روزنامه شرق؛ حکایت غم انگیز نسلی امیدوار

روزنامه شرق؛ حکایت غم انگیز نسلی امیدوار

روزنامه شرق در گرافیک مطبوعاتی ایران قدم های تازه ای برداشت

داستان روزنامه "شرق" حکایت غم انگیز نسلی از روزنامه نگاران امیدوار ایرانی است که اینک شش سال پس از انتشار نخستین شماره این روزنامه هر یک جایی دور از یار و دیار و تحریریه این روزنامه دارند.

در روزی که سومین توقیف این روزنامه از سوی قوه قضائیه ایران رفع شده است، جمعی از مدیران آن در حبس به سر می برند، گروهی از روزنامه نگاران و خبرنگاران آن از ایران هجرت کرده اند و از آنها که در کشورشان مانده اند و به زندان نیفتاده اند، جمعی یا ترک حرفه و کار کرده اند یا دیگر جایی برای فعالیت ندارند و گروهی اندک هم در سکوت و سکون روزگار می گذرانند.

روزنامه شرق که نخستین شماره آن در دوم شهریور ۱۳۸۲ و با طراحی نام آن توسط "حسن کریم زاده" و خطاطی "محمد احصایی" هنرمند نامدار ایرانی منتشر شد، در شرایطی حیات خود را آغاز کرد که پس از شکست طرح های اصلاح طلبانه محمد خاتمی در اواخر دوران ریاست جمهوری اش، فضای امیدوارانه چندانی در میان نخبگان ایرانی وجود نداشت. این روزنامه با گرد هم آوردن روزنامه نگاران جوانی که معدل سنی آنها کمتر از ۳۰ سال بود، پای گروهی از پژوهشگران و صاحبفکران ایرانی را که در حاشیه بودند به عرصه عمومی باز کرد و در کنار به نقد کشیدن جریان اصلاح طلبی در ایران به سرعت به یکی از پرتیراژترین روزنامه های خصوصی تاریخ مطبوعات ایران بدل شد.

گروهی از روزنامه نگاران شرق، پس از شنیدن خبر توقیف این روزنامه

شماره نخست روزنامه شرق، به طرح دلایل ارسال پارازیت بر روی شبکه های ماهواره ای مخالف دولت ایران اختصاص داشت که گفته می شد از طریق کشور کوبا ارسال می شد.

تیتر اول اولین شماره روزنامه شرق با کاریکاتوری از فیدل کاسترو که دود سیگار برگش به شکل پارازیت های ماهواره ای درآمده بود، با طراحی افشین سبوکی منتشر شد و برای معدود دفعات تا آن زمان، کاریکاتور را در شش ستون به صفحه اول یک روزنامه جدی راه داد که در نوع خود اقدامی خلاقانه و جسارت آمیز بود.

مهمانی منتقدان و حذف شدگان

طرح انتشار روزنامه شرق، پس از آن شکل گرفت که در جریان انتخابات دوم شورای شهر و روستا در ایران، آبادگران (به عنوان هسته اولیه اصولگرایی) که یک جریان سیاسی نوظهور در ایران بود، در تهران به پیروزی رسید و متعاقب آن محمود احمدی نژاد را به عنوان شهردار تهران برگزید.

حضور آقای احمدی نژاد در شهرداری تهران که مدیر روزنامه پرتیراژ همشهری هم محسوب می شد، باعث شد تا به مدیریت محمد عطریانفر در این روزنامه که به بیش از ۱۰ سال می رسید خاتمه داده شود.

با خاتمه کار محمد عطریانفر در روزنامه همشهری، این بار ایده انتشار یک روزنامه خصوصی با نگاه به تجربه روزنامه دولتی همشهری هدف مدیران سابق این روزنامه شد و با پیوستن مهدی رحمانیان مدیر مسئول روزنامه تازه مجوز گرفته شرق به مجموعه مدیران و روزنامه نگاران اخراجی از همشهری، چند ماه پس از خروج از همشهری، شرق به روی دکه های مطبوعاتی رفت.

این کارتون یک بار باعث توقیف روزنامه شرق شد. قوه قضائیه این کارتون را با گفته های محمود احمدی نژاد درباره هاله نور مرتبط دانسته بود

روزنامه شرق در ابتدای انتشار با نگاه به تجربه موفق همشهری به عنوان یک نهاد غیر دولتی و یادآوری تجریه روزنامه جامعه به عنوان یک تجربه موفق روزنامه نگاری اما ناکام سیاسی، پایه گذاری شد به شکلی که پس از توقیف فله مطبوعات ایرانی، قاضی سعید مرتضوی که دستور توقیف ده ها نشریه را صادر کرده بود، در جمعی خصوصی از شرق به عنوان روزنامه ای یاد کرد که "آمده و با سیاست اعتدالی می خواهد بماند."

شرق با انتشار یک هفته نامه رایگان برای کودکان در صدد احیای طرح انتشار روزنامه برای کودکان برآمد و سپس ضمائم رایگان دیگری همچون "سیاست نامه"، "کتاب خانه"، "دانش نامه" و سال نامه منتشر کرد.

