پیامدهای حذف ایران از اجلاس سران دریای خزر
پیامدهای حذف ایران از اجلاس سران دریای خزر
 |
محمود احمدی نژاد به اجلاس رهبران کشورهای ساحلی دریای خزر در قزاقستان دعوت نشده است |
ایران نسبت به حذف این کشور از نشست سران کشورهای ساحلی دریای خزر اعتراض کرده است.
منوچهر متکی وزیر خارجه این کشور در واکنش به برنامه نشست سران روسیه، آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان که قرار است به زودی در شهر اکتائو در قزاقستان تشکیل شود آن را برخلاف موافقتنامه های پیشین توصیف کرده است.
آقای متکی در دیدار با سفیر جدید قزاقستان در تهران، گفته است که ایران برگزاری اجلاس ۴ جانبه خزر در قزاقستان را علیه منافع خود می‌داند.
مقام های مطلع در وزارت امور خارجه قزاقستان در گفت و گو با رسانه های منطقه، اجلاس رهبران دریای خزر را جلسه ای "غیر رسمی" عنوان کرده اند اما این موضوع به شکل رسمی اعلام نشده است.
کشورهای حاشیه دریای خزر از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و پیدایش کشورهای تازه در حاشیه این دریا درگیر مذاکرات در مورد نحوه تقسیم منابع آن از جمله ذخایر نفت و گاز بوده اند که به نتیجه نرسیده است
اجلاس چهار جانبه دریای خزر را علیه منافع خود می دانیم
منوچهر متکی، وزیر امور خارجه ایران
بر اساس توافقنامه ای که روسیه با جمهوری های تازه استقلال یافته پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی داشت، این جمهوری ها متعهد به اجرای توافق نامه های دوران ایران و شوروی درباره دریای خزر شده بودند.
توافق دیگری که میان ۵ کشور ساحلی دریای خزر صورت گرفت، حضور و موافقت هر ۵ کشور ساحلی درباره هرگونه توافقی درباره رژیم حقوقی دریای خزر بود.
بر این اساس انجام هرگونه توافقی بدون حضور همه کشورهای ساحلی دریای خزر، معتبر نخواهد بود.
اما پس از آنکه روسیه، قزاقستان و جمهوری آذربایجان با تشویق روسیه توافق های دو و سه جانبه ای درباره سواحل خود دریای خزر امضا کردند، عملا توافق کشورهای ساحلی درباره ضرورت حضور همه کشورها در این دریا شکسته شد.
بااین حال ۵ کشور ساحلی با تشکیل کارگروه هایی که تاکنون جلسات منظمی در پایتخت کشورهایشان برگزار کرده اند، تلاش کرده اند ارتباطات خود را برای رسیدن به توافقی درباره استفاده از بستر دریا و منابع زیرین آن، ادامه دهند.
تاکنون رهبران و روسای جمهوری ۵ کشور ساحلی دریای خزر یک بار در عشق آباد پایتخت ترکمنستان و یک بار در تهران جلسه تشکیل داده اند اما ایران از سومین گردهمایی کشورهایی ساحلی که اینک در قزاقستان هر چند به صورت غیر برگزار می شود، حذف شده است.
حذف ایران به چه دلیلی؟
 |
اجلاس پیشین سران کشورهای دریای خزر در تهران برگزار شده بود |
به نظر می رسد که با توجه به وقایع داخلی ایران پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری این کشور، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران هم با مسائل تازه تری در عرصه منطقه ای و بین المللی مواجه شده است.
گروهی از کارشناسان مسائل بین المللی می گویند که در شرایط فعلی داخلی در ایران و با توجه به موضع سرسختانه این کشور درباره رژیم حقوقی دریای خرز، دیگر کشورهای ساحلی تلاش می کنند تا عملا به توافقی در این زمینه دست یابند.
سعید محمودی، استاد حقوق بین المللی به بخش فارسی بی بی سی می گوید که اگر توافقی میان رهبران کشورهای ساحلی خرز در قزاقستان درباره مناطق مورد ادعای ایران در دریای خزرانجام شود، جمهوری اسلامی می تواند از طریق قانونی آن را پیگیری کند.
اما پیروز مجتهدزاده، استاد جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک دانشگاه تربیت مدرس تهران، می گوید ۴ کشور ساحلی پیش از این هم توافق های دو و سه جانبه داشته اند که ایران به آن اعتراض جدی نداشته است.
دعوت نکردن از رئیس جمهوری ایران برای شرکت در اجلاس سران کشورهای خزر در قزاقستان، در شرایطی صورت می گیرد که سفر محمود احمدی نژاد به لیبی برای شرکت دراجلاس سالانه اتحادیه آفریقا وسفر منوچهر متکی وزیر امور خارجه ایران به ایتالیا هم لغو شده بود.
هرچند لغو سفر مقام های ایرانی به لیبی و ایتالیا از آغاز دور تازه ای از روابط ایران با کشورهای آفریقایی و اروپایی خبر می داد، اما حذف ایران از اجلاس سران خزر، می تواند نشان دهنده رسیدن دامنه فشارها به این کشور در روابط منطقه ای اش و حتی موضوعی چون دریای خزر باشد که بخشی از سرزمین ایران را تشکیل می دهد.
به عقید برخی از ناظران مسائل ایران و کارشناسان امور بین المللی، کنار گذاشتن ایران از موضوعاتی که در پیوند با مسائل حاکمیتی و سرزمینی این کشور است، می تواند چهره ای ضعیف از این کشور به نمایش بگذارد و زمینه فشارهای تازه را بر این کشور مهیا کند.
|
|
|
|
|
|
|
|
|