سفر امیر قطر به تهران در سایه افشای اسناد ویکی لیکس
+0
رأی دهید
-0
سفر امیر قطر به تهران در سایه افشای اسناد ویکی لیکس
شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی (راست) امیر قطر روز دوشنبه مورد استقبال محمود احمدی نژاد، رییس جمهور اسلامی ایران، قرار گرفت.
انتظار می رود شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی امیر قطر در ششمین سفر خود به ایران، ضمن تلاش در خنثی ساختن نتایج منفی افشاگری های اخیر ویکی لیکس، علاقه متقابل دوحه به حفظ و گسترش مناسبات با تهران را بار دیگر مورد تاکید قرار دهد.
بر اساس اسناد منتشره توسط ویکی لیکس، امیر قطر ایرانیان را «دروغگو» خوانده و از «هجوم نظامی مشروط» علیه همسایه بزرگ شمالی حمایت کرده است.
دیدار تازه شیخ حمد از تهران بعد از انتخاب قطر به میزبانی بازی های نهایی جام جهانی فوتبال ۲۰۲۰ و همچنین انتشار مکالمات ادعایی میان شیخ حمد با جان کری، نامزد سابق ریاست جمهوری و رییس کنونی کمیسیون روابط خارجی سنا ی آمریکا صورت می گیرد.
قطر و گزینه جنگ
ویکی لیکس مدعی است طی دیداری با جان کری در ۱۴ فوریه ۲۰۱۰ ، شیخ حمد گفته است: «بر اساس ۳۰ سال تجربه با ایرانی ها، به شما می گویم، از صد کلمه حرفی که می زنند، یک کلمه اش راست نیست. آنها به ما دروغ می گویند و ما نیز به آنها دروغ می گوئیم.»
در بخش دیگری از اسناد ویکی لیکس گفته شده که تنها شرط موافقت با استفاده آمریکا از پایگاه هوایی العدید در حمله نظامی علیه ایران، حفظ میدان گاز پارس جنوبی، و ادامه حق قطر برای بهر برداری از آن است.
البته امیر قطر طی مصاحبه ای با روزنامه «تایمز مالی» چاپ لندن در روز پنجم دسامبر، مخالفت خود را با حمله نظامی آمریکا علیه ایران مورد تاکید قرار داده و یادآور شده که تسهیلات پایگاه هوایی العدید برای حمله علیه ایران مورد استفاده قرار نخواهد گرفت.
مناسبات با آمریکا
پایگاه هوایی العدید در ابتدای دهه جاری توسط آمریکا در قطر احداث شد. هزینه اولیه احداث این پایگاه تا ۱۰۰ میلیون دلار اعلام شده، و لی گزارش های دیگر حاکی از هزینه کرده تا یک میلیارد دلار برای تجهیز بعدی این پایگاه است.
پایگاه العدید مقر فرماندهی نیروهای مرکزی آمریکا در منطقه به شمار می رود و در هنگام حمله نظامی سال ۲۰۰۳ علیه عراق مورد استفاده قرار گرفته است. هواپیماهای ترابری سنگین و همچنین هواپیماهای سی ۱۳۰ آمریکا از این پایگاه به منظور ارسال کمک های لجستیکی به نیروهای نظامی در افغانستان نیز استفاده می کنند.
در حال حاضر در حدود ۱۰۰ فروند هواپیمای جنگنده و قریب به ۴۰۰۰ پرسنل آمریکایی در این پایگاه حضور دارند. قطر علاقمند است که آمریکا تعداد پرسنل نظامی خود را در پایگاه العدید به ۱۰هزار افزایش دهد.
مطابق قرارداد دفاعی که در دسامبر سال ۲۰۰۲ مابین آمریکا و قطر به امضاء رسیده، آمریکا مجاز به استفاده از این پایگاه در جهت تامین نیازهای دفاعی خود در منطقه است.