هرچند شرق در پی انتشار مستقل هریک از تولیدات تازه مطبوعاتی اش بود اما تا گرفتن مجوز انتشار، این نشریات را به طور رایگان و همراه با روزنامه خود منتشر می کرد تا تمرینی برای ساختن یک نهاد خصوصی مطبوعاتی باشد.

این روزنامه در جریان صدمین سالگرد انقلاب مشروطه در ایران هم همایشی با حضور متفکران ایرانی برگزار کرد که قرار بود مقالات آن به صورت کتابی مستقل منتشر شود که توقیف روزنامه و پراکنده شدن کارمندان، مانع آن شد.

با اینکه به گفته منتقدان، روزنامه شرق توانسته به خوبی خط قرمزهای سیاسی و اجتماعی و مذهبی را در ایران رعایت کند، اما در جریان انتخابات مجلس هفتم توقیف این روزنامه به مدیران و روزنامه نگاران آن نشان داد فعالیت های مطبوعاتی هنوز به ثبات و قوام کافی نرسیده و تضمینی برای دوام و بقای آن نیست.

شرق برای اولین بار به مدت یک روز همراه با روزنامه "یاس نو" به دلیل انتشار خبر نامه اعتراضی نمایندگان مجلس ششم پس از رد صلاحیت گسترده آنها و همچنین پوشش سخنان وکیل زهرا کاظمی، خبرنگار ایرانی - کانادایی که در زندان اوین کشته شد، توقیف شد,

انتشار عکسی از نوازندگان خیابانی در زیر تیتری درباره رد صلاحیت های گسترده داوطلبان نمایندگی مجلس هفتم، از دیدگاه مخالفان روزنامه تمسخر انتخابات توصیف شده بود.

پس از ارسال نامه‌ای از سوی مدیران روزنامه به سعید مرتضوی و عذر خواهی از او ، شرق توانست فعالیت خود را از سرگیرد اما یک سال و نیم پس از آن بار دیگر به علت چاپ یک کاریکاتور توقیف شد.

این کارتون، تصویری از بازی یک خر و اسب در شطرنج را نشان می داد که دور سر یکی از آنها هاله ای از نور بود.

این کارتون صفحه آخر روزنامه شرق که "قاعده دیگر بازی" نام داشت از سوی مسئولان قضایی به محمود احمدی نژاد نسبت داده شد و روزنامه را برای مدتی طولانی به توقیف کشاند.

روزنامه حدود سه ماه بعد رفع توقیف شد اما مدیران، سردبیر و جمع کثیری از روزنامه نگاران آن پراکنده شده بودند و در جایی دیگر مشغول بودند. شرق باز هم پس از این و با گروه دیگری منتشر شد اما باز هم به دلیل مصاحبه با نویسنده ای همجنس گرا در میانه تابستان سال ۱۳۸۶ توقیف شد تا امروز که دو سال از آن می گذرد.

وکیل مدافع روزنامه می گوید شرق دوباره منتشر خواهد شد اما مهدی رحمانیان مدیر مسئول آن از این همه تلاش دوباره برای انتشار و توقیف های بی امان دلسرد به نظر می رسد و شرایط سیاسی و اجتماعی ایران هم پس از انتخابات ریاست جمهوری دگرگون شده است.

روزنامه شرق که با شعار "روزنامه بخش خصوصی" می خواست یکی از اولین نهادهای مطبوعاتی خصوصی در ایران پس از انقلاب باشد، در انجام طرح خود ناکام ماند و خود بخشی از تاریخ پردرد و رنج رسانه های ایرانی شد.

در روزی که خبر از رفع توقیف این روزنامه رسیده، محمد قوچانی سردبیر آن در زندان به سر می برد و محمد عطریانفر مدیر شورای سیاست گذاری اش همچون احمد زید آبادی، دبیر گروه تاریخ روزنامه در حبس است، روزنامه نگارانش در گوشه و کنار جهان پراکنده شده اند و شرق رفع توقیف شده، همچون ماهی قرمزی از تنگ آب بیرون است.

به قول یکی از نویسندگان سابق این روزنامه، اگر رمقی برای انتشار مجددش هم باشد، دیگر جمع کردن همه امیدوارانی که ۶ سال پیش با هدفی مشترک آن را تاسیس کردند، با گذر زمان اگر نه محال، بلکه بسیار دشوار به نظر می رسد.

