لوزه و بیماری های آن
لوزه و بیماری های آن
لوزه ها توده هایی از بافت لنفاوی هستند که در دو طرف گلو قرار دارند. معمولا وقتی از کلمه لوزه ها نام برده می شود، اشاره مان به " لوزه های کامی " است که در عقب گلو دیده می شوند.
لوزه ها مانند سایر اندام های دستگاه لنفاوی به عنوان بخشی از دستگاه ایمنی عمل می کنند و به مقابله با عفونت ها (به ویژه عفونت های حلقی و عفونت های بخش فوقانی دستگاه تنفس) کمک می کنند.
لوزه ها چه کار می کنند؟
لنفوسیت های نوع B در لوزه ها پس از بالغ شدن پنج نوع عمده ایمونوگلوبولین (پروتئین های ایمنی در خون) را تولید می کنند.
به علاوه این لنفوسیت ها در محیط آزمایشگاهی می توانند پادتن هایی (آنتی بادی ها) اختصاصی بر ضد سم دیفتری، ویروس فلج اطفال، باکتری پنوموکوک عامل ذات الریه، باکتری هموفیلوس آنفلوآنزا، استافیلوکوک طلایی و لیپو پلی ساکارید های باکتری اشریشیاکولی را تولید کنند.
لوزه ها و آدنوئیدها، علاوه بر دخالت در ایجاد ایمنی هومورال ناشی از لنفوسیت‌های B، به دنبال تحریک به وسیله ی آنتی ژن ها، از طریق سلول های T در ایجاد ایمنی سلولی هم نقش دارند.
عفونت طبیعی یا واکسن درون بینی با ویروس سرخک ضعیف شده خیلی بهتر از تزریق زیر پوستی واکسن با ایجاد لنفوسیت های فعال شده همراه است.
برداشتن لوزه ها و آدنوئید ها باعث می شود تولید موضعی ایمونوگلوبولین A (یکی از انواع پروتئین های دستگاه ایمنی که معمولا در دفاع موضعی دخالت دارد) در مقابل ویروس فلج اطفال در ترشحات قسمت فوقانی حلق کاهش یابد.
به هر حال روشن است که لوزه ها نقش مهمی در دفاع بدن در برابر عفونت های ویروسی و باکتریایی دارند و کارایی واکسن های داخل بینی از لحاظ ایجاد ایمنی مخاطی موضعی به وجود این بافت های فعال از لحاظ ایمنی در بخش بینی و دهانی حلق، بستگی دارد.
بنابراین در مجموع شواهد حاکی از آن است که لوزه های کامی به طور مداوم در پاسخ های ایمنی موضعی در مقابل باکتری ها و ویروس ها دخیل هستند.
اگر لنفوسیت های موجود در لوزه ها به طور مداوم در مقابل تحریک قرار گیرند، ممکن است نتوانند به عوامل آنتی ژنی دیگر پاسخ دهند. بنابراین به خصوص در موارد التهاب عود کننده لوزه، پاسخ ایمنی در لوزه ممکن است مختل شود. در این حال لوزه دیگر نه می تواند به درستی از لحاظ ایمنی موضعی عمل کند و نه به طور مناسبی تولید پادتن ها (آنتی بادی ها) در بخش فوقانی دستگاه تنفسی را تقویت کند.
غار های لوزه
لوزه های کامی دارای سیستم گسترده ای از کریپت ها یا غارها هستند که سطح درونی بزرگی را ایجاد می کنند و لوزه ها حاوی چهار بخش لنفوییدی هستند که در کارکرد ایمنی نقش دارند و شامل اپی تلیوم شبکه ای غاری، منطقه خارج فولیکولی و مناطق غلاف فولیکول لنفاوی و مراکز زایای فولیکولی می شوند.
در لوزه های کامی در انسان، اولین بخشی که در معرض محیط بیرون قرار می گیرد، اپی تلیوم لوزه ای است. لوزه های کامی با یک اپی تلیوم فلسی شکل چند لایه ای، پوشیده می شود که به درون غارهای عمیق و شاخه دار لوزه گسترش پیدا می کند. این غارها سطح تماس عوامل محیطی و بافت لنفوییدی لوزه ها را افزایش می دهند.
