سرنوشت دولت آینده بریتانیا همچنان نامشخص است

سرنوشت دولت آینده بریتانیا همچنان نامشخص است

با اعلام نتیجه شمارش آرا در اکثر حوزه های انتخاباتی بریتانیا هنوز سرنوشت دولت آینده این کشور مشخص نشده است.

شمارش آرا در حوزه های انتخابیه بریتانیا در ساعات بامداد روز جمعه، 17 اردیبهشت (7 مه)، همچنان ادامه دارد در حالیکه نتایج به دست آمده نشان می دهد که حزب محافظه کار، حزب اصلی مخالف در پارلمان قبلی، بیشترین تعداد آرا و شمار کرسی های اعلام شده را کسب کرده اما به اکثریت لازم کرسی ها برای تشکیل دولت دست نیافته است.

اگرچه هنوز نتیجه رای گیری در تعدادی از حوزه ها اعلام نشده اما نظرخواهی از رای دهندگان و ارزیابی نتایج اعلام شده تا کنون حکایت از آن دارد که ممکن است هیچیک از احزاب موفق نشود اکثریت لازم کرسی های مجلس عوام را برای تشکیل دولت آینده به دست آورد.

مجلس عوام پارلمان بریتانیا ششصد و پنجاه نماینده دارد و اگر حزبی بتواند دست کم سیصد و بیست و شش کرسی را کسب کند، می تواند با اتکای به اکثریت مطلق کرسی ها، دولت آینده را تشکیل دهد.

نتایج اعلام شده تا ساعاتی پیش نشان می دهد که حزب محافظه کار دویست و هشتاد و هشت کرسی، حزب کارگر دویست و چهل و یک کرسی و حزب لیبرال دموکرات پنجاه و یک کرسی و سایر احزاب کوچکتر بیست و هفت کرسی را در اختیار گرفته اند.

نتیجه آرای شمارش شده تاکنون نشانه ای از کسب اکثریت توسط هیچ حزب واحدی ندارد

از مجموع آرای ریخته شده به صندوق ها در حوزه هایی که آرای آنها شمارش شده، محافظه کاران 36.4 درصد، حزب کارگر 28.7 درصد و حزب لیبرال دموکرات 22.7 درصد آرا را کسب کرده اند و سایر احزاب و گروه ها 12.2 درصد آرا را به خود اختصاص داده اند.

نمایندگان مجلس عوام براساس کسب اکثریت ساده آرا در حوزه انتخابیه خود به مجلس راه می یابند و به همین دلیل است که درصد آرای کسب شده توسط آنها لزوما در شمار کرسی هایی که به دست می آورند منعکس نمی شود.

هنوز شمارش آرا در بعضی از حوزه های انتخابیه خاتمه نیافته و در نتیجه، امکان تغییر در نتایج اعلام شده وجود دارد اما تا کنون نشانه ای از کسب اکثریت کرسی های پارلمان توسط هیچیک از احزاب به چشم نمی خورد.

در مقایسه با چند دوره گذشته، میزان مشارکت رای دهندگان در این انتخابات خوب بوده و به طور متوسط به حدود شصت و پنج درصد رسیده هر چند در برخی از حوزه های انتخابیه از مرز هفتاد و پنج درصد نیز فرا تر رفته است.

'پارلمان معلق'

پیش از آغاز رای گیری در روز پنجشنبه نیز نظر سنجی های انجام شده حکایت از آن داشت که احتمالا هیچیک از احزاب به اکثریت کرسی های مجلس عوام دست نخواهد یافت و قادر به تشکیل دولت "اکثریت" نخواهد بود و با اعلام نتیجه شمارش آرا تا کنون، نشانه ای از تغییر در این پیش بینی به چشم نمی خورد.

در اصطلاح سیاسی بریتانیا، از وضعیتی که در آن هیچیک از احزاب نتواند اکثریت کرسی های مجلس عوام را در اختیار گیرد با عنوان "پارلمان معلق" نام برده می شود.

در صورت بروز "پارلمان معلق" سرنوشت دولت آینده به مذاکرات رهبران احزاب بستگی می یابد

از اواخر قرن نوزدهم و با ورود برخی احزاب دیگر به صحنه سیاسی، تقسیم کرسی های مجلس بین دو کرسی دیگر امری قطعی تلقی نمی شد و در نتیجه، امکان اینکه هیچ حزب نتواند با اتکای به اکثریت خود، دولت را تشکیل دهد مطرح شد و اصطلاح "پارلمان معلق" برای چنین شرایطی رواج یافت.

