آیت الله منتظری چگونه تدریس می کرد؟

آیت الله منتظری چگونه تدریس می کرد؟

آیت الله منتظری در مراسم عمامه گذاری

آیت الله حسینعلی منتظری در حوزه علمیه و در میان مراجع دینی، مکتب خاصی را بنیان نهاد که ویژگی آن نه تنها در شیوه تحقیقات اجتهادی بلکه در نگاه متفاوت هم به ابزار و منابع تحقیقی و هم در تجزیه و تحلیل و تفسیر متون، بود.

دروس حوزوی از سه مرحله مقدمات، سطح و خارج تشکیل می شود. استادی که درس «خارج» ارائه می کند، در واقع در مسیر تربیت مجتهد حرکت می کند.

آیت الله منتظری در بالاترین مرحله دروس حوزوی، درس «خارج» تدریس می کرد.

در سال های اول انقلاب اسلامی، پرانتزی در بحث «خارج فقه» باز کرده بود و مساله حکومت اسلامی و به تعبیر دقیق تر «ولایت فقیه» را مطرح می کرد.

در بحث ولایت و حاکمیت، قبل از هرگونه ابراز نظری، ابتدا متونی را از تاریخ بیان و سپس فتواهای فقیهان شیعه و سنی را تجزیه و تحلیل می کرد.

در مباحثش، به کتب عامه مثل «احکام السلطانیه» ارجاع می داد که در آن کتاب ها به حقوق و تکالیف متقابل حکام و مردم پرداخته شده بود. معمولا منابع فقیهان، قرآن و روایات است اما آیت الله منتظری از منابع تاریخی نیز استفاده می کرد.

تدریس فقه تطبیقی

در قرون اولیه اسلام به دلیل نزدیکی و قرابت و همزیستی فقیهان عامه و شیعه، تفکیک دقیقی از این دو مکتب ارائه نشده بود و فقیهان دو مکتب، نظرات یکدیگر را نقل و نقد و بررسی می کردند.

حتی امامان شیعه نیز در درس هایشان و یا در پاسخ به پرسش مریدان، به نظرات فقهی عامه توجه داشتند. لذا از دیدگاه فقهی (صرف نظر از جایگاه معنوی و ولایت الهی امامان شیعه) مکتب امامیه به عنوان یکی از مکاتب فقهی در کنار سایر مکاتب، توسط بنیانگذاران نقد و بررسی می شد.

فقه تطبیقی یا مقارنه ای در تبیین مسائل، فتواهای مختلف را بررسی می کند.

گاهی این تطبیق در درون یک ساختار فقهی قرار دارد که فتواهای فقیهان مختلف آن مکتب بررسی و مقایسه می شود و گاهی این تطبیق بین مذاهب مختلف (اعم از شیعه و سنی) انجام می شود و مقایسه ای بین مذاهب و مکاتب دارد.

این شیوه در قرون اولیه پس از دوران حضور امامان شیعه، تا مدتی ادامه داشت. کتابی مثل الخلاف (شیخ طوسی) و المختلف (علامه حلی) با همین شیوه به تطبیق مسایل فقهی پرداخته اند.

البته اولی به بررسی تطبیقی فتاوای شیعیان و سنیان پرداخته است، در حالی که دومی شامل اختلافات فقهای امامیه در ابواب مختلف فقهی است.

این شیوه بعدها مورد توجه قرار نگرفت و فاصله فقیهان شیعه و سنی عمیق تر شد و دو مکتب به صورتی در تقابل با یکدیگر قرار گرفتند.

در میان فقهای متاخر شیعه، آیت الله بروجردی از استادان آیت الله منتظری، توجه خاصی به فقه تطبیقی داشت.

او علی رغم کنار بودن از سیاست، نگرش ژرف و کلانی به امور مسلمانان داشت و از موضعی عمیق و آینده نگر به رابطه بین جهان اسلام می نگریست.