مناسبات با اسرائیل
به جز داشتن مناسبات نزدیک نظامی با آمریکا، قطر به برقراری مناسبات تجاری و شناسایی غیر رسمی اسرائیل نیز مبادرت ورزیده است. شیمون پرز رییس جمهوری اسرائیل در سال ۲۰۰۷ از قطر دیدن کرد.
مناسبات تجاری قطر با اسرائیل بعد از حمله اسرائیل به نوار غزه قطع شد ولی گفته می شود که قطر مایل به تجدید این مناسبات و باز گشایی دفتر نمایندگی اسرائیل در دوحه است.
قطر ضمن گشودن مسیر مناسبات تجاری با اسرائیل، از حماس در نوار غزه نیز حمایت کرده و در عین حال دولت خودگردان محمود عباس در ساحل غربی را نیز مورد پشتیبانی قرار می دهد. قطر به منظور بازسازی خرابی های نوار غزه بعد از هجوم اسرائیل به ارسال مواد ساختمانی به آن منطقه اصرار می ورزید.
مناسبات با تهران
ظاهرا پیش از سفر اخیر شیخ حمد به تهران، که در هر حال گامی است در ادامه نمایش دوستی با جمهوری اسلامی، و تلاشی تازه در جهت خنثی ساختن تهدید های بالقوه ایران، رییس دولت ایران طی اقدامی جنبی، در اعلام عدم آزردگی خاطر از مقامات قطری و علاقه کامل به حفظ دوستی با آنها پیشدستی کرده بود.
محمود احمدی نژاد در ۱۲ ماه دسامبر جاری، طی یک مکالمه تلفنی انتخاب قطر به میزبانی بازی های نهایی جام جهانی سال ۲۰۲۲ را به شیخ حمد تبریک گفت و این پیروزی را «رویدادی بزرگ در جهان ورزش» خواند.
احمدی نژاد خطاب به امیر قطر گفته بود: «برگزاری این مسابقات مایه افتخار قطر و خاورمیانه و عامل پیشرفت فوتبال در منطقه خواهد بود.»
شاید بعد از سلطان نشین عمان، مناسبات ایران با قطر عادی ترین سطح مناسبات بین تهران و هر یک از امیر نشین ها و یا کشورهای ساحل جنوبی خلیج فارس محسوب می شود.
در شرایطی که نیروی دریایی آمریکا، مستقر در خلیج فارس، با نادیده گرفتن سیاست رسمی وزارت خارجه آمریکا در این زمینه، اخیرا هر از گاهی نام جعلی «خلیج عربی» را به جای نام اصلی مورد استفاده قرار داده است، اقدام اخیر تلویزیون الجزیره در یاد آوری تاریخ ۲۰۰۰ ساله مربوط به نام «خلیج فارس»، در محافل نزدیک به ایران به عنوان برداشتن گام دوستی در مقابل تهران تلقی شده است.
در شرایطی که طرح های ایران برای بهره برداری از میدان مشترک گاز پارس جنوبی به دلیل ترک شرکت های اروپایی و نداشتن اعتبار کافی، متوقف مانده، ایران علاقمند است که در صورت امکان، دولت قطر در تامین سرمایه و بهرهبرداری از این منابع مشارکت کند.
در مقابل قطر با وجود دادن وعده های فراوان به ایران، در این مورد گامی بر نداشته و اقدام موثری نیز به عمل نخواهد آورد. دلیل اول این خودداری بهره بردن بیشتر از منبعی است که با ایران در آن شریک است.
دلیل دوم، مخالفت آمریکا با چنین مشارکتی است. علی رغم داشتن سیاست نسبتا غیر وابسته و مناسبات متنوع خارجی، قطر به نقطه ضعف های امنیت ملی خود آشنا است و حمایت آمریکا را در دفاع از موجودیت خود عاملی حیاتی می داند.
از این لحاظ واردات خاک کشاورزی از ایران را به سرمایه گذاری در منابع گاز و بهره برداری از سهم ایران در پارس جنوبی ترجیح می دهد.