با اینهمه، در تاریخ بریتانیا، بروز "پارلمان معلق" نادر بوده است و معمولا یکی از دو حزب اصلی توانسته است با کسب اکثریت کرسی های مجلس عوام، دولت اکثریت را بدون نیاز به حمایت سایر احزاب تشکیل دهد و در نتیجه، تشکیل دولت اقلیت، با اتکا به حمایت سایر احزاب، و دولت ائتلافی، با حضور بیش از یک حزب، وضعیتی غیرعادی بوده است.

در صورتیکه در انتخابات کنونی، هیچ حزبی نتواند اکثریت کرسی های مجلس عوام را کسب کند، این کشور با وضعیت پارلمان معلق مواجه خواهد شد و تشکیل دولت به سرعت و سادگی میسر نخواهد بود بلکه مستلزم مذاکره و مصالحه بین احزاب مختلف خواهد بود.

براساس سنن سیاسی بریتانیا، در چنین شرایطی، ملکه معمولا از نخست وزیر و رهبر حزب حاکم، ولو اینکه شمار کرسی های این حزب کمتر از سایر احزاب باشد، برای تشکیل دولت جدید دعوت می کند و وی خواهد کوشید با ائتلاف یا کسب وعده حمایت احزاب و نمایندگان دیگر از برنامه های خود، دولت ائتلافی یا دولت اقلیت را تشکیل دهد.

در صورتیکه وی اعلام کند که در این ماموریت موفق نبوده، مسئولیت تشکیل دولت به رهبر حزب دارای بیشترین شمار کرسی ها محول خواهد شد تا او نیز برای تشکیل دولت اقلیت یا دولت ائتلافی تلاش کند و البته اگر او هم در این زمینه موفق نشود، تنها راه برون رفت از چنین بن بستی، انحلال پارلمان و برگزاری انتخابات جدید خواهد بود.

گوردون براون، نخست وزیر و رهبر حزب کارگر، از پذیرش شکست در انتخابات خودداری کرده و گفته است که مهمترین موضوع در حال حاضر، وجود دولتی مقتدر برای حفاظت از منافع ملی است که احتمالا به معنی تمایل او به تشکیل دولت ائتلافی است.

در همانحال، دیوید کامرون، رهبر حزب محافظه کار که بیشترین کرسی ها را کسب کرده، گفته است که کاهش کرسی های حزب کارگر به معنی آن است که رای دهندگان اعتماد خود را به دولت کارگری و نخست وزیر از دست داده اند و خواستار کناره گیری آقای براون شده است.

با مطرح شدن امکان تشکیل دولت ائتلافی، نظر و موضعگیری احزاب کوچکتر، از جمله حزب لیبرال دموکرات، اهمیت خاصی می یابد.

معمولا در بریتانیا، دولت های اقلیت یا ائتلافی دوام چندانی نداشته اند و نخست وزیر چنین دولتی به محض اینکه احساس کرده از حمایت رای دهندگان برخوردار است، پارلمان را منحل و انتخابات جدید را برگزار کرده است.

تا پیش از این، آخرین مورد پارلمان معلق در بریتانیا در سال 1974 روی داد که حزب مخالف کارگر توانست در مقایسه با حزب حاکم محافظه کار کرسی های بیشتری کسب کند بی آنکه هیچ حزبی به اکثریت لازم دست یافته باشد.

پس از آنکه ادوارد هیث، نخست وزیر محافظه کار، نتوانست حمایت احزاب دیگر را برای تشکیل دولت ائتلافی کسب کند، هارولد ویلسون، رهبر حزب کارگر، دولت اقلیت را تشکیل داد که تا تنها چند ماه و تا زمان برگزاری انتخابات جدید و کسب اکثریت لازم توسط حزب کارگر، دوام داشت.

دلیل کوتاهی عمر دولت های اقلیت و یا ائتلافی این است که حزبی که رهبری چنین دولتی را در دست دارد نمی توانند برنامه های مورد نظر خود را به طور کامل اجرا کند بلکه ناگزیر می شود برخی از این برنامه ها را به خاطر حفظ حمایت احزاب حامی خود، کنار بگذارد.