اعزام آیت الله محمد تقی قمی به قاهره مصر و توجه او به «دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیه» و در نهایت فتوای مشهور شیخ الازهر در مورد مجاز بودن عمل به فقه شیعه و به رسمیت شناخته شدن فقه اقلیت (فقه شیعه) در کنار چهار مذهب فقهی اکثریت (عامه) از دستاورهای این نگرش بود.

آیت الله بروجردی در درس خویش نیز با همین شیوه، به منابع اهل تسنن توجه می کردند.

آیت الله منتظری به تبعیت از استاد خویش همین روش را تعمیق کرد و گسترش داد. در درس خویش، ابتدا اقوال و نظریات علمای اهل تسنن را مطرح می کرد و آنها را با نگرشی علمی مورد نقد و بررسی قرار می داد.

تسلط بین رشته ای

آیت الله منتظری نه تنها به فقه و اصول تسلط و تبحری کم نظیر داشت بلکه در برخی شاخه های دیگر از دانش های مرتبط، استاد مسلم بود

معمولا فقیهان شیعی متخصص علم فقه و اصول هستند و بر این دو علم تسلط دارند.

از جمله می توان به تسلط وی بر نهج البلاغه اشاره کرد. او در استنباط و تحلیل خویش، نهج البلاغه را نه به عنوان یک مرجع جانبی، بلکه به عنوان یک منبع اصلی مورد توجه قرار می داد و هنگام ارجاع به این کتاب، تفسیری تاریخی از آن کلام بیان می کرد.

آیت الله منتظری در زمان تدریس و هنگام ارجاع به آیات و روایات، جنبه های تاریخ آن کلام را حتما توضیح می داد.

او «متن» را به صورت یک قطعه مستقل نمی دانست بلکه آن را در بستر تاریخی اش تفسیر می کرد. این شیوه نمایانگر توجه او به علم تاریخ و مخصوصا تاریخ صدر اسلام بود.آیت الله منتظری از میرزا علی شیرازی در اصفهان، نهج البلاغه آموخته بود. به درس خارج فقه اصول و درس اخلاق آیت الله روح الله خمینی می رفت و از او حکمت و اسفار آموخته بود.

از علامه سید محمد حسین طباطبایی فلسفه یاد داشت و از همه بیشتر، از دروس عالیه فقه و اصول آیت الله حسین طباطبایی بروجردی، استفاده کرده بود.

نگاه فقهی آیت الله منتظری متاثر از همه اینها شده است. او فقیهی فقط «فقه دان» و فقه او فقط «شریعت محور» نبود.

تاثیر این دانش ها در باور او به «کرامت ذاتی انسان»، در فتواهای فقهی اش کاملا مشهود است.

درس مکتوب به جای تقریر

در حوزه های علمیه مرسوم است که در درس خارج، استاد مطالبش را شفاهی بیان می کند و شاگردان تقریر می کند و به شکل نوشتاری در می آورند. اما آیت الله منتظری قبل از آنکه به درس بیاید مطالبش را می نوشت و هنگامی که به درس می امد از قبل می دانست که چه می خواهد بیان کند.

عبارات را دقیق نقل می کرد و حرمت منابع خویش را نگاه می داشت و از دانشمندان و پیشکسوتان با احترام یاد می کرد.

بحث ها را چنان صادقانه پیش می برد که اگر روزی مشغول بررسی آرای مخالف خویش بود و شخصی استثنائا وارد مجلس درس او می شد، گمان می برد فقیهی از اهل تسنن نظر عالمان عامه را بیان می کند و مفسر آن نظرات است.

ویژگی دیگر او زبان اش بود. برای نسلی که عادت کرده عالمانش با زبانی پیچیده سخن بگویند و به هر مقدار که پیچیده تر می گفتند و مخاطبان کمتر متوجه می شدند، عالم تر جلوه می کردند، آیت الله منتظری ساده بود؛ هم خودش و هم زبانش.

