۱۰ درصد ایرانی ها از کمبود اسید فولیک رنج می‌برند

۱۰ درصد ایرانی ها از کمبود اسید فولیک رنج می‌برند

اسید فولیک به شکل یک کوآنزیم (کمک کننده آنزیم) در تبدیل اسیدهای آمینه (واحدهای تشکیل دهنده پروتئین‌ها ) به هم ضروریست.
چند روز پیش اعلام شد که تازه ترین پژوهش‌ها نشان می‌دهد، مکمل‌های فولیک اسید‌ ‌می‌توانند توان مغز را در دوران سالمندی تقویت کنند و احتمال ابتلا به آلزایمر را‌ ‌در سنین بالا کاهش دهند‌. در ادامه این خبر آمده بود که فعالیت و کارآیی مغز، حافظه و نیز سرعت پردازش اطلاعات در مغز با‌ ‌بالا رفتن سن کاهش پیدا کرده و تضعیف می‌شود اما محققان هندی و سوئیسی به تازگی‌ ‌دریافته‌اند که مصرف مکمل‌های فولیک اسید می‌تواند به پیشگیری این روند کمک کند.
در این خبر، دکتر جین دورگا - از مرکز تحقیقات نستل درلوسان- گفته بود: ما دریافته‌ایم، مصرف مکمل‌ فولیک اسید به مدت سه سال،‌ ‌روند فعالیت‌هایی مانند سرعت پردازش اطلاعات و حافظه را بهبود می‌بخشد .
اما به واقع تا چه اندازه با این ویتامین آشنایی دارید و از اثرات حیاتی آن بر بدن آگاه هستید؟ اغلب ما این ویتامین را فقط به دلیل اینکه در دوران بارداری توصیه می‌شود می‌شناسیم و حدس می‌زنیم که حتماً در این دوران دارای اثرات فراوانی است که این همه از سوی متخصصان تغذیه توصیه می‌شود اما باور کنید که این ماده مغذی ضروری که هر روز باید از طریق مواد غذایی وارد بدن شما بشود، خواص دیگری هم دارد که در این مقاله بیشتر به آنها می‌پردازیم.
● معرفی ویتامین ۹B
گاهی اوقات در معرفی این ویتامین با واژه اسید فولیک رو به رو می‌شویم و گاهی اوقات با واژه فولات. به خاطر داشته باشید که فولات واژه کلی برای چند شکل ویتامین است، درست مانند ویتامین‌هایی که ترکیب پیچیده ای دارند. این ویتامین در آب قابل حل است و به این دلیل در دسته ویتامین‌های محلول در آب جای می‌گیرد( زیرا دسته‌ای دیگر از ویتامین‌ها نیز وجود دارند که محلول در چربی هستند.) این ماده مغذی در مواد غذایی و بدن به حدی کم است که با میکروگرم مقدارش اندازه گیری می‌شود اما همین مقدار کم هم اگر نباشد، یک انسان را به مرز مرگ می‌رساند.
این ویتامین وقتی از طریق مواد غذایی دریافت می‌شود، به شکل پیوند شده وجود دارد که باید طی عمل هضم از آن جدا و وقتی جذب می‌شود باید با یک پروتئین در خون گردش کرده و به سلول‌هایی که به آن نیاز دارند، برسد. بنابراین می‌توان این‌طور نتیجه گرفت در افرادی که کمبود پروتئین دارند و از مواد غذایی پروتئین دار کمتر استفاده می‌کنند، به مرور زمان کمبود این ویتامین نیز ایجاد خواهد شد. آیا می‌دانید بدن می‌تواند این ویتامین را در خود ذخیره کند. اگر گفتید در کجا؟ باید بگوییم که محل ذخیره این ویتامین در کبد است به طوری که این عضو نیاز چهار تا پنج ماه بدن را در خود دارد. بنابراین، در بیماری‌های کبدی نیز امکان کمبود این ویتامین بسیار زیاد است البته این احتمال وقتی بیشتر می‌شود که نیاز روزانه بدن از طریق مواد غذایی تأمین نشود.
● مسوولیت‌های اسید فولیک
حتماً از خودتان می‌پرسید که مگر این ویتامین در بدن چه وظایفی بر عهده دارد که این همه مهم بوده و دریافت روزانه آن توصیه می‌شود؟ باید در جواب شما بگوییم که اسید فولیک به شکل یک کوآنزیم (کمک کننده آنزیم) در تبدیل اسیدهای آمینه (واحدهای تشکیل دهنده پروتئین‌ها ) به هم ضروریست. به این ترتیب حضور آن برای ساختن - DNAرشته‌هایی که اطلاعات ژنتیکی روی آنهاست- مهم است. به علاوه در تقسیم سلولی نقش دارد و به این دلیل است که به خانم‌های باردار توصیه می‌شود که در ماه‌های اول و دوم بارداری شان از مکمل‌های این ویتامین حتما استفاده کنند. جالب است بدانید اسید فولیک در سلول‌هایی که دارای تقسیم سلولی سریعی هستند مانند گلبول قرمز و جنین و سلول‌هایی که دوباره سازی در آنها به سرعت اتفاق می‌افتد مانند دستگاه گوارش بسیار حایز اهمیت است. این ماده مغذی حتی در تشکیل مجدد برخی از آنزیم‌ها نیز شرکت می‌کند و بدون آن برخی از واکنش‌ها به انجام نخواهد رسید.
