یکشنبه ۶ دی ۱۳۸۸ - ۲۷ دسامبر ۲۰۰۹
یلدا، شب همبستگی و تولد مهر
شب یلدا از نمونه جشن‌های شبانه ایرانیان است که هنوز زنده و پابرجاست. یلدا شب مهر و تولد آفتاب است. گفت‌وگویی با دکتر احمد محیط طباطبایی، یکی از پژوهشگران صاحب‌نام ایران درباره پیشینه شب یلدا و اهمیت آن میان نسل‌ها.
دویچه وله: وقتی صحبت از میراث فرهنگی می‌شود، فقط یادگارها و آثار تاریخی به ذهن عموم می‌رسد یا اینکه جنبه معنوی میراث فرهنگی هم در نظر گرفته می‌شود؟ به هرحال ما با میراث‌هایی سروکار داریم که ناملموس هستند.
احمد محیط طباطبایی: کلمه‌ی میراث فرهنگی در کشور ایران تا زمانی شاید فقط همین آثار و ابنیه و آنچه بنام میراث مادی یا ملموس خوانده می‌شود را برای عموم به یاد می‌آورد. اما با نوعی از فعالیت و معرفی میراث فرهنگی ایران از ده سال گذشته به این سو باعث شده که معنای دیگری از میراث فرهنگی که همانا میراث غیرملموس هست از این کلمه به ذهن برسد. میراث غیرملموس یا میراث معنوی آن بخشی از میراث فرهنگی ملت را تشکیل می‌دهد که مجموعه‌‌ای از اعیاد، سنن، زبان، گویش و هرآنچه در اصل هویت یک ملت را شکل می‌دهد در آن قرار می‌گیرد و ظهورش در میراث ملموس یا مادی دیده می‌شود و مطمئنا تمامی اعیاد، سنت‌ها، مجالس، رسوم همه این گونه مسایل در میراث معنوی یا غیرملموس یا میراث شفاهی یک جامعه جا گرفته است.
یکی از این میراث های فرهنگی معنوی شب یلداست. به نظر شما جذابیت این سنت و یا این جشن بیش از همه در چه هست؟
شب یلدا، شبیست که پس از گذشت قرون متمادی در کشور ما و در بسیاری از ممالکی که جزو فرهنگ جهان شمرده می‌شوند، بزرگ داشته می‌شود. شاید به نوعی بتوانیم بگوییم که شب یلدا را همه‌ی دنیا جشن می‌گیرد. کلمه‌ی یلدا از تولد گرفته می‌شود، در واقع شب میلاد، شب تولد است. در اصل شب تولد مهر، یکی از ایزدان و آیین‌های اقوام آریایی، هست که هنوز این چنین محترم شمرده می‌شود. اما تغییرات متعددی که در تقویم و گاه شماری ایرانیان و سایر ملل در طی قرون گذشته صورت گرفته، باعث شده این شب در تاریخ‌های مختلف و نزدیک به هم در کشورهای مختلف یا در میان اقوام گوناگون برگزار بشود. شب یلدا به عنوان بلندترین شب سال جشن گرفته می‌شود، زیرا از فردا خورشید شروع بزرگ شدن میکند و به نوعی می‌شود گفت تولد آفتاب، به هرصورت این سنت شب یلدا، همان طور که گفتم، شکل‌های مختلف گرفته است. برای همین شما در این روزها که در جهان مسیحیت تولد مسیح یا شب کریسمس نزدیک شده، می‌بینید که با فاصله‌ی کوتاهی از شب یلدای ایرانیان برگزار می‌شود.
