چاپ و توزیع هزاران نقشه گردشگری، بدون درج مقیاس!

چاپ و توزیع هزاران نقشه گردشگری، بدون درج مقیاس!

آینده نیوز : اقدام سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان در چاپ و توزیع نقشه راهنمای گردشگری این شهر تاریخی بدون درج مقیاس، باعث انتقاد برخی کارشناسان شده است.

به گزارش سرویس اجتماعی «آینده»؛ هر چند این نقشه با کیفیت مناسبی چاپ شده و مکانهای توریستی  اصفهان را به همراه شماره تلفن آنها و نیز معرفی برخی از آنها در خود دارد، از آنجا که مقیاس ندارد، مورد انتقاد قرار گرفته است. البته به نظر می رسد این ایراد در بسیاری از شهرهای دیگر هم باشد و بهتر است این نقصان هم رفع شود.

عبدالله شاه سیاه، محقق و کارشناس نقشه در این باره نقدی نوشته است: در این سال‌ها درباره صنعت گردشگری و ضرورت توجه بدان آنقدر سخن گفته شده که دیگر غیر از توسعه گفتمان‌های فنی و تئوریک هر چه بگویم و بنویسیم زیاده گویی و تکرار مکررات است. چون «گردشگری» اکنون دیگر مبدل به یک عرصه اقتصادی قابل رقابت شده و کشورها برای جذب حداکثری آن، با هم به سختی به رقابت برخاسته‌اند.

صنعت گردشگری دیگر برای دولت‌ها و جوامع، یک راهبرد قابل گزینش نیست، بلکه یک جبر است که نه فقط محور توسعه بسیاری از کشورهاست، بلکه چندین دهه است که در کشورهای زیادی به عنوان مهمترین منبع درآمد شناخته شده است، چنان‌که این کشورها بدون داشتن ذخایر نفتی و دلارهای نفتی، با استفاده درست از فرصت‌های گردشگری خود، هزاران شغل از آن پدید آورده و زندگی آسوده و مرفهی برای مردم خود فراهم ساخته‌اند. در جوامعی که بحران بیکاری، یکی از تهدیدهای پرمخاطره پیش‌روست، صنعت گردشگری، یک فرصت بی‌بدیل است که می‌تواند زنجیره‌ای از مشاغل ایجاد کند و خوشا جامعه‌ای که دارای استعدادهایی برای این صنعت باشد و خوشا جامعه‌ای که زمامداران ازشعور لازم  برای استفاده از این فرصت باشند.

صنعت گردشگری یک بازار است که باید در آن وارد شد و «داشته» خود را عرضه نمود.این «داشته» یعنی همان جاذبه‌های گردشگری که یا میراث نیاکان است و یا ارمغان طبیعت، مثل سایت‌ها و آثار تاریخی و مناظر و مرایای طبیعی و اقلیم‌های بی‌بدیل و مکان‌هایی برای گردشگران ماجراجو و مکان‌های مذهبی برای این‌گونه گردشگران و اقلیم‌هایی برای گردشگرانی که خواستار مکان‌های دنج و تفریحی‌اند و...که در این بازار به کالایی قابل عرضه مبدل شده‌اند و باید برای آنها بازاریابی کرد ..وبازاریابی یعنی معرفی کردن این داشته‌ها..که ما داریم و.....فعلاً از این سخن‌ها بگذریم.!...چون ما داریم، اما درایت و تدبیری برای مدیریت آن در روابط ناسالم اداری و سوءمدیریتها گم شده است. ما ...

در دوره‌ای که باید به مباحث تئوریک این صنعت پرداخت جای شرمساری است که وادار می‌شویم الفبای آن را مرور کنیم، چون ما هنوز گویا در همین حد مانده‌ایم!چون  یکی از مهمترین و اساسی‌ترین و ضمناً نخستین وظیفه، تهیه نقشه راهنما برای گردشگران است! نقشه، نشان دادن مختصات یک مکان است در یک صفحه، در یک اندازه کوچک شده! که حتماً باید دانسته شود که این اندازه «کوچک شده» چقدر است! یعنی باید تذکر داده شود که این اندازه «کوچک شده»، چقدر نسبت به مکان مفروض کوچکتر است!همین! این مقیاس است!

ساده‌ترین مثال برای نقشه‌های گردشگری این است که مقیاس نقشه به گردشگری نشان می‌دهد فاصله دو نقطه مفروض در مکان واقعی چه چقدر است. اگر او در فلان کمپ زندگی می‌کند و فرزندش مسموم، یا همسرش مصدوم شده، نزدیکترین بیمارستان کجاست؟ فاصله او تا بیمارستان چقدر است!؟ اگر بنزین اتومبیل او رو به اتمام است و او طبق نقشه، در ابتدای فلان خیابان است، تا نزدیکترین پمپ بنزین چقدر فاصله دارد!؟ و...و...نقشه بدون مقیاس مانند اتاقی است که درب و پنجره‌ای برای آن پیش بینی نشده باشد، نه می‌توان بدان وارد شد و نه...!؟

مقیاس نه برای مثال‌های فوق بلکه از لحاظ فنی، یکی از مهمترین مؤلفه‌های یک نقشه و در اصل یکی از پنج مؤلفه‌ای است که یک نقشه را واجد ارزش و اعتبار علمی می‌سازد! به طوری که اگر یک نقشه، مقیاس نداشته باشد، مطلقاً  فاقد ارزش علمی است، یا اگر مقیاس نقشه در آن ذکر نشده باشد، آن نقشه، دیگر نقشه نیست، یک کروکی است! کاری است که یک کودک دبستانی هم از عهده ترسیم آن برمی‌آید و نه  دستگاهی عریض و طویل همچون یک معاونت از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان!