آیت الله بروجردی وی را «فقیه جوان» خطاب می کرد و از همو نقل شده است که می گفت: «من می خواهم آقای منتظری عالم همه مسلمین باشد.»

استاد برای شاگردش آینده ای فراتر از مرجعیت فقهی در حوزه علمیه قم آرزو می کرد و در او چنین ظرفیتی می دید.

behnam2009 - انگلستان - لندن اونهم تجفه ای مثل بقیه آخوندهای لاستیک زاپاس بر سر. من عمامه خیلی دوست دارم چون طناب دار همراه آخونده که در جا با عمامه خودش اعدامش کنی و تو همون پارچه بپیچی و بندازیش تو قبر. دوشنبه 29 آذر 1389

گل دختر عاشق رهبر - ایران - اهواز اصل ولایت فقیه به پیشنهاد شما در قانون اساسی قرار گرفت بعد با انتقاد از اصل ولایت فقیه حرف خودت را هم زیر سوال بردی.به قول امام ای شیخ "....... " .کتاب "رنجنامه" سید احمد خمینی و کتاب "خاطرات سیاسی" ری شهری بسیاری از واقعیات رو در مورد او بر ملا کرد.به قول رهبر انقلاب انشاء الله ابتلائات دنیوی ایشان کفاره اشتباهات دو دهه اخیر زندگی آن مرحوم باشد.آمین دوشنبه 29 آذر 1389

oghab - فنلاند - هلسینکی خدا بیامرزدش .ولی جوری میگید دانش .حداقل صبر کنید که اونهائی که دیدنش بمیرن بعدا بگید دانشمند .من با گوش خودم شنیدم .که می گفت .نه یک هواپیما نه صد هواپیما بلکه یک فروند هواپیما .یا امریکا گندم نمیده خوب نون خالی میخوریم .خدا شاهد عین همین جمله ... دوشنبه 29 آذر 1389

kamran-75015 - فرانسه - لیون گل دختر عاشق رهبر - ایران - اهواز . منظور همین سید علی گدای چلاق - ولی وقیح هست !? دوشنبه 29 آذر 1389

behnam2009 - انگلستان - لندن گل دختر عاشق رهبر - ایران - اهواز. پس شما معتقدی اینکه خمینی پیشنهاد و کلا ایده ولایت فقیه رو به خودش نسبت می ده دروغه دیگه؟ به هر حال هر کی این هر کدامشون بودن دیگه حالا تو گور دارن از بد و بیراه مردم می لرزن. دوره اینجور ایده ها تموم شد و دیگه نفسهای نظامتون به شماره افتاده. این رو از دست و پا زدنهاتون می شه حس کرد. دوشنبه 29 آذر 1389

alexxx - اتریش - وین چه جوری تدریس میکرد? همونجوری که تحصیل کرد, اکابرررررررررر!!!! دوشنبه 29 آذر 1389

iranesabz - هلند - امستردام oghab - فنلاند - هلسینکی . چرا دروغ میگی. این جوک را سال 60 برای ایت الله دستغیب درست کرده بودند. حالا تو خدا را شاهد میگیری که با گوشهای خودت از ایت الله منتظری شنیدی. دوشنبه 29 آذر 1389

Anarchist - ایرلند - مینوث حالا بکنیدش علامه امام مکان..ای ملت مرده پرست بیاد داشته باشید که یک اخوندخوب,یک اخوند مرده است..! دوشنبه 29 آذر 1389

mashady - انگلیس - منچستر با ساختن ولایت فقیه . خمینی رو به مقام پادشاهی رسوند . البته مقام پادشاهی کم بود و بعدها با اضافه شدن کلمه مطلقه شاهنشاه خمینی به مقام خدایی ارتقا درجه پیدا کرد . ( .. که خدا از همه گناهان مى‏گذرد جز گناه شرک: « اًّنّ الله لایغفر أنْ یشرک به و یغفر ما دون ذلک لمَن یشأ؛ ) دوشنبه 29 آذر 1389