سودای بزرگی
قطر امیر نشینی است با کمتر از یک میلیون جمعیت و منابع سرشار گاز. تولید گاز از میدان پارس جنوبی در آب های مشترک با ایران در خلیج فارس، به کمک آمریکا و شرکت های چند ملیتی نفت و گاز، طی پانزده سال گذشته امیر نشین یاد شده را به بزرگترین تولید کننده و صادر کننده گاز مایع در جهان تبدیل کرده است.
کسب درآمدهای ناشی از صادرات گاز، قطر را به یکی از ثروتمند ترین کشورهای جهان تبدیل کرده است. همراه با کسب ثروت، قطر طی سال های اخیر به صورت جدی به دنبال کسب اعتبار جهانی و ایفای نقش در تحولات منطقه بوده است.
ایجاد شبکه تلویزیونی و خبری الجزیره، با استقلال نسبی در انجام فعالیت های خبری، ایجاد دولتی شرکت هواپیمایی قطر و همچنین پیروزی در میدان های ورزشی منطقه از جمله مهمترین اهرم هایی است که امیرنشین قطر در این راه تاکنون اختیار کرده است.
برخلاف دبی که درآمد اصلی خود را از راه صادرات مجدد کالا کسب می کند، قدرت مالی قطر متکی به درآمد های ناشی از صادرات مواد خام آن کشور ( گاز ) است. در نتیجه ادامه موفقیت اقتصادی قطر متکی به منابع داخلی آن و تا حدود زیادی تضمین شده است، حال آنکه حفظ شکوفایی اقتصادی دبی در شرایط بحران اقتصادی در جهان بسیار دشوار خواهد بود.
با وجود این، قطر به منظور حفظ امنیت و افزایش اعتبار و بهبود موقعیت منطقه ای و جهانی خود، تاکنون از به کار گرفتن هیچ اهرم بالقوه ای پرهیز نداشته است.
بی تردید ایران، در نگاه قطر می تواند بزرگترین تهدید بالقوه امنیتی تلقی شود. به منظور خنثی ساختن چنین تهدیدی، خوشحال نگاه داشتن تهران با توسل به نمایش دوستی، کم هزینه ترین هزینه ای است که دوحه می تواند بپردازد.
به علاوه، از راه حفظ دوستی با تهران، دوحه در مناسبات خود با ریاض نیز می تواند به عنوان عامل موازنه نگاه کند.
بر اساس اسناد منتشره توسط ویکی لیکس، امیر قطر ایرانیان را «دروغگو» خوانده و از «هجوم نظامی مشروط» علیه همسایه بزرگ شمالی حمایت کرده است.
دیدار تازه شیخ حمد از تهران بعد از انتخاب قطر به میزبانی بازی های نهایی جام جهانی فوتبال ۲۰۲۰ و همچنین انتشار مکالمات ادعایی میان شیخ حمد با جان کری، نامزد سابق ریاست جمهوری و رییس کنونی کمیسیون روابط خارجی سنا ی آمریکا صورت می گیرد.
قطر و گزینه جنگ
ویکی لیکس مدعی است طی دیداری با جان کری در ۱۴ فوریه ۲۰۱۰ ، شیخ حمد گفته است: «بر اساس ۳۰ سال تجربه با ایرانی ها، به شما می گویم، از صد کلمه حرفی که می زنند، یک کلمه اش راست نیست. آنها به ما دروغ می گویند و ما نیز به آنها دروغ می گوئیم.»
در بخش دیگری از اسناد ویکی لیکس گفته شده که تنها شرط موافقت با استفاده آمریکا از پایگاه هوایی العدید در حمله نظامی علیه ایران، حفظ میدان گاز پارس جنوبی، و ادامه حق قطر برای بهر برداری از آن است.
البته امیر قطر طی مصاحبه ای با روزنامه «تایمز مالی» چاپ لندن در روز پنجم دسامبر، مخالفت خود را با حمله نظامی آمریکا علیه ایران مورد تاکید قرار داده و یادآور شده که تسهیلات پایگاه هوایی العدید برای حمله علیه ایران مورد استفاده قرار نخواهد گرفت.
