گامی به سوی رمزگشایی روند پیری

دانشمندان کم کم قادر می شوند که به رمز پیری دست پیدا کنند و برخی هم گفته اند که ممکن است به زودی برای آهسته کردن روند پیری و حتی معکوس کردن آن درمانی کشف کنند.

اما علم واقعا چه می تواند بکند و دستکاری "ساعت بیولوژیک" بدن انسان چه خطراتی در پی خواهد داشت؟

آیا مثلا ممکن است این گونه درمان ها باعث بروز سرطان در انسان شود و اصلا موضوع بالقوه دردسرساز زیاد شدن جمعیت جهان و رشد پرشتاب شمار بازنشسته ها چه می شود؟

"دم " کروموزومها

روند بالا رفتن سن پیچیده است و مدتهای مدید است که رازی غیر قابل نفوذ بوده اما اکنون پیشرفتی هایی در حال رخ دادن است.

سال گذشته گروهی در موسسه سرطان شناسی "دانا-فاربر" مقاله ای را منتشر کرد که در آن با جزئیات تشریح شده چگونه روند پیری را می توان در موش های آزمایشگاهی معکوس کرد.

آنها مرکز توجه خود را تلومرها، "دم" کروموزوم ها، قرار دادند؛ کروموزوم هایی که در داخل مرکز همه سلول ها قرار دارند.

تلومرها از کروموزوم ها در برابر آسیب محافظت می کنند اما با گذشت زمان و بالا رفتن سن از درازای آنها کاسته شده و کوتاه قد می شوند. این روند ادامه دارد تا این که سلول قدرت تکثیر خود را از دست می دهد و عملا می میرد.

پرفسور رونالد دپینو و همکارانش، آنزیم هایی را که کارکرد تلومرها را تنظیم می کنند، دستکاری کرده و مشاهده کردند که نتیجه های چشمگیری به دست می آید. با تقویت این آنزیم ها - تلومریزها - موش ها به نظر جوانتر آمدند.

او به بی بی سی گفت: "ما توقع داشتیم روند پیری آهسته یا ثابت شود اما به جای آن مشاهده کردیم که علائم پیری در موش ها معکوس شد. مغز موش ها بزرگتر شد و قدرت استنتاج آنها بالا رفت. پوست آنها که با موهای ریز پوشیده شده بود براق و قدرت باروری شان نیز بیشتر شد."

البته این این روند درباره موش ها صدق می کند نه انسان ها، و به کار بردن این اصول در مورد انسان ها ممکن است به تلاشی بزرگتر نیاز داشته باشد. تلومریزها با بروز سرطان مرتبط دانسته شده اند و احتمالا مکانیزم های دیگری هم در پیر شدن انسان دخیل هستند.

بسیاری بر این باورند که میتوکندری - ماده ژنتیکی که در همه سلول های بدن، اما خارج از مرکز سلول (nuclei)، وجود دارد - نقش بزرگتری در روند پیری دارد.

میتوکندری "موتور" سلول هاست اما در عین حال مواد شیمیایی مضر تولید می کند که با پیر شدن سلول ها مرتبط است.

از سوی دیگر نقش ضداکسیدان ها را نباید فراموش کرد که اتم ها یا مولکول های بسیاری تهاجمی هستند که به بدن حمله می کنند. سلول های پایه، سلول های بدوی که در تجدید سلول های بدن انسان نقش کلیدی دارند، نیز احتمالا در روند پیری نقش دارند.

با این که هنوز تصویری جامع از نحوه پیر شدن ما به دست نیامده است، دانشمندانی هستند که آزمایش روی درمان های ضد پیری بر روی انسان ها را آغاز کرده اند.

پرفسور دیوید سینکلر از دانشگاه هاروارد آمریکا و همکارانش سرگرم آزمایش با دارویی به نام اس تی ای سی (Sirtuin activating compounds)، هستند که نه تنها سلامت موش های فربه را احیا کرده بلکه همچنین آزمایش های مقدماتی آن روی انسان نیز آغاز شده است.