porharfi - هلند - آرنم هم میهنان کم حافـــــــــــظه! سال 1358 به بعد این هم سفره خمینی. لقبش "چی بود؟؟..نگویید که به این زودی فراموش کردید !و حالا مراسم ِ. تاجگذاری(*عمــــامه گذاری*) هایش را به رُخ بکشید!!!... دوشنبه 29 آذر 1389

farhad352 - ایران - تهران . چه نعمت بزرگیست داشتن آخوند مرده! به امید روزی که تمامی آخوند ها و ملا های مفت خور مخصوصا گدا علی و جنن نتی و احمد خاتمی و علم الخلای , وراج و بی مصرف و متجاوز هم از او این خصلت خوب را ببیاموزند و به خمینی دجال به پیوندند! دوشنبه 29 آذر 1389

naslesookhteh - ایران - تهران گل دختر عاشق رهبر - ایران - اهواز . ایشون چه صلاحیتی دارند که اشتباه یا درست بودن عمل کسی رو تعیین کنن؟ اونم دو دهه اشتباهات. بیخود نیست که خدا نماینده ایشون تو کاییناته. دوشنبه 29 آذر 1389

hasti.farzin - ایران - تهران زنده باد عظمای ولایت ایت الله منتظری قدسره درود بر روان پاک رهبر ایران امام خمینی و لعنت خدا بر خامنه ای بافوری و مرگ بر احمدی نژاد از نژاد سگ که سگ از نژاد یزید است و یزیدیان از سگ بوجود امدند خدایا خدایا تا انقلاب مهدی موسوی را نگهدار خاتمی کروبی رفسنجانی مجاهد در سایه ات نگه دار تمامی امت امام خمینی را نگه دار حکومت احمدی و خامنه ای را نابود بگردان امین. اگر یادتان باشد زمان امام خمینی بعد این شعار. بار الها تو ببخش گناه ما را امین. بار الها تو نگه دار رهبر ما را امین. میر حسین موسوی یار امام را امین رهبر ما خمینیه نهضت ما حسینیه الله الله رهبر روح الله. خدا یا خدایا تا انقلاب مهدی موسوی را نگه دار. سید خاتمی را به امر خود نگه دار . مهدی کروبی را به تا انقلاب مهدی نگه دار. رفسنجانی شجاع را به عشق ایران قران نگه دار امین . نهضت ما حسینیه رهبر ما موسویه الله الله رهبرموسوی. جنبش سبز ایران تیری به چشم دشمنان ایران دوشنبه 29 آذر 1389

siyavash-irani - ایران - تهران گل دخترعاشق رهبر-عزیزدلم اعتراف به اشتباه ازمصادیق انسان های باشرف است ویکدندگی ولجاجت ازخشک فکری وارتجاع فرهنگی نشات میگیرد.درضمن برای قضاوت انسانها بهتره به بررسی عملکردآنهاپرداخته بشه ونه به عناوین جعلی منتسب .متشکرم دوشنبه 29 آذر 1389

red.boy - ایران - تهران روح اقای منتظری شاد. واقعا شخص باشرفی بود که بخاطر قدرت حاضر نشد حتی یک لحظه در برابر ظلم سکوت کند. بعد از تمام فشار ها بازهم حرفشان را زدند. تا قضیه انتخابات شد و از اقای میرحسین موسوی حمایت کردند و بعد از انتخابات هم همواره با جنبش سبز پیش میرفتند بلکه خیلی جاها جلوتر از جنبش. بقول اقای دکتر علی رضا نوری زاده منتظری پدر معنوی جنبش سبز بود. سه‌شنبه 30 آذر 1389

a_bamdad - ایران - تهران oghab - فنلاند - هلسینکی . رسما دروغ میگی.البته وقتی انتری نژاد رو در روی مردم دروغ میگه و ککشم نمی گزه از تو توقعی نمیره.دروغ میگی. سه‌شنبه 30 آذر 1389

