دهیم و فضای آن را ناهمگون با شهر کنیم.او در ادامه می افزاید: متاسفانه تمام تلاشی که شهرداری طی ۳سال برای زیباسازی شهر و فضاسازی چهره نازیبای دیوارها انجام داده است در مدت یک ماه توسط دوستان (!) از بین رفته و تخریب شد.

مظفری سپس در پاسخ به این سوال خبرنگار خراسان که آیا قبل از شروع پروژه نقاشی دیواری میدان فردوسی با آستان قدس رضوی هماهنگی داشته اید یا خیر؟ می گوید: صددرصد هماهنگ شده بود، حتی آنها در یک برهه ای کار را متوقف کردند و برای ادامه فعالیت این شرط را گذاشتند که در قسمت هایی از نقاشی این مطلب (این ملک متعلق به آستان قدس رضوی می باشد) درج شود، ما هم علی رغم میل باطنی خود و برای اجرای خواسته های آستان قدس رضوی در قسمت های مختلفی از نقاشی، مطلب مورد نظر را درج کردیم. این هنرمند مشهدی در ادامه صحبت هایش به توافق های صورت گرفته با آستان قدس رضوی برای انجام طرح های گرافیکی روی دیوارهای موقوفات اشاره می کند و می گوید: در تاریخ ۲۱اردیبهشت ماه جاری طی نامه ای طرح پیشنهادی خود را برای اداره حفاظت از املاک و اراضی آستان قدس رضوی ارسال کردیم که مورد توجه آن ها قرار گرفت اما بعد از گذشت چند روز متاسفانه شاهد این اتفاق ناخوشایند شدیم.برای بررسی دقیق تر این موضوع و دریافت پاسخ انبوه سوال هایمان به سراغ رئیس اداره حفاظت املاک و اراضی آستان قدس رضوی که بانی از بین رفتن نقاشی میدان فردوسی است، رفتیم. شریعتمداری به طور صریح اعلام می کند که این اقدام برای اجرای طرح شهرداری به منظور یک دست شدن دیواره های املاک موقوفه آستان قدس انجام شده است. او می گوید: چندی قبل مدیریت امور هنری شهرداری طرحی را به ما پیشنهاد کرد که برای زیباسازی هر چه بیشتر شهر بر روی دیواره های موقوفات آستان قدس اجرا شود این طرح که نسخه ای از آن به روزنامه ارسال شد، شامل چند طرح زیبای اسلیمی است که البته با از بین بردن نقاشی میدان فردوسی همان هم توسط آستان قدس اجرا نشده است که ما هم این پیشنهاد را به اجرا در آوردیم و تصمیم گرفتیم اول از میدان فردوسی شروع کنیم.وی در پاسخ به این سوال خبرنگار خراسان مبنی بر این که چرا برای اجرای طرح ابتدا از دیواری شروع کردید که میلیون ها تومان هزینه برای آن صرف شده، بیش از یک سال از وقت هنرمندان شهر را گرفته و مورد رضایت و استقبال مردم بوده است؟ می گوید: این طرح مصوب شورای نقاشی مدیریت امور هنری شهرداری است و شامل تمام موقوفات می شود، دیوار اطراف میدان فردوسی نیز جزئی از همین موقوفات می باشد و چون در مکانی واقع شده است که در دید مردم قرار دارد، تصمیم گرفتیم برای شروع از این جا شروع کنیم. او این اقدام را در راستای هماهنگی با شهرداری توصیف می کند و می گوید: آستان قدس رضوی و شهرداری مشهد هیچ مشکلی با هم ندارند و اگر اقدامی هم صورت گرفته در جهت تعامل این دو نهاد بوده است.

در حال نوشتن این گزارش بودیم که ندا رئوفیان، هنرمندی که نقاشی های میدان فردوسی را کشیده بود، با ما تماس گرفت، او با بغضی در گلو در رابطه با این اقدام آستان قدس می گوید: من هنوز باورم نمی شود که این اتفاق افتاده است، باورتان نمی شود که من بیش از یک سال از عمرم را در سرما و گرما روی این کار صرف کردم و آن ها به راحتی و یک شبه آن را از بین بردند.شایان ذکر است، هنرمندان دیگری نیز با ما تماس گرفتند و مراتب اعتراض خود را ابراز کردند.

در آخرین لحظات ارسال صفحه برای چاپ متوجه ابعاد دیگری از این اتفاق شدیم که حامد مقدم سخنگوی شهرداری آن را این طور توضیح می دهد: ما از آستان قدس به عنوان متولی معنویت و فرهنگ توقع داریم که در تبعیت از ضوابط و قوانین نظام جمهوری اسلامی ایران پیش قدم باشند، اگر زمانی برای انجام فعالیتی نیازمند مجوز شهرداری باشد باید در این زمینه از مجرای قانونی وارد شود و در این زمینه پیش قدم باشد،نه این که مجوز نگیرد و توقع داشته باشد که بدون مجوز تلویزیون شهری در یک نقطه از شهر مشهد (ابتدای بلوار سجاد) نصب شود و فعالیت کند.وی ادامه می دهد: این درست نیست، وقتی که روال قانونی یک فعالیت طی شده و مجوز نگرفته است بخواهیم فعالیت کنیم و وقتی هم جلوی آن گرفته شد و با انجام عملیات انتحاری، نقاشی ۴۵ میلیون تومانی را شبانه رنگ آمیزی و از بین ببریم.او افزود: این پول مردم و بیت المال است که این گونه از بین می رود. دوست نداشتیم موضوع در مطبوعات و رسانه ها منعکس شود اما وقتی به صورت قانونی و روال عادی دنبال می کنیم و به نتیجه نمی رسیم، در این شرایط رسانه ها نیز باید در جریان قرار بگیرند.