مناسبات با آمریکا
پایگاه هوایی العدید در ابتدای دهه جاری توسط آمریکا در قطر احداث شد. هزینه اولیه احداث این پایگاه تا ۱۰۰ میلیون دلار اعلام شده، و لی گزارش های دیگر حاکی از هزینه کرده تا یک میلیارد دلار برای تجهیز بعدی این پایگاه است.
پایگاه العدید مقر فرماندهی نیروهای مرکزی آمریکا در منطقه به شمار می رود و در هنگام حمله نظامی سال ۲۰۰۳ علیه عراق مورد استفاده قرار گرفته است. هواپیماهای ترابری سنگین و همچنین هواپیماهای سی ۱۳۰ آمریکا از این پایگاه به منظور ارسال کمک های لجستیکی به نیروهای نظامی در افغانستان نیز استفاده می کنند.
در حال حاضر در حدود ۱۰۰ فروند هواپیمای جنگنده و قریب به ۴۰۰۰ پرسنل آمریکایی در این پایگاه حضور دارند. قطر علاقمند است که آمریکا تعداد پرسنل نظامی خود را در پایگاه العدید به ۱۰هزار افزایش دهد.
مطابق قرارداد دفاعی که در دسامبر سال ۲۰۰۲ مابین آمریکا و قطر به امضاء رسیده، آمریکا مجاز به استفاده از این پایگاه در جهت تامین نیازهای دفاعی خود در منطقه است.
مناسبات با اسرائیل
به جز داشتن مناسبات نزدیک نظامی با آمریکا، قطر به برقراری مناسبات تجاری و شناسایی غیر رسمی اسرائیل نیز مبادرت ورزیده است. شیمون پرز رییس جمهوری اسرائیل در سال ۲۰۰۷ از قطر دیدن کرد.
مناسبات تجاری قطر با اسرائیل بعد از حمله اسرائیل به نوار غزه قطع شد ولی گفته می شود که قطر مایل به تجدید این مناسبات و باز گشایی دفتر نمایندگی اسرائیل در دوحه است.
قطر ضمن گشودن مسیر مناسبات تجاری با اسرائیل، از حماس در نوار غزه نیز حمایت کرده و در عین حال دولت خودگردان محمود عباس در ساحل غربی را نیز مورد پشتیبانی قرار می دهد. قطر به منظور بازسازی خرابی های نوار غزه بعد از هجوم اسرائیل به ارسال مواد ساختمانی به آن منطقه اصرار می ورزید.
مناسبات با تهران
ظاهرا پیش از سفر اخیر شیخ حمد به تهران، که در هر حال گامی است در ادامه نمایش دوستی با جمهوری اسلامی، و تلاشی تازه در جهت خنثی ساختن تهدید های بالقوه ایران، رییس دولت ایران طی اقدامی جنبی، در اعلام عدم آزردگی خاطر از مقامات قطری و علاقه کامل به حفظ دوستی با آنها پیشدستی کرده بود.
محمود احمدی نژاد در ۱۲ ماه دسامبر جاری، طی یک مکالمه تلفنی انتخاب قطر به میزبانی بازی های نهایی جام جهانی سال ۲۰۲۲ را به شیخ حمد تبریک گفت و این پیروزی را «رویدادی بزرگ در جهان ورزش» خواند.
احمدی نژاد خطاب به امیر قطر گفته بود: «برگزاری این مسابقات مایه افتخار قطر و خاورمیانه و عامل پیشرفت فوتبال در منطقه خواهد بود.»
شاید بعد از سلطان نشین عمان، مناسبات ایران با قطر عادی ترین سطح مناسبات بین تهران و هر یک از امیر نشین ها و یا کشورهای ساحل جنوبی خلیج فارس محسوب می شود.