Don Mario - کلمبیا - بوگوتا اولا شاید خیلی‌ چیزها بود یا بهش چسباندن ولی‌ یه چیزی داشت که خیلی‌‌ها با آن بیگانه اند و آن هم داشتن عزت نفس و بی‌ ارزش دانستن قدرت در مقابل حقیقت و خم نشدن در برابر ظلم بود ، در ثانی‌ خیلی‌‌ها هستند که اشتباه میکنند ولی‌ کمتر کسی‌ است که قبول کنه اشتباه کرده . این هم یه خاطره که از زمان جنگ دارم ، در زمان جنگ جنوب و خوزستان دست سپاه اصفهان بود و خب اکثریت این اصفهانی‌ها پیرو آقای منتظری ، سال ۶۷ وقتی‌ ایشان از جانشینی رهبری (که خیلی‌‌ها در آن ذی‌ نفع بودند) فرماندهان زیادی شاکی‌ و ناراحت بودند و مسلمأ اگر ایشان چشمی به ریاست و رهبری داشت میتوانست اسباب زحمت شود ولی‌ این آقای ساده ! با درک موقعیت جنگی فقط یه پیغام ۲ خطی‌ داد و از همه فرماندهان خواست که هیچ حرفی نزنند و اتحادشان را در برابر دشمن حفظ کنندا سه‌شنبه 30 آذر 1389

a_bamdad - ایران - تهران گل دختر عاشق رهبر - ایران - اهواز. دستم به دامن رهبر چلاق و وافوریت گل خر زهره دختر سه‌شنبه 30 آذر 1389

فریدون شیرازی - ایران - شیراز زوزه های نوکران ولایت برای خراب کردن این پیرمرد نشان میدهد که ادم خوبی بوده.برای ما انسانها هر کس که مورد توهین و انتقاد این موحودات انسان نمای ذوب شده در ولایت قرار میگیرد قابل احترام است.حال مثل این سبیل کلفت (گل دختر عاشق رهبر - ایران - اهواز) که در عشق دختر شدن بال بال میزنه یا این بچه بسیجی oghab - فنلاند - هلسینکی که فکر میکنه همه مثل خودش ..ر هستند و فرق بسیجی و ایرانی را از هم نمیکنند. سه‌شنبه 30 آذر 1389

raha1984 - المان - هامبورگ گل دختر عاشق انتر -ایران -اهواز مرده شور اون ولی وقیح و امام شیخ رو ببره پیش اون رهبر گور به گوری خمینی هندی زاده که جاش توی خلا میباشد! سه‌شنبه 30 آذر 1389

pesar shoja - استرالیا - استرالیا با فحاشی و زور تدریس میداد. از بد دهانترین اخوندای جمهوری اسلامی که کلمه بدر سگ که همیشه سر زبونش بود فحش خوبش بود سه‌شنبه 30 آذر 1389

khan.dadashh - ایران تهران - تهران من که کلا با وجود اخوند مشکل دااارم حالا هر چه قدر شما بگید ادم خوبی بوده سه‌شنبه 30 آذر 1389

bluestar - ایران - تهران آیت الله منتظری هر کی بود شرف و شجاعت و و میهن گرایی و مردم دوستیش از یه عده مفت گوی ترسوی نق نقوی بی هنر که تو این سایت عضو شدند هزار برابر بیشتر بود و یک تار موی او به همه اینها می ارزید. سه‌شنبه 30 آذر 1389

oghab - فنلاند - هلسینکی iran sabz وbamdadمنکه دروغ نمی گم .ولی نوشته روی دیوار سفارت انگلیس در چهار راه استانبول چی (اینهمه زیاد مصرف نکنید)ایت الله منتظری) یا حسیییییین میییییرررر حوسییییین.بعععععع سه‌شنبه 30 آذر 1389