در فرد بزرگسال، میانگین مساحت اپی تلیوم لوزه ها 295 سانتی متر مربع تخمین زده می شود، به علاوه 45 سانتی متر مربع اپی تلیومی که سطح بخش دهانی حلق را می پوشاند. کریپت ها در تمام ضخامت لوزه نفوذ می کند و تقریبا به کپسول میانی آن می رسند. کریپت ها صرفا فرو رفتگی هایی در اپی تلیوم پوشاننده لوزه ها نیستند، بلکه شبکه پیچیده ای از مجاری را با یک نوع خاص اپی تلیوم و به همراه ساختارهای مجاور مانند عروق خونی و لنفاوی و مراکز زایای لنفاوی ( که لنفوسیت های جدید در آن تولید می شود) به وجود می آورند.
سلول های دستگاه ایمنی مانند ماکروفاژ‌ها و گلبول های سفید خون در این غارها در پاسخ به عوامل بیماری زای ذره بینی متمرکز می شوند. به این ترتیب، غارهای لوزه ها با ایجاد تماس اولیه دستگاه ایمنی به میکروب ها، که ممکن است از راه غذا یا سایر مواد بلعیده شده وارد بدن شده باشند، نقش مهمی در فعال شدن این دستگاه دارند.
اما غارهای لوزه ها در عین حال محیط مناسبی برای رشد باکتری ها و ایجاد مجموعه های آن ها هستند که ممکن است به صورت " پلاک ها " یا " سنگ هایی " درون این غارها رسوب می کنند. به خصوص افرادی که دچار سینوزیت مزمن یا ترشح پشت حلق هستند، دچار رشد بیش از حد باکتری درون غارهای لوزه ها می شوند.
این پلاک های سفید کوچک که به آن سنگ لوزه هم می گویند، ممکن است بوی بدی داشته باشند و در ایجاد بوی بد دهان دخیل باشند. به علاوه این پلاک ها جریان طبیعی چرک را از این غارها مسدود می کنند و ممکن است گلو را تحریک کنند (افراد مبتلا به سنگ های لوزه ممکن است از احساس این که چیزی به پشت گلوی شان چسبیده است، شکایت داشته باشند).
التهاب لوزه یعنی چه؟
التهاب لوزه ممکن است به صورت حاد باشد که شایع ترین بیماری لوزه است و با گلو درد، تب و اشکال در بلع همراه است.
لوزه ها ممکن است در اندازه طبیعی یا بزرگ تر باشند، اما معمولا ملتهب و قرمز رنگ هستند. گاهی ممکن است ترشحاتی روی آن ها دیده شود. در یک بیمار ممکن است همه این علایم و نشانه ها وجود نداشته باشد.
التهاب عود کننده لوزه در مواردی وجود دارد که التهاب حاد لوزه در چهار تا هفت دوره در یک سال، پنج دوره در 2 سال متوالی یا 3 دوره در 3 سال متوالی رخ دهد.
موارد مزمن التهاب لوزه ممکن است به علت اضافه شدن عفونت باکتریایی به عفونت ویروسی، به علاوه تاثیر عوامل محیطی، عوامل مربوط به بدن فرد، استفاده گسترده از آنتی بیوتیک ها و رژیم غذایی به وجود آید.
هیپرتروفی لوزه
هیپرتروفی لوزه به بزرگی لوزه ها می گویند بدون این که سابقه ای از التهاب وجود داشته باشد. در حال حاضر بزرگی لوزه ها که باعث انسداد راه تنفسی می شود، شایع ترین علت برداشت لوزه ها با جراحی است.
بیماران مبتلا با درجات مختلف اختلال خواب به علاوه خرخر کردن، احساس خفگی در شب، بیدار شدن های مکرر و خواب ناراحت، اختلال در بلع، خواب آلودگی روزانه و تغییرات رفتاری مراجعه می کنند.
چرا لوزه ها را بر می دارند؟
در مواردی شواهد ثابت شده‌ای وجود دارد که برداشتن لوزه به بیمار کمک می کند. در بسیاری موارد، به خصوص در کودکانی که عفونت یا بزرگی لوزه ها مشکل ایجاد می کند، آدنوئیدها (لوزه‌ها) هم ممکن است درگیر شوند که در این صورت آدنوییدها را هم بر می دارند.
