جنگ مرورگرها
جنگ مرورگرها
و بدانیم که جنگ خوب است
احمدرضا فرزان جم
اشاره:
جنگ مرورگرها از کهن‌ترین رقابت‌های دنیای کامپیوتر است. این هم‌آوردی تا به‌حال شاهد دو لشکرکشی عمده بوده‌است. به‌یاد داریم زمانی را که نت‌اسکیپ با اقتدار ورود خود را به دنیای وبگردی‌های بی‌پایان کاربران جشن گرفت و تا مدتی به سهم زیاد خود می‌بالید (که در اوج سلطه‌اش هشتاد درصد بود). البته واضح است که 
مایکروسافت بیکار ننشست و بلافاصله دست‌به‌کار شد و رفته‌رفته از تمام قدرت خود استفاده کرد تا حکمران این بازار شود. این مطلب پیش‌درآمدی است بر مجموعه مقالاتی که در شماره 121 ماهنامه شبکه در این زمینه منتشر شده است.
آنچه گذشت...
جنگ مرورگرها از کهن‌ترین رقابت‌های دنیای کامپیوتر است. این هم‌آوردی تا به‌حال شاهد دو لشکرکشی عمده بوده‌است. به‌یاد داریم زمانی را که نت‌اسکیپ با اقتدار ورود خود را به دنیای وبگردی‌های بی‌پایان کاربران جشن گرفت و تا مدتی به سهم زیاد خود می‌بالید (که در اوج سلطه‌اش هشتاد درصد بود). البته واضح است که مایکروسافت بیکار ننشست و بلافاصله دست‌به‌کار شد و رفته‌رفته از تمام قدرت خود استفاده کرد تا حکمران این بازار شود.
مایکروسافت در سال 1994 حق امتیاز موزائیک را خرید تا سنگ بنای مرورگری را بنهد که تا سال‌های متمادی برای برخی به نماد وب و وبگردی و حتی اینترنت تبدیل شد.حکمرانی دایناسور سرخ‌رنگ بنیاد موزیلا تا نسخه چهارم اینترنت اکسپلورر در سال 1997 ادامه داشت، اما از عرضه نسخه پنجم تغییر اوضاع کم‌کم شروع شد. زمانی که مایکروسافت در جشن نسخه چهارم‌اینترنت‌اکسپلورر با قرار دادن یک مجسمه سه‌متری از لوگوی این مرورگر سعی داشت از آغاز دوران سلطه آن به بازار خبر دهد. در عوض نت‌اسکیپی‌ها نیز در محوطه خود یک مجسمه بزرگ درست کردند با طرحی از دایناسور سرخ در بالای آن و نشانی که خبر از سلطه دایناسور بر بازار می‌داد: نت‌اسکیپ 72، مایکروسافت 18.
مایکروسافت در این دوره همه کارت‌های خود را یکی‌یکی رو کرد و از منابع زیاد خود و همچنین سهم نود درصدی خود در بازار سیستم‌عامل کامپیوترهای شخصی استفاده کرد و اینترنت اکسپلورر را به‌عنوان مرورگر پیش‌فرض همراه ویندوز ارائه کرد و حتی با دادگاه ضد‌انحصار دست‌وپنجه نرم کرد تا سرانجام نت‌اسکیپ سقوط کند و توسط AOL به مبلغ 4,2 میلیارد دلار خریداری شود. مایکروسافت نیز به رشد سریع خود در این بازار ادامه داد تا در اوج سلطه خود به نود درصد از سهم بازار رسید.
 |
نمودار 1- سهم بازار مرورگرها در مارس 2011 |
بازگشت گودزیلا
شکست نت‌اسکیپ برای مدتی بازار را برای مایکروسافت بی‌رقیب گذاشت. با خاموشی این جنگ شاید بتوان گفت برای مدتی خلاقیت از مرورگرها رخت بربست و این بازار از هر دو نظر جنبش و خلاقیت مدتی در سکون و رخوت فرو رفت. اما توسعه‌دهندگان نت‌اسکیپ پس از این شکست در جست‌وجوی پیروزی دوباره نت‌اسکیپ را اپن‌سورس کردند و به گودزیلای سرخ، یعنی بنیاد موزیلا پیوستند تا لشکرکشی دوم مرورگرها را رقم زنند. این لشکرکشی مدتی طول کشید تا نتیجه کار مرورگری شود که ابتدا نام Phoenix (یا سیمرغ؛ چنان‌که از خاکسترهای نت‌اسکیپ برخواسته‌بود) بر پیشانی داشت و به‌دلیل مشکلات حقوقی برای ثبت اسم، به فایربرد و در نهایت به فایرفاکس تغییرنام داد. در این میان، اینترنت‌اکسپلورر، اما زمانی از خواب بیدار شد که فایرفاکس برخواسته بود و از همان ابتدا رشد سریع خود را آغاز کرد و تا همین امروز هم این رشد را ادامه داده‌است. این پیکار ابتدا با ضرباهنگ سریع و سروصدای زیاد آغاز شد و با هر حرکت رقیب، به‌سرعت پیش می‌رفت. در نهایت، رشد مستمر فایرفاکس و افزایش سهم آن از بازار با روندی به‌نسبت ساده به عادتی تبدیل شد و مرورگرهای دیگر نیز به روند ثابت خود ادامه می‌دادند و پیکار مرورگرها اگرچه ادامه داشت، اما خود دچار نوعی یکنواختی و سکون شد. تا این‌که ورود رقیب جدیدی به بازار جنب‌وجوش تازه‌ای به مهره‌گردانان بخشید.