شما از عید کریسمس یاد کردید که یکی از مهمترین عیدها از جمله در کشورهای غربی‌ست. اما شیوه‌ی جشن گرفتن این عید، مثلا در آلمان در طی دهه‌ها و حتی سال های گذشته متحول شده است. آیا ما ایرانیها امروزه شب یلدا را همان طور جشن میگیریم که مثلا سی چهل سال پیش؟
|
به طور کلی در شب یلدا هنوز چندتا از فاکتورهای اصلی مراسمی که در ایران از قبل از اسلام تا کنون برگزار می‌شود رعایت می‌شود. یکی به علت اینکه ملت ما ملتی کشاورز بوده، خوردن دانه‌های نباتی شیرین غیربوداده که این دانه‌های نباتی از جمله دانه‌هایی‌ست کشت شده، مثل فندق، گردو یا مثل خشکبارهای دیگر مثل کشمش و اینها و هنوز هم آنها در مثلا آجیل شیرین هست که در میان زرتشتیان ایران و در میان گروه های مختلف ایرانیان خوردنش مرسوم است. و هنوز هم پس از گذشت قرن ها و هزاره این سنت در میان مردم ما و بخصوص در شب یلدا هنوز باقی‌ست که در آغاز زمستان و در پایان فصل درو در پاییز یکنوع احترام و یک نوع پاسداشت است و به نوعی شکر نعمتی‌ست که در سفره‌ی مردم گذاشته شده است. همچنین خوردن میوه‌ها و سایر فراورده‌های نباتی که در این فصل و در این زمان باقی‌ست. در جاهای مختلف، مثلا در آذربایجان نوع خاصی از شیرینی و پشمک رواج دارد و در جاهای گوناگون ایران، با در نظرگرفتن محصولاتشان این ویژگی‌ها به شکل‌های مختلف گردمی‌آیند که این ها نشانه‌های بسیاری‌ست از آن سنت دیرباز. اینکه می‌گویید هنوز با آن شیوه و فرم هست، بله! بخش عمده‌اش با همان فرم قدیم و از همان سنت قدیم تبعیت میکند و از اصلی‌ترین سنت جامعه ایرانی که سفره هست، یعنی نشستن بر زمین. در شب یلدا هم اجتماع خانواده در ابعاد بزرگ و کوچکش در اطراف سفره را می‌بینیم که به گونه‌ای نزدیک شدن است. شب یلدا از شبها و اعیادی‌ست بسیار قدیمی‌تر از حتا از دوران ساسانی که بازگشتی به ایران کهن ما میکند و به میلاد مهر و آفتاب که در ابتدا به آن اشاره کردم.
شما خودتان شب‌های یلدای زیادی را تجربه کرده‌اید. خوشترین خاطره‌ای که از این جشن دارید به چندسال پیش برمی‌گردد؟
یک خاطره‌ای دارم که برمی‌گردد به شب یلدای سال ۱۳۵۶ که پدرم زنده بود و با خانواده در خدمت ایشان بودیم. در آن شب ایشان شعری را به‌مناسبت شب یلدا سرودند که متاسفانه الان بیاد ندارم و مرحوم بدیع‌زاده این شعر را اجرا کرد… و یک حال و هوای خاصی را در جمع بوجود آورد که هربار در این شب، یاد خاطره‌ی آن عزیزان رفته‌ای که زمانی در شب یلدا در کنار هم بودیم می‌افتیم و شاید این یکی از ویژگی‌های این اعیاد و مراسم هست که به نوعی در این شبها و در این مراسم و سنت‌ها به یاد می‌آوریم کسانی را که زمانی در کنار شما بودند و برگزار می‌کردند این مراسم را و این آیین را به شما یاد می‌دادند و یکنوع تداوم و همبستگی و یک نوع پیوستگی را میان گذشته و حال خودمان برقرار می‌کردند.