siya48 - آلمان - کلن چقدر دقت کردید که بسیاری از وزرا و سیاستمدار‌های ایران،زبان فارسی‌ رو به صراحت صحبت نمیکنند.یک زمونی شجره نامه همه آنها رو خواهد شد. چهار‌شنبه 25 شهریور 1388

amidjan - ایران - تهران . درود. بچه ها بیایید یک بار دیگر به تمام این سردمداران نظام دیکتاتوری بگیم که جنبش سبز هنوز هم زنده است بچه ها اطمینان داشته باشید که از ترس روز جمعه و 25 خردادی دیگر بر اندام دیکتاتورها لرزه افتاده است بهترین نمونه کاریکاتور شیر لرزان بود که به نظر من بهترین کاریکاتور در این مدت بود و گویای تمام پشت پرده کودتا چیان است بچه ها ما به کروبی و موسوی کاری نداریم ما برای خودمان و بخاطر ایران و فرزندانمان هست که 25 خرداد را آفریدیم یک بار دیگر در روز جمعه 27 شهریور حضور سبز داشته باشیم یا الان یا هیچ وقت دیگر ! خوب توجه کنید یا الان یا هیچ وقت دیگر . این توپ و تشرهای قبل از جمعه هم برای ترساندن جنبش سبزه . نترس ای ایرانی ای جوان دلاور ایرانی همه با هم با بلندترین فریادمان که همان سکوت است. چهار‌شنبه 25 شهریور 1388

کورش پارسی - امریکا - سانتاباربارا پدرت بسوزد احمدی که امید نسلی را سوزاندی. اما امیدوار نباش زیرا اتشی که به جان امید این نسل امیدوار انداختی بی شک خرمن امید و ارزوهایت را تا ابدالدهر خواهد سوزاند... چهار‌شنبه 25 شهریور 1388

iran-azad - ایران - تهران بیچاره این روزنامه نگاران ایران که زندگیشان روی آب بنا شده خیلی خوش شانس باشند فقط از کار بیکار می شوند و اگه بدشانس باشند اوین در انتظارشان است چهار‌شنبه 25 شهریور 1388

آریامهرسبز - ایران - ایران دوستان خواهش میکنم مکانهای تجمع سبز پوشان رو در روز جمعه هر کی اطلاع دقیق داره اطلاع رسانی کنه به خصوص در شهرستانها ی مشهد اصفهان شیران تبریز قم . خواهش میکنم جمعه همه باهم بیایم دوستان این فرصت رو از دست ندیم . درضمن باشعارها و نمادهای سبز نزاریم این روز رو کسی به نام خودش ظبط کنه . به امید ایرانی آزاد و ایرانی آزاده. اطلاع رسانی در مورد مکانهی تجمع فراموش نشه چهار‌شنبه 25 شهریور 1388

kaveh52 - ایران - تهران یادش به خیر روزنامه خیلی خاطره انگیز و دوست داشتنی بود . راستی قراره فردا احمد گوریل بیاد نماز جمعه که تازه 2 هفته است به عنوان مزد کثافتکاریهایی که تو انتخابات کرد و توهینهایی که به سبزها و موسوی و کروبی کرده بهش میگن آیت الله . میریم میترکونیمش . جالب شده انجمن حجتیه اینقدر قدرت پیدا کرده که به هاشمی هم زور میگن . چهار‌شنبه 25 شهریور 1388

bluestar - ایران - تهران آریامهرسبز - ایران - ایران . مسیرهای راهپیمایی جنبش سبز همان مسیرهاییست که از طریق رسانه های دولتی اعلام می شود. فقط مردم با نمادهای جنبش حاضر می شوند. اگر قرار بود مردم مسیرها و مکانهای دیگری را انتخاب کنند چرا روز قدس انتخاب شد؟ مسیرها همان مسیرهای دولتی است. در غیر اینصورت به راحتی سرکوب می شوند. چهار‌شنبه 25 شهریور 1388

ali moosavi - ایران - ایران پرچم سه رنگ خورشید نشان همیشه برافراشته باد ....ماهستیم... ایران چهار‌شنبه 25 شهریور 1388

jamsil - کره - سئول سلامن بر ایران.وسلام بر پرچم ایران . چهار‌شنبه 25 شهریور 1388

Irplus - ایران - شیراز امیدوارم مثل همون شرق سابق باشه. البته اگه اجازه بدن بهش. چهار‌شنبه 25 شهریور 1388

Anderanik - سوئد - استکهلم دیدن این همه شور و نشاط برای آزادی کشور چقدر دلنیشن است.هموطنان عزیزم ما را روزها و فصلهای خوب و خوشی‌ در پیش است.به زودی پرچم ۳رنگ شیر خورشید نشان ایران را بر فراز میدان شهاد به احتزاز در خواهیم آورد.به زودی کشورمان را با چنگ ودندان از دست این جانیهای بیسواد عقب افتاده نجات خواهیم داد،پس به خیابانها بیایید تا لرزه به پیکر دزدها و راهزنها بیاندازید.ما نیز در خارج از ایران شما را همراهی می‌کنیم.آزادی نزدیک است..... چهار‌شنبه 25 شهریور 1388

sarab22 - المان - دوسلدورف اقایان زمان کم داریم ها تببلیغ روز قدس یادمان نرود در متروها بازار ولیعصر جلوی دانشگاه خلاصه همه جا سبز باشید و پیروز پیش بسوی جامعه دموکراتیک ایران . خبر رسیده علی خامنه ای خودشو خرابکرده و از تهران خارج شده از ترس مردمی که روز جمعه تهران را سبز خواهند کرد 4 میلیون تخمین زده شده پیروزی نزدیگ است چهار‌شنبه 25 شهریور 1388