این معاونت محترم با چندین کارمند و تجهیزات و بودجه و برو وبیا و یک خانه تاریخی بسیار زیبا که تا چند ماه قبل به عنوان اداره مخصوص این معاونت در اختیار آن بود و با صرف دهها میلیون تومان پول، طی چند سال گذشته، صدهاهزار نسخه نقشه گردشگری چاپ و میان مردم توزیع نموده که فاقد اولین شرط یک نقشه است، یعنی مقیاس!

به سخن دیگر در یکی از مهمترین شهرها (وبلکه مهمترین شهر) گردشگری ایران، نقشه شهر در تیراژی انبوه و هزینه‌ای کلان بدون ذکر مقیاس چاپ و توزیع می‌شود و جالب این‌که چندین سال متمادی هم این کار ادامه می‌یابد!  این نقشه که گویا یک فرمت تکراری  است که بنابر نسخی که مشاهده شده،اولین مربوط به سال 1387 است و در نوروز هر سال فقط تاریخ آن سال بر روی ورودی نقشه تغییر داده شده است. در مورد تیراژ سالانه و حاصل جمع  قریب یک میلیون نسخه‌ای که در این چند سال به چاپ رسیده و هزینه کلان آن، اظهاراتی غیر رسمی شده، که از ذکر آن خودداری می‌شود.

ولی این‌که در این مدت کسی متوجه این امر نشده، بی‌گمان عللی وجود داشته از جمله این‌که اغلب کارمندان سازمان در رشته‌های خود دارای تخصص بالایی هستند و به کار و تخصص خود مشغول‌اند، لذا  نه فرصت و نه ضرورتی بوده تا به این امور توجه کنند. مثلاً متخصص مرمت، یا کارشناس صنایع دستی، یا موزه‌داری نیازی به نقشه شهر خود نیافته تا متوجه آن بشود، اما نگارنده،  به خاطر تجربه و تخصص خود در همین رشته،که طی سالیان چندین نقشه طراحی کرده، وقتی بر حسب اتفاق یک نسخه از آن را دید،  متوجه این نقص شده و پس از تحقیق دریافت که فرمت این نقشه چندین سال تکرار شده، لذا جهت اصلاح این رویه، آن را با مدیریت محترم سازمان در میان نهاد!

ضمناً جانب انصاف را فرونگذاریم و مؤکداً هم متذکر گردیم که این کار دو سه سال  قبل از مدیریت کنونی این سازمان اتفاق افتاده،که بدون مداهنه، انسانی شایسته و از حیث کارآمدی هم مردی تواناست. همین بس که گفته شود در محل مأموریت پیشین خود (در مقام و عنوانی که داشتند) جزو مدیران برتر کشوری برگزیده شده‌اند. همچنین لازم است از کارمندان زحمت‌کش و دلسوز سازمان مزبور که نگارنده با بیشتر آنها از نزدیک آشنایی داشته تقدیر و تجلیل شود. اغلب آنان دارای تخصص‌های بالا و مرتبط با وظیفه خود بوده و در انجام کارها، بسیار وظیفه‌شناس می‌باشند؛ولی مدیریت گردشگری در این شهر، حدیثی دیگر است.

سهل‌انگاری در این نکته اسف‌انگیز  و تکرار آن به مدت چهار سال متوالی، در درجه اول متوجه طراح نقشه و سپس متوجه معاون محترم است... در حالی‌که سازمان‌ها و ادارات دولتی رسماً و قانوناً از چاپ و توزیع تبلیغات منع شده‌اند، اصرار یک معاونت برای ورود بدین عرصه‌ها به چه معنی است؟

در پایان ذکر یک نکته خالی از فایده نیست و آن این‌که، در طول تاریخ، از زمانی که ایران  قرن‌ها قبل جایگاه غالب باستانی خود را از دست داده تا کنون، دو موقعیت بزرگ جهانی پدیدآمده که ایران هر دوبار به رغم توانایی و برخورداری از ابزارهای لازم، از آن‌ها عقب افتاده است.یکی در زمان صفویان و اختراع ماشین‌های نساجی و بخار که سرآغاز انقلاب صنعتی شد و دیگری در زمان حاضر، که عصر انکشاف صنعت گردشگری است. آن زمان دچار جهل بودیم، درست! اما آیا هم این کافی و رضایت بخش و مقرون به واقعیت است که بگوییم: این‌ زمان هم دچار غفلتیم؟!!

نه! نه! هرگز نه! این فقط غفلت نیست، این فقط سهل‌انگاری نیست! این فقط ندانم‌کاری نیست!