 |
نمودار 2- سهم بازار مرورگرها بین مارس 2010 تا مارس 2011 |
دوران تازه
این رقیب تازه کروم نام دارد و پشت آن نیز گوگل ایستاده‌است که با خلاقیت‌های تازه خود توسعه‌دهندگان مرورگرهای دیگر را به‌فکر انداخت. اینترنت اکسپلورر همچنان به سقوط مداوم خود ادامه می‌دهد و فایرفاکس مدتی است دست از صعود برداشته و مدتی است که سهم آن در حد ثابتی مانده‌است. دلیل این موضوع را اغلب کروم می‌دانند که سهم آن همچنان در حال افزایش است. در این میان، اینترنت اکسپلورر و فایرفاکس برای مقابله با این وضعیت سعی کرده‌اند به نوآوری‌هایی در نسخه‌های جدید خود دست بزنند. مجموعه‌ای از این تصمیم‌گیری‌ها و حرکت‌های متقابل مرورگرهای دیگر در همین ماه اخیر در نسخه‌های جدیدی که از سوی بنیاد موزیلا و مایکروسافت عرضه شدند، قابل مشاهده هستند. طبق آمار منتشرشده سهم خالص بازار از Net Applications در حال حاضر اینترنت اکسپلورر 55,92 درصد، فایرفاکس 21,80 درصد، کروم 11,57 درصد، سافاری 6,61 درصد و اپرا 2,15 درصد از بازار را در اختیار دارند. این در حالی است که در ماه مارس سال گذشته کروم کمتر از شش درصد، فایرفاکس در حدود 24 درصد و اینترنت اکسپلورر در حدود شصت درصد از بازار را در اختیار داشتند. وضعیت بازار مرورگرها را در نمودار 1 و روند طی‌شده این مرورگرها طی مارس 2010 تا مارس 2011 را می‌توانید در نمودار 2 مشاهده کنید. طبق این آمار، فایرفاکس در اروپا سهم بیشتری از بازار را نسبت به امریکا در اختیار دارد، این در حالی است که اینترنت اکسپلورر به‌طور مشخص در چین و کره شمالی سهم بیشتری را در اختیار دارد. البته، گاهی اوقات این نوع تغییر آمارهای محلی از دلایل خاصی ناشی می‌شوند. به‌عنوان مثال، بین سال‌های 1999 تا 2010 کره جنوبی در استفاده از یک پلاگین خاص تجارت آنلاین (به‌جای تکیه بر استاندارد HTTPS) پیشگام بود و در نتیجه در کره جنوبی هر کاربری که قصد استفاده از خدمات بانکی را داشت، از مرورگر مایکروسافت استفاده می‌کرد. مرورگرهای دیگر نیز شاید از امتیاز کار با متون محلی بهره‌مند باشند. این در حالی است که در چین نسخه 6 اینترنت اکسپلورر به‌شکل بسیار گسترده‌ای استفاده می‌شود و برای این محبوبیت تحلیل مشخصی وجود ندارد. برخی استفاده زیاد از نسخه‌های دزدی ویندوز اکس‌پی را در این موضوع بی‌تأثیر نمی‌دانند (ویندوز اکس‌پی به‌صورت خودکار اینترنت اکسپلورر 7 یا 8 را نصب نمی‌کند)، اما این موضوع تأثیری تا‌این حد گسترده نخواهد گذاشت و نمی‌تواند دلیل اصلی عدم نفوذ زیاد فایرفاکس در این کشور باشد. در نهایت، دلایل این تغییرهای محلی هر چه که باشد، اهمیت زیادی دارد. کاربران آنلاین چینی به‌تنهایی یک‌چهارم جمعیت آنلاین را تشکیل می‌دهند. به بیان دیگر، اگر اینترنت اکسپلورر کل سهم خود را در کشورهای دیگر ببازد، باز هم 25 درصد از بازار را در اختیار خود خواهد داشت. کافی است نگاهی به آماری که Net Applications در همین ماه منتشر کرده و در آن آمار کاربران آنلاین چینی بالا رفته بیاندازیم و در مقابل افزایش سهم اینترنت اکسپلورر به همان تناسب را نیز بررسی کنیم تا به اهمیت این معادله پی ببریم. با‌وجود تمام این موارد، اینترنت اکسپلورر در خارج از چین همچنان به روند مداوم رو به سقوط خود ادامه می‌دهد و به تعداد کاربران این مرورگر در کشورهای دیگر که به مهاجرت به مرورگرهای دیگر فکر می‌کنند، همچنان افزوده می‌شود.
