بیماری حرکت، خاطره بد سفر

بیماری حرکت، خاطره بد سفر

مسافرت با سرگیجه

تابستان از بهترین فصول برای مسافرت است. اصولا سفر پدیده‌ای خوشایند است، ولی گاهی ایجاد شرایطی در طول سفر، آن را به خاطره‌ای بد برای ما تبدیل می‌ کند. تا حالا شده که در طول سفر، زمانی که سوار اتومبیل، هواپیما، کشتی یا قطار هستید، به طور ناگهانی دچار سرگیجه و حالت تهوع و احتمالا استفراغ شوید؟ با خواندن این جمله شاید بسیاری از شماها به یاد چنین خاطرات ناگواری افتاده باشید؛ اتفاقاتی که لذت سفر را تلخ می‌ کنند.

در اصطلاح عامه مردم به این وضعیت ماشین گرفتگی گفته می ‌شود، ولی در اصل نام این بیماری، "بیماری حرکت" است.

بیماری حرکت مشکل شایعی است که در همه سنین بروز می‌کند و نوعی اختلال رایج گوش داخلی است که از طریق حرکات پی در پی کشتی روی آب، حرکات ماشین، حرکت هواپیما در هوا و غیره ایجاد می‌شود. این وضعیت در گوش داخلی روی حس تعادل تاثیر گذاشته و باعث سرگیجه و حالت تهوع در فرد می‌شود. بیماری حرکت معمولا به طور ناگهانی با حالت تهوع و عرق سرد آغاز شده و منجر به تهوع و سرگیجه می‌شود.

سرمنشا بیماری حرکت

حرکت از چند طریق توسط مغز شناخته می‌ شود: 1) سیستم عصبی که پیام‌ های ارسال شده از گوش داخلی را می‌ فرستد. 2) چشم ‌ها 3) بافت‌ های عمیق‌ تر سطح بدن 4) گیرنده ‌های پوستی در نقاطی مانند پاها و باسن که احساس ساکن بودن را ارسال می ‌کند. 5) گیرنده‌ های عضلانی که گزارش حرکت را می ‌دهند.

زمانی که به طور خودآگاه و دانسته حرکت می ‌کنیم، مانند زمانی که می ‌دویم، اطلاعات ورودی از تمام این چند راه با مغز هماهنگی دارد. ولی وقتی حرکت ایجاد شده ناخواسته باشد، همانند حرکت اتومبیل، مغز با اطلاعات ورودی هماهنگی ندارد و همین عدم هماهنگی میان اطلاعات ورودی موجب بروز بیماری حرکت می ‌شود، یعنی پیغام‌ هایی فرستاده می ‌شود که با اطلاعات ورودی تطابق ندارد. به طور مثال زمانی که سوار بر قایق هستید، گوش داخلی حرکت را دریافت می‌ کند، ولی چشم‌ های تان این احساس را ندارد یا زمانی که نشسته‌ اید و تصویر متحرکی را تماشا می‌ کنید، چشم‌ های ما علائم حرکت را به مغز مخابره می ‌کنند، در حالی که گوش داخلی حرکتی را مبنی بر حرکت ارسال نمی ‌کند یا به عنوان مثال، وقتی در اتومبیل مشغول خواندن کتاب هستید، گوش داخلی شما پیام حرکت را به مغز ارسال می ‌کند، در حالی که چشم‌های تان به کتاب نگاه می ‌کند، حرکت نمی ‌کنند و عضلات شما هم پیام سکون را به مغز می ‌فرستند. در این وضعیت مغز به دلیل ناهماهنگی پیام‌ های ارسالی کمی گیج شده و احساس عدم تعادل در سر شما ایجاد می ‌شود.

علائم شایع این حالت هم، همان طور که اشاره کردیم شامل حالت تهوع، استفراغ، سرگیجه، عرق سرد و احساس ناراحتی و کسالت است.

