کتاب ایران در زمان ساسانیان، برنده جایزه انجمن بریتانیایی مطالعات خاورمیانه

انجمن بریتانیایی مطالعات خاورمیانه» (BRISMES)، کتاب «ایران در زمان ساسانیان» (Sasanian Persia) نوشته تورج دریایی را به عنوان یکی از سه برنده جایزه امسال «انجمن دوستی بریتانیایی-کویتی» در زمینه پژوهش‌های خاورمیانه معرفی کرد.

«انجمن بریتانیایی مطالعات خاورمیانه» طی مراسمی در روز دوشنبه با اعلام این مطلب، کتاب تورج دریایی، پژوهشگر ایرانی، را «یک شاهکار» و «کتابی واقعاً عالی» توصیف کردند.

به گفته داوران اهدای جوایز این انجمن، کتاب «ایران در زمان ساسانیان، «در روزگاری که اروپامحوری، باعث شده تا مطالعات دوران باستان با تحریف روبه‌رو شود، وزنه‌ای به‌موقع در برابر این تحریف‌ها قرار داده‌است.»

جوایز این انجمن هر ساله به بهترین آثار دانشوران تعلق می‌گیرد که به زبان انگلیسی در موضوع خاورمیانه نوشته‌شده باشد و نخستین بار در بریتانیا به چاپ رسیده‌باشد.

پرفسور دریایی در کتاب «ایران در زمان ساسانیان» می‌کوشد به آن بخش از تاریخ که معمولاً مورد غفلت قرار می‌گیرد یعنی تاریخ اجتماعی بپردازد و با استفاده از منابعی تازه، روند شکل‌گیری نهادهای اداری ایران را از زمان اردشیر بابکان، بنیادگذار دودمان ساسانی تا روزگار یزدگرد سوم، آخرین شاهنشاه این سلسله پی‌گیری کند. بررسی فراز و نشیب کوشش‌های نوادگان یزدگرد سوم برای استقرار حکومتی ایرانی، در حدود یک قرن پس از شکست ساسانیان از اعراب، بخشی دیگر از اثر تحقیقی تورج دریایی را تشکیل می‌دهد.

به گفته داوران جوایز انجمن بریتانیایی مطالعات خاورمیانه، «این کتاب بسیار عالمانه نوشته شده و مؤلف توانسته به طرز رشک‌برانگیزی به کندوکاو دقیق مسائل بپردازد و در عین حال کتابی به‌دست دهد که برای همگان به سهولت قابل خواندن است.»

بخش‌های این کتاب عبارتند از: تاریخ سیاسی ایران و انیران، جامعه ایران‌شهر، ادیان شاهنشاهی: دین زرتشت، دین مانی، یهودیان و مسیحیان، زبان و بازمانده‌های متنی شهروندان، اقتصاد و دیوان‌سالاری ایران‌شهر، کتابنامه.

مقایسه‌هایی که تورج دریایی در آثار خود میان اطلاعات به‌دست آمده از منابع اصلی قدیمی، از جمله کتب عربی، با داده‌های به‌دست آمده از سکه‌ها و مهرهای ساسانی و مقایسه این اطلاعات با منابع دیگر هم‌چون منابع یونانی و ارمنی انجام می‌دهد نقطه قوت در روش کار او است.

وی ستون اصلی کار پژوهشی خود را نه بر گفته‌های نویسندگان یونانی و نه بر داستان‌های کتب عربی بلکه بر اساس منابع دست اول ساسانی یعنی سکه‌ها و مهرها و متون پارسی میانه بنا می‌کند و هر جا که تطبیق اطلاعات با منابع دست دوم و سوم نیز تصویر درستی به دست دهد از این منابع نیز بهره می‌برد.

نواده ناخدای پرسپولیس

دکتر تورج دریایی، پروفسور در رشته «تاریخ ایران و جوامع پارسی‌زبان» و از اعضای هیئت مدیره مرکز مطالعات ایرانی دکتر سموئل در دانشگاه کالیفرنیا است. وی به دو زبان انگلیسی و فارسی می‌نویسد و از او تاکنون چندین کتاب و ده‌ها مقاله به چاپ رسیده‌است که بخشی از آثار انگلیسی او به فارسی نیز ترجمه شده‌است. مدیریت پروژه «ساسانیکا»، ویراستاری نشریه «نامه ایران باستان» و انتشار مقالات در گاهنامه‌های مهم ایران‌شناسی از دیگر فعالیت‌های او است.

تورج دریایی در سال ۱۹۶۷ در تهران به دنیا آمد و دوران دبستان و دبیرستان خود را در ایران و یونان گذرانده و در سال ۱۹۹۹ از دانشگاه کالیفرنیا در لس‌آنجلس دکترای تاریخ دریافت کرد. تورج دریایی در صفحه شخصی خود در مورد پیشینه خانواده خود نیز توضیح داده و آنگونه که از این اطلاعات برمی‌آید او از نوادگان ناخدا ابراهیم دریایی، ناخدای کشتی پرسپولیس است که در بوشهر فعالیت داشت. کشتی پرسپولیس نخستین ناوجنگی مدرن بود که دولت ایران در زمان ناصرالدین‌شاه وارد خلیج فارس کرد.

در کنار تاریخ دوران ساسانی، تورج دریایی در حوزه پژوهش در زبان و ادبیات فارسی میانه، دین زرتشت و سکه‌شناسی ایرانی نیز از دانشگاهیان فعال است.

از دیگر کتاب‌های تورج دریایی می‌توان به «شاهنشاهی ساسانی»، «شهرستان‌های ایران‌شهر» و«غروب یک امپراطوری» اشاره کرد و کتاب «ایران در زمان ساسانیان» او نیز توسط مهرداد قدرت دیزجی به فارسی ترجمه شده و در سال ۱۳۸۴ منتشر شده‌است.