در شرایطی که نیروی دریایی آمریکا، مستقر در خلیج فارس، با نادیده گرفتن سیاست رسمی وزارت خارجه آمریکا در این زمینه، اخیرا هر از گاهی نام جعلی «خلیج عربی» را به جای نام اصلی مورد استفاده قرار داده است، اقدام اخیر تلویزیون الجزیره در یاد آوری تاریخ ۲۰۰۰ ساله مربوط به نام «خلیج فارس»، در محافل نزدیک به ایران به عنوان برداشتن گام دوستی در مقابل تهران تلقی شده است.
در شرایطی که طرح های ایران برای بهره برداری از میدان مشترک گاز پارس جنوبی به دلیل ترک شرکت های اروپایی و نداشتن اعتبار کافی، متوقف مانده، ایران علاقمند است که در صورت امکان، دولت قطر در تامین سرمایه و بهرهبرداری از این منابع مشارکت کند.
در مقابل قطر با وجود دادن وعده های فراوان به ایران، در این مورد گامی بر نداشته و اقدام موثری نیز به عمل نخواهد آورد. دلیل اول این خودداری بهره بردن بیشتر از منبعی است که با ایران در آن شریک است.
دلیل دوم، مخالفت آمریکا با چنین مشارکتی است. علی رغم داشتن سیاست نسبتا غیر وابسته و مناسبات متنوع خارجی، قطر به نقطه ضعف های امنیت ملی خود آشنا است و حمایت آمریکا را در دفاع از موجودیت خود عاملی حیاتی می داند.
از این لحاظ واردات خاک کشاورزی از ایران را به سرمایه گذاری در منابع گاز و بهره برداری از سهم ایران در پارس جنوبی ترجیح می دهد.
سودای بزرگی
قطر امیر نشینی است با کمتر از یک میلیون جمعیت و منابع سرشار گاز. تولید گاز از میدان پارس جنوبی در آب های مشترک با ایران در خلیج فارس، به کمک آمریکا و شرکت های چند ملیتی نفت و گاز، طی پانزده سال گذشته امیر نشین یاد شده را به بزرگترین تولید کننده و صادر کننده گاز مایع در جهان تبدیل کرده است.
کسب درآمدهای ناشی از صادرات گاز، قطر را به یکی از ثروتمند ترین کشورهای جهان تبدیل کرده است. همراه با کسب ثروت، قطر طی سال های اخیر به صورت جدی به دنبال کسب اعتبار جهانی و ایفای نقش در تحولات منطقه بوده است.
ایجاد شبکه تلویزیونی و خبری الجزیره، با استقلال نسبی در انجام فعالیت های خبری، ایجاد دولتی شرکت هواپیمایی قطر و همچنین پیروزی در میدان های ورزشی منطقه از جمله مهمترین اهرم هایی است که امیرنشین قطر در این راه تاکنون اختیار کرده است.
برخلاف دبی که درآمد اصلی خود را از راه صادرات مجدد کالا کسب می کند، قدرت مالی قطر متکی به درآمد های ناشی از صادرات مواد خام آن کشور ( گاز ) است. در نتیجه ادامه موفقیت اقتصادی قطر متکی به منابع داخلی آن و تا حدود زیادی تضمین شده است، حال آنکه حفظ شکوفایی اقتصادی دبی در شرایط بحران اقتصادی در جهان بسیار دشوار خواهد بود.
با وجود این، قطر به منظور حفظ امنیت و افزایش اعتبار و بهبود موقعیت منطقه ای و جهانی خود، تاکنون از به کار گرفتن هیچ اهرم بالقوه ای پرهیز نداشته است.
بی تردید ایران، در نگاه قطر می تواند بزرگترین تهدید بالقوه امنیتی تلقی شود. به منظور خنثی ساختن چنین تهدیدی، خوشحال نگاه داشتن تهران با توسل به نمایش دوستی، کم هزینه ترین هزینه ای است که دوحه می تواند بپردازد.
به علاوه، از راه حفظ دوستی با تهران، دوحه در مناسبات خود با ریاض نیز می تواند به عنوان عامل موازنه نگاه کند.
|
|
|
|
|
|
|
|
|