پوست‌های شکلاتی، لذت امروز، مصیبت فردا

پوست‌های شکلاتی، لذت امروز، مصیبت فردا

نزدیک که شد از شدت نور چشم‌هایش به هم می‌خورد .... تابوتی از جنس شیشه صدایش می‌کرد ... زیر و روی صفحه‌ شیشه‌ای پر بود از لامپ‌های مهتابی آبی رنگ. نورها یکی پس از دیگری به صف شده و در انتظار! روی صفحه قرار گرفت... می‌ترسید؛ به خود قوت قلب می‌داد که قرار نیست بیشتر از 10 دقیقه آنجا باشد... به یاد شایعات پخته شدن کبد و اعضای گوارشی دخترک جوان افتاد. متصدی راهنمایی می‌کرد... صورت درست روبروی لامپ صورت ... تا پایان وقت عینک بر چشم باشد و .... در بسته شد و ترس دو چندان ... تابوتی که خود در آن پا گذاشته بود؛ ثانیه‌ها می‌گذشت، کم کم گرم شد ... از شدت گرما می‌سوخت و ... بالاخره صدای سه بوق ممتد مژده رهایی داد ... در بالای سرش را هل داد و پا به بیرون گذاشت. هنوز از آن حال و هوا بیرون نیامده بود که روبروی آیینه قدی قرار گرفت ... لبخند زد... و او از این تغییر سریع خشنود بود.

امروزه تب و تاب بهره‌گیری از زیبایی‌های موقتی و مصنوعی نه تنها جوانان و نوجوانان را هر روز بیشتر از دیروز درگیر می‌کند بلکه حتی سالمندان هم از این وادی بی‌نصیب نمی‌مانند.

این موضوع که امروزه «زیبایی» به معنای واقعی آن به کار نمی‌رود بر کسی پوشیده نیست. در این مسیر گروه خاصی از افراد جامعه برای رسیدن به تصورات ذهنی خود، آگاهانه و ناآگاهانه اسیر بمباران تبلیغاتی ماهواره‌ها و موسسه‌های زیبایی می‌شوند.

اغلب با شروع فصل تابستان تب داغ برنزه شدن گل کرده و جوانان و نوجوانان و دختران و پسران زیادی را برای رسیدن به این خواسته نه چندان محال، وسوسه می‌کند. حتی برنزه شدن پوست در تابستان برای برخی همانقدر اهمیت دارد که آفتاب سوختگی در زمستان را می‌پسندند؛ با این تفاوت که داستان اولی از گذراندن تعطیلات در سواحل دریا حکایت می‌کند و دومی از تفریح و سرگرمی در کوه‌ها و پیست‌های اسکی خبر می‌دهد.

متخصصان معتقدند: تغییر رنگ در برابر آفتاب واکنش طبیعی بدن در قبال تحریک اشعه ماوراء بنفش است. پوست به عنوان بزرگ‌ترین عضو بدن، نخستین سپر دفاعی در برابر تحریکات بیرونی به حساب می‌آید. به این ترتیب می‌توان گفت که برنزه شدن هم نوعی عامل دفاعی برای حفاظت از سلول‌ها و اندام‌های داخلی بدن در مقابل اشعه ماوراءبنفش نور خورشید است؛ چرا که کارشناسان همواره اشعه ماوراء بنفش خورشید را تهدیدی برای سلامتی بدن می‌دانند و آن را سرطان‌زا می‌نامند.

دکتر طباطبایی، دبیر انجمن پوست ایران در این باره می‌گوید:« سلول‌های ملانوسیت بدن رنگدانه ملانین به رنگ قهوه‌ای ترشح می‌کنند که با افزایش تابش اشعه ماوراءبنفش خورشید، ترشح ملانین نیز افزایش می‌یابد. بنابراین هر چه رنگ قهوه‌ای توسط سلول‌های ملانویست بیشتر ترشح شود، تیرگی پوست نیز بیشتر می‌شود.

از طرف دیگر متخصصان همواره علت اغلب سرطان‌های پوستی را اشعه‌های زیان آور نور خورشید می‌دانند. آنها معتقدند که کشنده‌ترین سرطان انسان سرطان پوست است؛ اما از آنجا که سرطان‌های پوستی با چشم مشاهده شده، سریع تشخیص و درمان می‌شوند و به همین دلیل وحشت ایجاد نمی‌کنند. همچنین ثابت شده که در سرطان‌های پوستی ناشی از نور آفتاب، 50 درصد کل نور آفتابی که به بدن فرد تابیده و مضر بوده، تا سن 18 سالگی بوده است. بر این اساس دکتر طباطبایی نیز سن بروز سرطان‌های پوست را اغلب در میانسالی و پیری عنوان می‌کند و معتقد است که علت این سرطان‌ها، تابش‌های دوران جوانی و بویژه کودکی است. بنابراین احتمال ابتلا به سرطان پوست در افرادی که بدون پوشش و حفاظ مناسب به طور مستمر در معرض تابش نور آفتاب قرار دارند چندین برابر دیگران است.

همچنین در علوم پزشکی ثابت شده که به دنبال تابش‌های مستقیم و مستمر نور آفتاب حتی اگر سرطان‌های پوستی ایجاد نشود، فرد نسبت به هم سن و سال‌های خود پوستی چروکیده‌تر و شکسته‌تر خواهد داشت. دبیر انجمن متخصصان پوست با تایید این موضوع می‌گوید: تابش مستقیم و مستمر نور آفتاب علاوه بر سوختگی خفیف پوست وایجاد لک‌های تیره پوستی در کوتاه مدت، در میان مدت می‌تواند چین و چروک زودرس و پیری پوست در سنین پایین‌تر را سبب شود.