همان‌طور که گفته شد، این ویتامین در تقسیم سلولی نقش اساسی دارد. گاهی مواقع داروهایی که به عنوان داروهای ضد سرطانی به بیماران داده می‌شود با مکانیسم مقابله با تقسیم سریع سلول‌های سرطانی نقش درمانی خود را ایفا می‌کنند و مانع از جذب اسید فولیک می‌شوند، بنابراین بیماران سرطانی که دارویی مانند متوتروکسات را می‌خورند قطعا به کمبود این ویتامین دچار هستند. حتی داروهای آنتی اسید با قلیایی کردن معده و روده کوچک، هضم و جذب این ویتامین را کاهش می‌دهند.
● اگر اسید فولیک نباشد ...
همان‌طور که می‌دانید، کم خونی یکی از مشکلاتی است که زنان ایرانی با آن دست به گریبان هستند. به طور کلی، در خون انسان سلول‌هایی به نام گلبول‌های قرمز وجود دارد که حامل اکسیژن مورد نیاز اندام‌ها هستند. در صورتی که تولید آنها در بدن کاهش پیدا کند، فرد مبتلا به کم خونی می‌شود که علایم آن ضعف، رنگ پریدگی و خستگی زود رس است. اما براثر نبودن چند ماده مغذی بسته به کمبود هر یک از آنها، کم‌خونی متفاوتی ایجاد می‌شود. مثلاً کمبود آهن کم خونی فقر آهن، کمبود اسید فولیک کم خونی مگالوبلاستیک و کمبود ویتامین ۱۲B کم خونی کشنده را به دنبال دارد. بنابراین مشکل کم خونی مگالوبلاستیک که در پی آن گلبول‌های قرمز بیش از اندازه بزرگ می‌شوند و البته کم رنگ‌تر، نمی‌توانند فعالیت‌های اکسیژن رسانی به بافت‌ها را به خوبی انجام دهند. این اثر مهم اسید فولیک در سال ۱۹۴۵ در پی تحقیقاتی مستمر به اثبات رسید. به علاوه ، در این تحقیقات دیده شد که در این نوع از کم خونی، تولید گلبول‌های قرمز نیز کاهش چشمگیری پیدا می‌کند.
علاوه بر کم خونی به دنبال کمبود اسید فولیک، متورم و قرمز شدن زبان، اختلالات گوارشی مانند اسهال و اختلالات روحی مثل افسردگی به شکل مشهودی در افراد دیده می‌شود. در ضمن، در کودکان می‌تواند رشد آنها را به تأخیر بیندازد. باید اضافه کنیم که تقریباً ۱۰ درصد افراد جامعه مبتلا به درجاتی از کمبود اسید فولیک هستند البته این مقدار در حدی نیست که موجب بروز علایم بالینی شود.
تا به حال از خودتان پرسیده‌اید که چرا خوردن این ویتامین به شکل قرص در دوران بارداری بسیار ضروری است؟ باید بگوییم که مطالعات زیادی نشان داده اند، کمبود این ماده مغذی موجب ایجاد نقص‌های مادرزادی در دستگاه عصبی کودک می شود . جنینی که با این نقص مادرزادی به دنیا بیاید تشکیل اعصاب در نخاعش با مشکل رو به رو شده است.
● اما چه‌قدر بخوریم؟
در پاسخ به این پرسش شما که هر روز باید اسید فولیک به چه میزانی دریافت شود باید بگوییم که میزان مورد نیاز روزانه یک فرد بزرگسال به این ماده مغذی ۱۸۰ تا ۲۰۰ میکروگرم است. به علاوه، نیاز به اسید فولیک در بارداری و شیر دهی بیشتر از هر زمان دیگر و به شکل مشهودی بالاتر رفته است. ‌
● همیشه به یاد داشته باشید که
‌ظ‌این ویتامین همان‌طور که از نامش پیداست در مواد غذایی با منشأ گیاهی یافت می‌شود زیرا فولات از واژه ای به نام Foliag یعنی گیاه گرفته شده است. بنابراین، سبزی‌هایی مانند کلم بروکلی، لبو و حبوباتی مانند نخود، لوبیاقرمز و از همه مهم تر دانه‌های سویا و میوه‌هایی مانند پرتقال، موز و آناناس از منابع عالی آن به حساب می‌آیند. جالب است بدانید که در هر ۱۰۰ گرم از دانه‌های سویا ۳۷۰ میکرو گرم فولات وجود دارد که می‌تواند به طور کامل و حتی بیشتر از میزان نیاز ویتامین ۹B در اختیار بدن قرار دهد.
▪ درباره زیاده روی در دریافت اسید فولیک باید بگوییم که گاهی مواقع ممکن است به کم خونی ناشی از کمبود ویتامین ۱۲B مبتلا باشید اما دریافت زیاد اسید فولیک موجب پوشاندن این مهم شود، به علاوه دریافت زیاد آن با جذب روی نیز تداخل ایجاد کرده و می‌تواند در بدن کمبود روی را ایجاد کند. پس همیشه حد تعادل را رعایت کنید
▪ این ویتامین با حرارت پخت تخریب می‌شود و در حین سبوس گیری از غلات جدا شده و به دور ریخته می‌شود. بنابراین بهتر است منابع این ماده مغذی را تازه و خام و غلات را بدون فرآیند سبوس گیری مورد استفاده قرار داد.
▪ مطالعات نشان داده اند که اسیدهایی مانند ویتامین C با خاصیت آنتی اکسیدانی خود موجب محافظت فولات شده بنابراین آب پرتقال چه تازه و چه منجمد شده دارای مقدار قابل توجهی از این ماده مغذی است.