وسوسه وسواس

وسوسه وسواس

آیا دستانتان‌ را بیش‌ از چهار مرتبه‌ در طول‌ روز می‌شویید؟ آیا به‌ خاطر اعتقادات‌ خاص‌‌تان‌، هرگز حاضر نیستید از زیر یک‌ نردبان‌ رد شوید؟ آیا همیشه‌ از مقدار پول‌ موجود در کیف‌ پولتان‌ آگاهید؟

هر چیز جدیدی که وارد خانه‌مان می‌شد باید می‌شستم و ضدعفونی می‌کردم. اگر هم قابل شست‌وشو نبود، دور می‌ریختم، من حتی نان را هم آب می‌کشیدم و می‌خوردم!
در بین مردم تنها بخش کوچکی از اعمال اجباری مثل شستشو و نظم به عنوان وسواس تلقی می‌شود و ریشه‌های اصلی آن، یعنی رفتارهای اجتنابی و انزجاری به‌کلی نادیده گرفته می‌شود.
خیلی از افراد فکر می‌کنند اختلال وسواس اجباری در خانم‌ها بیشتر است، اما برخلاف تصور عموم احتمال ابتلای مرد و زن به OCD (اختلال وسواس اجباری) یکسان است، اما در گروه سنی نوجوانی، میزان ابتلای پسران از دختران بیشتر است و منشاء ژنتیک دارد؛ از سوی دیگر میزان ابتلای افراد مجرد به این اختلال، بیشتر از متاهل‌هاست و به طور کلی میزان شیوع اختلال وسواس اجباری، 2 تا 3 درصد است.

اما وسواس چیست؟ پرویز مرادیان زند روانشناس، در این باره به شبکه ایران می‌گوید: اختلال وسواس یا به صورت ذهنی است یا به صورت شخصیتی.
او ادامه می‌دهد: از منظری دیگر اختلال وسواس به دو دسته دیگر نیز قابل تقسیم بندی است؛ دسته اول افرادی هستند که موجب آزار و اذیت دیگران می‌شوند به این معنی که از دیگران می‌خواهند تا یک عمل را تکرار کنند، یا مرتب و منظم باشند.
مرادیان ادامه می‌دهد: فرض کنید خانم خانه داری که دایم از افراد خانواده می‌خواهد تا دست و پای خود را بشویند، این اختلال در دسته اختلال شخصیتی وسواسی نیز قرار می‌گیرد.
این روانشناس بالینی با بیان این مطلب که بخش عمده اختلال‌های وسواسی در دسته اختلال اضطراب وسواسی قرار می‌گیرد، افزود: وسواس تکرار یک عمل آگاهانه است به نحوی که فرد به بیهوده بودن عمل خود اشراف دارد اما او صرفا جهت کاهش اضطراب خود اقدام به عمل وسواسی می‌کند.
نشانه‌های وسواس چیست؟ مرادیان در این باره می‌گوید: اولین نشانه این است که فرد به بیهوده بودن عمل خود اشراف دارد. دو اینکه فرد با تکرار عمل وسواسی میزان اضطرابش کاهش پیدا می‌کند، دیگر این که فرد به سختی کثیف نبودن یک شی یا مکان را می‌پذیرد.

آیا هر نوع توجه به پاکیزگی نشانه وسواس است؟
نشان دادن درجاتی از پاکیزگی و توجه به جزئیات متناسب به نظر می‌رسد و حتی به هنگام رشد و بالغ شدن به عنوان نشانه‌هایی از بلوغ در کودکان در نظر گرفته می‌شود.
 همین طور، هر کسی یک شیوه و اسلوب برای انجام کارهای خود دارد. فقط زمانی که افکار و رفتارها به طور افراطی انجام شود و یا به جای کمک، در فعالیت‌های روزمره زندگی تداخل کند، باید به اختلال وسواس مظنون بود. بنابراین افراد دارای اختلال وسواس زمان زیادی را صرف انجام تشریفات یا اجتناب از رفتارهای (خاص) می‌کنند، طوری که مسائل مهم زندگی‌شان مورد غفلت قرار می‌گیرد.
آنها آن‌قدر زمان صرف بهداشت شخصی خود می‌کنند که از کلاس جا می‌مانند. آنها ممکن است آنقدر نگران میکروب و آلودگی باشند که از صرف غذا در سالن غذاخوری و به همراه دوستان‌شان خودداری نمایند. آنها همچنین ممکن است به خاطر ترس و شرمندگی از فاش شدن نشانه‌های وسواسی‌شان در پیش دیگران از فعالیتهای اجتماعی خودداری کنند.

توصیه به خانواده‌ها:
۱ – استرس و موارد بحران وضعیت بیمار را بدتر کرده و احتمال عود را افزایش می‌دهد لذا علی رغم ایجاد مشکلات و آشفتگی در خانواده به واسطه این بیماری در منزل سعی نمایند فضای با آرامشی برقرار باشد.
۲ – بیمار روانی نیاز به درک خود از طرف دیگران دارد لذا پائین آوردن انتظارات به طور موقت، مهربان و شکیبا بودن کمک کننده خواهد بود.
۳ -بدانید بیمار برای رفع اضطراب خود دست به اعمال و مناسک وسواس گونه می‌زند و هیچ کس به اندازه خود او از رفتارهایش متنفر نمی‌باشد، لذا از قضاوت و یا مسخره نمودن اعمال او حذر نمایند.
۴ – شما درگیر رفتارهای وسواسگونه بیمار نشوید اما حد و حدود این اعمال باید به روشنی مشخص شده و فرد وسواسی طبق همان محدودیتها و قواعد عمل نماید.
۵ – به بیمار جهت ترک اعمال خود فشار وارد نیاورید ولی به طور دائم به تکالیفی که درمانگر برای انجام تکالیف خاص تعیین نموده گوشزد نمایند.
۶ – حرکات رفتاری که برای بیمار بسیار سخت است و قادر به انجام آن نمی باشد به صورت آهسته و در دراز مدت تغییر دهید و همیشه تغییرات را به بیمار گوشزد نمائید.
۷- خشونت، تهدید به خودکشی و یا دیگر کشی را جدی بگیرید.
۸- باید مواظب اعتماد به نفس بیمار باشید بجای او تصمیم نگیرید ولی در تصمیم گیری او را کمک نمائید .
۹ – فعالیتهای روزانه دویدن، شنا، ورزشهای گوناگون که باعث صرف انرژی می شود را زیاد نمائید.