به گفته دکتر طباطبایی، رنگدانه‌های پوست ساکنان آفریقا از صدمات نور آفتاب به بدن جلوگیری می‌کند. به همین دلیل سرطان پوست در سیاه پوست‌ها نادرتر از سفیدهاست. بنابراین افرادی که به طور سرشتی از ملانویست‌ کمتری برخوردارند (سفیدپوست‌ها) در صورتی که به هر دلیل از جمله زیبایی، در معرض مستمر اشعه‌های ماوراء بنفش A و B قرار ‌گیرند، به دلیل کافی نبودن دفاع بدن می‌توانند طی سالیان طولانی به سرطان پوست مبتلا شوند.

وی می‌گوید: در کشورهای اروپای شمالی به دلیل خصوصیت ژنتیکی پوست و سفید بودن آن، برنزه شدن با آفتاب یا دستگاه سولاریوم، رنگ قهوه‌ای شکلاتی ایجاد می‌کند، اما در کشورهای شرقی و بویژه خاورمیانه به دلیل تیره بودن و گندمگونی رنگ پوست، برنزه شدن باعث سیاهی و در مواردی لک صورت را سبب می‌شود که نه تنها زیبا نیست بلکه باید مورد درمان طبی قرار گیرند.

برنزه شدن در ایران تا حدودی هنوز یک مد فصلی است و از میان چهار فصل دیگر، اغلب در تابستان طرفداران بیشتری دارد. از این رو همواره مشتریان خورشید در سواحل دریا و استخرهای روباز، فارغ از خطرات و زیان‌های احتمالی خود را به نوازش‌های تلالو خورشید می‌سپارند؛ به طوری که عملا ساحل دریا و بیرون از استخرها شلوغ‌تر از داخل آنهاست.

از طرفی به منظور محافظت پوست در برابر آفتاب و جلوگیری از آفتابزدگی هنگام برنزه کردن پوست، از سوی مدعیان اهل فن پیشنهادهایی هم می‌شود؛ از جمله استفاده از روغن زیتون، روغن بچه، روغن کنجد و ... در سواحل دریا و استخرهای روباز که در این باره دکتر طباطبایی می‌گوید: این روغن‌ها نه تنها هیچ گونه اثر پیشگیری کننده ندارند حتی در مواردی ممکن است پوست بدن در برابر آنها واکنش‌های آلرژیک ایجاد کند. بنابراین مصرف این روغن‌ها نیز به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

از طرف دیگر با ماشینی شدن زندگی و در عصری که سرعت حرف اول را می‌زند، مشتریان خورشید گاهی حوصله حمام‌های آفتاب طولانی مدت را ندارند و اینگونه است که حتی با ادعای کم عارضه‌تر بودن از نور آفتاب، به تخت‌های سولاریوم پناه می‌برند. به این ترتیب نه تنها در عرض 10 تا 20 دقیقه به مطلوب خود دست می‌یابند بلکه این تکنولوژی عصر مدرن محدود به فصل خاصی نبوده و فقط کافی است اراده شود تا چشم‌های مهتابی خود را به روی مشتاقان بگشاید.

دکتر طباطبایی عوارض ناشی از استفاده از سولاریوم را کمتر از آفتاب نمی‌داند و معتقد است که مضرات نور آفتاب، مصرف کنندگان دستگاه‌های سولاریوم را نیز شامل می‌شود؛ چرا که سولاریوم نیز حاوی اشعه‌های A و B ماوراءبنفش است و در اثر استمرار مصرف می‌تواند عوارض جدی از جمله برخی سرطان‌های پوستی را به دنبال داشته باشد.

به دنبال گسترش استفاده از دستگاه‌های سولاریوم در دنیا، سازمان بهداشت جهانی برای کنترل آن قوانینی تعریف کرده است. در ایران نیز علیرغم توصیه‌های اکید انجمن متخصصان پوست و اطلاعیه‌های وزارت بهداشت در رابطه با زیانبار بودن این دستگاه‌ها و غیرمجاز دانستن فعالیت مراکز سولاریوم، اما همچنان در بسیاری از استخرهای خصوصی، سالن‌های بدنسازی، آرایشگاه‌ها و حتی خانه‌های شخصی می‌توان لبخند تلخ تخت‌های سولاریوم بر سیل دوستداران را شاهد بود.

دبیر انجمن پوست به جوانان و هواخواهان پوست‌های تیره توصیه می‌کند که چنانچه اصرار به برنزه کردن پوست خود دارند به جای استفاده از آفتاب یا دستگاه‌های سولاریوم از کرم‌های برنزه کننده استفاده کنند. این کرم‌ها در داروخانه‌ها در دسترس است، حدود 3 تا 4 روز ماندگاری دارد و از هیچ نوع عارضه جانبی برخوردار نیست.

در هر حال هر کس مختار است با آگاهی از عواقب و نتایج حاصله از هر کاری، خواه خوب خواه بد، آن را انتخاب و انجام دهد، پس چه بهتر که برای رسیدن به مقصود، راه و روشی صحیح، کم عارضه‌تر و تا حد امکان اصولی انتخاب شود.