jp55 - ژاپن - توکیو اخوند فقط وفقط باید تو مسجد درس نماز و قران بده نمی تونه بره سر محله احمقی نژاد گوجه بفروشه اگه اخوند خوبه چرا هرچی بلاست از زمانی که این حرومزادهها حکومت افتاد دستشون سر ایران وایرانی امد دختر ایران زمین رو سیغه عرب ملخ خور کردن چرا چون 1 عده از فقر نداری پاشون باز شد تو کشوری مثل امارات اخوندها تا امار گرفتن خوب مایه ای گیرشون میاد خودشون از راه حلال دخترای ایران فروختن به عربها به خداوندیه خدا تو عمر زمین مثل اخوند نیومده ونمیاد سه‌شنبه 30 آذر 1389

mg42 - ایران - قزوین آخوند خوب=آخوند مرده سه‌شنبه 30 آذر 1389

yahosen - ایران - تبریز جانم فدای رهبرجانبازوعزیزم لعنت خدا برایرانی وطن فروش بی ایمان وضد ولایت فقیه سه‌شنبه 30 آذر 1389

yahosen - ایران - تبریز raha1984هامبورک.هرکسی برحسب فهم گمانی دارد.کلمات شما راباید بااب لجن نوشت. سه‌شنبه 30 آذر 1389

a_bamdad - ایران - تهران oghab - فنلاند - هلسینکی. ببین این قدر دروغ نگو.مسلمونیت بزنه به کمرت که می دونم نیستی و این اسلامتون هم ابزار ماکیاول بازیتونه اما انسان هم نیستی؟تو هیچ آیین انسانی دروغ گفتن مجاز نیست.تو که گفتی با گوش خودم شنیدم.البته با آدمایی که واسه پول خون میریزن بحث بی فایدست. سه‌شنبه 30 آذر 1389

oghab - فنلاند - هلسینکی bamdad .یا شب داد/منکه حرف خودم را عوض نکردم .گفتم گیریم که دروغ بود .در ضمن سفی بودن ان مرحوم برای همه محر ز است .حالا شما میگوئید نه . بسیار خوب .یاحسیییین میر حوسییییین بعععععع مععععع. چهار‌شنبه 1 دی 1389

a_bamdad - ایران - تهران oghab - فنلاند - هلسینکی. احمد ولکن از آن ساندیسها برای ما هم بیاور.نَمیشه میشه که فقط علی چلاق بخورَ ما نخوریم.ولکن سیب موزَش را بیار برامان چهار‌شنبه 1 دی 1389

hasti.farzin - ایران - تهران ببینید با لباس پیامبر خدا چگونه بر مردم ظلم می کنندالبته امام خمینی خاتمی رفسنجانی سردار بزرگ سازندگی موسوی کروبی منتظری و غیره که اصل نظام هستند فرق می کنند ولی بقیه دارند خیانت می کنند چه فرقی می کند با معاویه هیچ فرقی ندارند اینها همان ولید ابو موسی اشعری یزید و ابو سفیان هستند لعنت خدا بر اینها . یه بار دیگر فیلم سر به داران را ببینید و فیلم محمد رسول الله را ببینید چگونه سکه می دادند تا طرف دار جمع کنند اون فاسقین اینها هم همانطور انها می خواستند شیخ حسن جوری را خراب کنند و محمد رسول الله را اینها موسوی و امام خمینی را چهار‌شنبه 1 دی 1389

oghab - فنلاند - هلسینکی خدایش این جنبش سبزی خوردنها .فقط منتظرند ببینند کی تو اروپا یا امریکا وری بزنه بعد مثل گوسفند دنبالش برن.برنامه پارازیت که منبع تغذیش سی ای ی هست .یک وری زد گفت ساندیس خورها و جنبش سبزیخوردن ها هم یاد گرفتن .اخه سخنگوی شما ها وقتی مخملباف وابطی ومثال انها هست......بوق زدن ممنوع سبزیخوردن کیوئی چنده.یا حوسیییین میررررر حوسیییییین بععععع پنج‌شنبه 2 دی 1389