|
arash-eindhoven - هلند - ایندهوفن
|
اگر یلدا نماد همبستگی است, پس یلدا بر تمام ایرانیان با هر عقیده و مرام مبارک باد.باشد که با تولد مهر , خمینیان در قبرهای تاریخ و برای ابد مدفون گردند. |
چهار‌شنبه 1 دی 1389 |
|
|
خانه به دوش - سوئد - استکهلم
|
رژیم با این گندکاریش که بنزین را شوک داد همه ایران شوکه گرفته و شب یلدا را به کام ملت تلخ کرد هر چند که اکثرشان قادر به خرید نیستند,, چون لبنان و فلسطین عزیزترند. خداکنه کوفت بخورید عربهای بی خاصیت,تروریست, مفتخور, کفتارصفت |
چهار‌شنبه 1 دی 1389 |
|
|
خانه به دوش - سوئد - استکهلم
|
شرکت نفت و گاز پارس، شرکت بیمه معلم به خاطر عرضه بیمه دریایی به خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، بانک انصار و بانک مهر به خاطر ارائه خدمات مالی به سپاه پاسداران، "بنیاد تعاون سپاه" که یک شرکت خدمات مالی است که کار سرمایه گذاری های سپاه پاسداران را انجام می دهد و شرکت "لاینر ترانسپورت کیش" برای ارائه حمایت مالی از جمله حمل سلاح برای حزب الله به نمایندگی از سوی دولت ایران تحت تحریم قرار گرفته اند....2 باره فشار زندگی برای مردم سیاه بخت ,,همچنین نام پرویز فتاح از اعضای سپاه نیز در فهرست تحریم ها قرار گرفته است.بعد چلاغ علی با کمال وقاحت و نهایت خریتی بلغورکرده که: طرف.حریف.دشمن.:.دستپاچه شده، تلاش می کند، سراسیمه شده، به این در می زند،به آن در می زند.آره مرگ مجتبی طرفت فقط با یک تلفن و تلگراف و نهایتش یک امضاء هر کاری میکند (بیچاره مردم) بعد تو نجس تو نماز نمایشی بگو ملت تحریمها را دور میزنند(( البته منظور تو از ملت فقط 4 پاه نعلداران و توله های ساندیسی)) . . |
چهار‌شنبه 1 دی 1389 |
|
|
bita tehrani - کانادا - ونکوور
|
بکوری چشم اهریمن پلید, ایرانیان بلندترین شب تاریخ را به امید صبح ازاد جشن میگیرند.یلدای هموطنان ازاده ام مبارک. |
چهار‌شنبه 1 دی 1389 |
|
|
شکلات - ایران - تهران
|
یلدای شما مبارک . آرزوی شادکامی و روزگاری خوش برای تک تک شما دارم . |
چهار‌شنبه 1 دی 1389 |
|
|
طاطا - ایران - تهران
|
ماکه تحت هر شرایطی این شب رو جشن میگیریم. به کوری چشم کسانی که میخوان ما هویت ملی خودمون رو فراموش کنیم. |
چهار‌شنبه 1 دی 1389 |
|
|
SarayeAzadi - انگلیس - لندن
|
*شب یلدا زاد روز مهر باستانی بر همگان خجسته باد.* به امید آزادی همه ی هم میهنان در بند و به جمع عزیزان به پای سفره ی سرشار از مهر و صفای شب یلدای دیگر پیوستن. |
چهار‌شنبه 1 دی 1389 |
|
|
arashbehdin - امریکا - اتلانتا
|
شب یلدا، زادروز ایزد مهر، شاد باد. باشد که راستی و نور ایرانزمین را فرا بگیردو شر دشمنان و بدخواهان از ایران دور باد. |
چهار‌شنبه 1 دی 1389 |
|
|
dara20 - ایران - تهران
|
شب یلدا زاد روز مهر و دوری از تیرگی و جهالت بر هموطنان ازاده مخالف رژیم ستمگر اسلامی مبارک باد. |
چهار‌شنبه 1 دی 1389 |
|
|
ARTEMIS-SW - فرانسه - .پاریس
|
bita tehrani - کانادا - ونکوور . ایران دخت سپاس از مهرت به من در قسمتی از این سایت.روزگارت نیکو. |
چهار‌شنبه 1 دی 1389 |
|
|
ARTEMIS-SW - فرانسه - .پاریس
|
بکوری چشم ملا اسلامش طرفداران بی مغزش تمام سنن ایرانی باید حفظ شود و کارهای منفی ملایان زردشتی در زمان ساسانیان را با گفته های خود زردشت یکی ندانید دو نکته از او////وای به کسانی که شتران را به مسلخ می برند///انسان برای شادی افریده شده گریه و شیون جایز نیست// مقایسه با دین تحمیلی...تعدادی عقیده دارند بودا از افکار زرتشت تاثیر گرفت |
چهار‌شنبه 1 دی 1389 |
|