ممکن است چند دلیل برای برداشتن لوزه ها وجود داشته باشد:
1- انسداد گلو به علت بزرگی بیش از حد لوزه‌ها:
این شایع ترین علت برداشتن لوزه ها است. لوزه های خیلی بزرگ ممکن است در تنفس، بلع یا واضح صحبت کردن تداخل کنند. انسداد راه تنفس ممکن است از حد " تنفس دهانی " شروع شود تا خرخر شدید و قطع تنفس هنگام خواب ادامه یابد. البته همه لوزه هایی که بزرگ به نظر می رسند، واقعا باعث انسداد راه هوایی نمی شوند. معاینه به وسیله پزشک متخصص می تواند قضیه را روشن کند.
2- التهاب مزمن و عود کننده لوزه:
لوزه ها حاوی حفره های بسیاری هستند که به آن ها " کریپت " می گویند. در برخی از افراد این حفره ها با مواد بدبو پُر می شود که متشکل از باکتری ها و سلول های مرده است. این وضعیت ممکن است باعث گلودردهای خفیف اما متناوب شود. آنتی بیوتیک ها تنها به طور گذرا این عارضه را رفع می کنند. برخی از افراد از وسائل مختلف مانند سواب ها برای پاک کردن لوزه ها استفاده می کنند. در صورتی که مشکل زیاد شدید نباشد، معمولا درمان لازم نیست و در موارد شدید تنها راه علاج برداشتن لوزه ها است.
3- ظاهر غیر معمول لوزه ها:
لوزه ها مانند هر بافت دیگری از بدن ممکن است محل تومورهای خوش خیم یا بد خیم باشند. در این موارد ممکن است لوزه یک طرف به صورت غیر معمول و شاخصی بزرگ تر از طرف دیگر به نظر رسد. شایع ترین تومور لوزه در کودکان لنفوم (سرطان بافت لنفاوی) است. در بزرگسالان سرطان های لنفوم و کارسینوم ممکن است رخ دهد.
کی باید لوزه را برداشت؟
لوزه ها در حوالی بلوغ به بزرگ ترین اندازه شان می رسند و بعد به تدریج تحلیل می روند. اما لوزه ها در کودکان بزرگ ترین اندازه را نسبت به قطر گلو دارند و ممکن است بزرگ و ملتهب شوند و لازم شود که آن ها را با جراحی خارج کرد.
برداشتن لوزه ها در مواردی انجام می شود که آن ها باعث انسداد راه هوایی شده باشند یا با بلع تداخل کرده باشند. در سنین بالاتر بزرگی یک طرفه لوزه ممکن است بیانگر عفونت ویروسی لوزه، و تومورهایی مانند لنفوم یا کارسینوم سلول فلسی باشد.
برخی از متخصصان گوش و حلق و بینی در مواردی که التهاب های مکرر و عود کننده لوزه رخ می دهد، یا هنگامی که بزرگی لوزه ها باعث انسداد علامت دار راه های هوایی فوقانی شده است یا در مواردی که لوزه به صورت یک طرفه بزرگ شده است، برداشتن آن را توصیه می کنند.
بزرگ شدن لوزه ها ممکن است بر حرف زدن اثر بگذارد و باعث شود صدا تو دماغی شود. سنگ های لوزه ماده ای است که روی لوزه جمع می شود. اندازه آن ممکن است به حد یک دانه پاپ کورن برسد و به رنگ سفید - کِرِم است. ماده ی اصلی این به اصطلاح سنگ، کلاژن است، اما بوی ناخوشایند قوی دارد، که به خاطر سولفید هیدروژن و متیل مرکاپتان و سایر موارد است.
لوزه های کامی به همراه آدنوییدها یا لوزه های بخش فوقانی حلق، دو لوزه لوله ای و لوزه های زبانی بخشی از " حلقه والدیر " را تشکیل می دهد.
در کودکان لوزه های یک محل شایع برای عفونت ها هستند که ممکن است به التهاب حاد یا مزمن لوزه ها منتهی شود. اما در مورد این که عفونت مداوم است که باعث بزرگ شدن دایمی لوزه ها و مشکلات ناشی از آن می شود، اختلاف نظر وجود دارد.
برداشتن لوزه ها یکی از شایع ترین عمل های جراحی است که روی کودکان انجام می شود. درباره این موضوع که در چه مواردی لوزه ها را باید برداشت، نیز اختلاف نظر وجود دارد؛ باید دید این که آیا منافع برداشتن یک بافت به طور مزمن عفونی بیشتر است یا زیان احتمالی ناشی از برداشتن بافتی که نقش مهمی در پاسخ ایمنی دارد.
|