افزایش بیکاری در ایران و احساس مدیریتی آقای وزیر

افزایش بیکاری در ایران و احساس مدیریتی آقای وزیر

در حالی که مرکز آمار ایران اعلام کرده که نرخ بیکاری در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته سه و نیم درصد بیشتر شده است،عبدالرضا شیخ الاسلامی وزیر کار ایران می گوید که "احساس مدیریتی من می گوید این عدد درست نیست."

آقای شیخ الاسلامی در عین حال در جمع خبرنگاران تاکید دارد که اگر باز از وی در باره نرخ بیکاری سئوال کنند، "همان عدد مرکز آمار اعلام می کنم اما ته دلم می گوید که این عدد اشتباه است."

پیش از آن حمید عبدالوهاب معاون سرمایه و توسعه اشتغال وزارت کار با استناد به آمار مرکز آمار ایران گفته بود که نرخ بیکاری در فصل بهار امسال به ۱۴.۶ درصد رسیده است در حالی که این رقم در بهار سال گذشته ۱۱.۱ درصد بوده است.

خشکسالی در استانهایی مانند فارس و افزایش تعداد فارغ التحصیلان دانشگاهی از جمله دلایل افزایش نرخ بیکاری اعلام شده است.

با آنکه معاون توسعه و اشتغال وزارت کار، این آمار را اعلام کرده رئیس آقای عبدالوهاب نظر دیگری دارد و حاضر به پذیرش افزایش شدید بیکاران در سه ماه اول سال نیست.

پذیرش چنین آماری به معنی آن است که دست کم باید یک میلیون نفر به تعداد بیکاران اضافه شده باشد که به گفته وزیر کار، یک میلیون بیکار نداشته ایم و "شاهد آن هم آمار مقرری بگیران بیمه بیکاری است که این عدد از پارسال تا امسال فقط ۲۰ هزار نفر افزایش پیدا کرده است."

وزیر کار تاکید دارد که "نمی شود یک میلیون نفر بیکار شوند و فقط ۲۰ هزار نفر مقرری بیمه بیکاری بگیرند."

البته از نظر کارشناسان هیچکدام از این استدلالها پذیرفتنی نیست. به عقیده تحلیلگران اقتصادی، نرخ بیکاری را نمی شود با احساسات مدیریتی اندازه گرفت و بالا رفتن نرخ بیکاری فقط مربوط به کارگرانی نیست که بیکار می شوند بلکه اگر متقاضیان شغل نتوانند کاری پیدا کنند در ردیف بیکاران قرار می گیرند.

علاوه بر همه اینها، بسیاری از کسانی که از کار بیکار می شوند، بیمه نیستند که بتوانند مقرری بیکاری بگیرند.

لشکر بیکاران

وزیر کار: احساس مدیریتی من می گوید که آمار افزایش نرخ بیکاری درست نیست

پیش از این تعداد بیکاران رسمی بیشتر از سه میلیون اعلام شده بود اما با توجه به افزایش شدید نرخ بیکاری این رقم باید اکنون بیشتر از چهار میلیون نفر باشد.

پرسش این است که چه مشکلاتی باعث شده نرخ بیکاری در بهار امسال تا این حد افزایش پیدا کند؟

هر ساله نزدیک به یک میلیون نفر وارد بازار کار می شوند و در سالهای اخیر دولت نتوانسته برنامه های خود را برای ایجاد شغل با موفقیت پیش ببرد.

مهمترین برنامه دولت برای مقابله با بیکاری در چهار سال گذشته، طرح جنجالی بنگاههای زود بازده بوده است که بررسی های رسمی نشان می دهد که نتایج آن با اهداف دولت فاصله بسیار دارد.

بنابر آخرین گزارشهای وزارت کار ایران، ۹۲۰ هزار شغل از طریق بنگاههای زود بازده ایجاد شده است که این رقم با فشار دولت و اختصاص بودجه ای ۲۰ هزار میلیارد تومانی (۲۰ میلیارد دلاری) از سوی بانکها حاصل شده است.

این تعداد شغل به اندازه یک سال نیاز ایران است.

دولت برای اجرای این طرح در فاصله چهار سال بانک ها را وادار کرد تا بخشی از وامهای خود را برای ایجاد این بنگاهها اختصاص دهند اما اکنون بانکها نمی توانند وام های پرداخت شده را پس بگیرند.

گزارشها نشان می دهد که بخشی از این وامها در محل خود و برای ایجاد واحد تولیدی سرمایه گذاری نشده و وام گیرندگان، این وامها را به خرید زمین و ساختمان اختصاص داده اند. البته تجربه کم کسانی که این وامها را گرفتند نیز باعث شده تا این افراد نتوانند بنگاه اقتصادی خود را به درستی اداره کرده و با زیان سنگین، کارشان را نیمه کاره رها کنند.

بنابر آمار بانک مرکزی ایران، بانک ها ۵۰ هزار میلیارد تومان (۵۰ میلیارد دلار) وام پرداخت کرده اند و اکنون وام گیرندگان نمی توانند پول هایی را که از بانک گرفته اند، پس بدهند.

بخشی از این پول مربوط به وامهایی است که به بنگاههای زود بازده داده شده است. رکود اقتصادی موجود در ایران و ناتوانی مدیران این بنگاهها برای اقتصادی کردن طرحها از جمله دلایل ناتوانی مدیران بنگاههای برای بازپرداخت وامهای بانکی است.

برخی کارشناسان می گویند که به دلیل حجم بالای طلب های بانکی، بانک ها دیگر وام نمی دهند و همین باعث شده تا سرمایه گذاری کاهش پیدا کند. علاوه بر این، بانک ها به دلیل سیاست انقباضی که بانک مرکزی اعمال کرده، حمایت خود را از بنگاه های تولیدی به خصوص بنگاه های زود بازده متوقف کرده و همین باعث شده تا این بنگاهها که برای سرمایه در گردش خود نیاز به پول داشتند، کارشان را نیمه تمام رها کنند.

به تازگی گزارشهایی در باره ورشکستگی تعدادی زیادی از بنگاههای زودبازده منتشر شده و برای همین نمایندگان مجلس از وزیر کار خواسته اند تا این هفته برای تشریح وضعیت اشتغال در کشور در مجلس حاضر شود و در باره بنگاههای زود بازده نیز گزارش بدهد.

در سالهای اخیر دولت برای مقابله با بیکاری راسا وارد شده ولی شواهد نشان می دهد که اقداماتی نظیر طرح ضربتی اشتغال و بنگاه های زود بازده در دولت های گذشته موفقیت آمیز نبوده و به عقیده کارشناسان اقتصادی، تلاش های تازه دولت آقای احمدی نژاد در قالب "طرح مشاغل خانگی" و احیای "نظام استاد_شاگردی" نیز نمی تواند به بهبود وضعیت ایجاد شغل کمک کند.

تجربه نشان داده که دخالت های دولت در بازار کار موفقیت آمیز نبوده و کارشناسان بر این باورند که دولت به جای دخالت در بازار کار، بهتر است با اجرای طرح هایی شرایط کسب و کار را بهبود بخشد و زمینه را برای سرمایه گذاری فراهم کند.

کاوه امیدوار