نسخه‌های جدید
مایکروسافت و بنیاد موزیلا هر دو تمام تلاش خود را کردند تا فضا را برای ترغیب کاربران به نسخه جدید آماده کنند و آمار دانلود نسخه جدید مرورگر خود را بیشتر کنند. با نگاهی به آمار نسخه‌های مختلف هر مرورگر در‌می‌یابیم که در این هفته‌های نخست تا چه حد موفق بوده‌اند. اینترنت اکسپلورر 8 برای نخستین‌بار با کاهش سهم (در میان دیگر نسخه‌های این مرورگر) روبه‌رو بود و با 0,54 کاهش به 34,341 درصد رسید. مایکروسافت نیز 2,5 میلیون دانلود را در 24 ساعت نخست برای اینترنت اکسپلورر 9 اعلام کرد. البته این آمار به‌سرعت و با تفاوت زیادی توسط فایرفاکس شکسته شد. نسخه 3,6 فایرفاکس نیز از 17,82 درصد در فوریه سال جاری به 17,18 درصد در ماه مارس رسید و نسخه چهارم آن 7,1 میلیون دانلود را در روز نخست تجربه کرد. درباره باقی نسخه‌های اینترنت اکسپلورر نیز شاهد این کاهش سهم (و انتقال این سهم به نسخه 9) بوده‌ایم. در ماه مارس 55,92 سهم اینترنت اکسپلورر به این ترتیب میان نسخه‌های مختلف تقسیم شده‌بود: نسخه 8 با 34,41 در صدر نسخه‌ها است و بعد از آن نسخه 6 با 10,97 درصد، نسخه 7 با 7,8 درصد و نسخه 9 با 1,04 درصد قرار گرفته‌اند. با وجود این آمارها، برخی از طرفداران این دو مرورگر از نسخه‌های جدید ناراضی نبوده‌اند. برخی از طرفداران پروپا قرص فایرفاکس از فقدان برخی قابلیت‌ها در نسخه 4 و حذف برخی گزینه‌ها یا گرایش رابط بصری به سادگی ناراضی بوده‌اند و تعداد آن‌ها نیز آن‌قدر زیاد بوده که این صدا در گوشه‌و‌کنار محافل اینترنتی شنیده شده‌است. به این ترتیب، کروم با سهم اندک و رشد جالب توجه به پیش می‌راند، فایرفاکس رشد خود را کمی کند کرده و اینترنت اکسپلورر نیز با ضرباهنگ ثابتی در حال از دست دادن سهم از بازار است. شاید بتوان موقعیت کنونی را دور سوم این جنگ نامید که خون تازه‌ای به رگ‌های مرورگرها دمیده و جنگی مبارک به‌شمار می‌رود! همین لشکرکشی بهانه‌ای شد تا به نسخه‌های جدید فایرفاکس و اینترنت اکسپلورر نگاهی بیاندازیم که در هفته‌های اخیر عرضه شده‌اند. در کنار این دو مرورگر پرطرفدار، اپرا نیز نسخه جدیدی عرضه کرده که بررسی آن خالی از لطف نیست، زیرا اگرچه این مرورگر بی‌ادعا سهم کمی از بازار دارد، اما مادر بسیاری از نوآوری‌هایی است که امروز در مرورگرها به استاندارد تبدیل شده‌اند. برای تکمیل این پرونده نسخه 10 مرورگر کروم و پنجمین نسخه از مرورگر سافاری نیز مورد بررسی قرار گرفته‌اند. جنگ کهن مرورگرها بار دیگر به اوج خود نزدیک می‌شود!
|
|
|