پیشگیری و به حداقل رساندن علائم

درست است که بیماری حرکت یا ماشین گرفتگی به طور ناگهانی بروز می‌ کند و گاهی از دست ما خارج است، ولی با رعایت نکاتی می ‌توانید مانع از بروز آن و حداقل کاهش علائم آن شوید.

1- سعی کنید در جایی بنشینید که چشم های تان همان حرکتی را دریافت کند که بدن و گوش داخلی شما احساس می‌ کند.

در اتومبیل سعی کنید در صندلی جلو نشسته و به تصویری دور دست نگاه کنید، زیرا زمانی که در صندلی عقب می‌ نشینید، چشم شما صندلی جلو را که ثابت است می ‌بیند، در حالی که گوش داخلی، پیام حرکت را به مغز مخابره می‌ کند.

روی قایق، حتی‌ الامکان روی عرشه نشسته و افق را نظاره کنید.

در هواپیما، کنار شیشه نشسته و به بیرون نگاه کنید و نیز صندلی خود را روی بال ‌ها انتخاب کنید که حرکت به حداقل می ‌رسد.

2- موقع حرکت و مسافرت مطالعه نکنید و روی صندلی‌ هایی که به پشت قرار گرفته اند، ننشینید.

3- در طول سفر با کسی که بیماری حرکت دارد هم صحبت نشوید.

4- از خوردن غذاهای بودار، پرادویه و چرب که با شما سازگار نیستند، قبل و هنگام سفر پرهیز کنید.

5- استفاده از آنتی‌ هیستامین‌ ها یک ساعت پیش از حرکت می ‌تواند در کاهش تحریک گوش داخلی و بهبود علائم حالت تهوع، استفراغ و سرگیجه و نیز پیشگیری از این حالات موثر باشد. از انواع آنتی‌ هیستامین ‌ها می ‌توان به مکلیزین، بونین و درامامین اشاره کرد.

6- از چسب ‌های پوستی اسکوپولامین که حدودا 4 ساعت پیش از آغاز سفر به پشت گوش گذاشته می‌ شود، استفاده کنید. این دارو به آهستگی به داخل پوست جذب می ‌شود. ولی بلافاصله بعد از پایان سفر چسب را بردارید، چون استفاده بلند مدت آن توصیه نمی ‌شود.

7- زنجبیل به عنوان ماده‌ای ضد تهوع بسیار در این امر موثر است، به طوری که مصرف آن یک ساعت پیش از حرکت می ‌تواند علائم را کاهش دهد.

8- از حرکات ناگهانی سر بپرهیزید. این کار می ‌تواند بیماری را تشدید کند. سر خود را به جایی ثابت تکیه دهید و به بیرون نگاه کنید.

9- خود را مشغول کاری کرده و ذهن خود را درگیر کنید تا از فکر بیماری دور شوید. حتی فکر کردن به حالت بیماری می ‌تواند باعث شروع علائم و تشدید آن شود.

10- هیچ وقت به شیشه کناری خیره نشوید. بلکه نگاه تان به مسیر پیش رو باشد و سعی کنید از شیشه ی جلو بیرون را نگاه کنید.

11- سیگار نکشید و نزدیک فرد سیگاری قرار نگیرید.

12- در صورتی که در طول شب دچار چنین حالتی شدید یا در مکانی قرار داشتید که فاقد شیشه بود، سعی کنید چشم‌های تان را ببندید و بخوابید. این کار تناقض میان پیام‌ های ارسالی از چشم‌ ها و گوش داخلی را برطرف می ‌کند.

13- هوای خنک و تازه هم می ‌تواند علائم را بسیار کاهش دهد. شیشه را پایین بکشید تا هوای خنک بیرون به صورت تان بخورد.

علائم آزاردهنده بیماری حرکت معمولا با توقف، پایان می ‌یابد. ولی در بعضی از افراد تا چند ساعت یا حتی چند روز پس از آن طول می‌ کشد که حالت شدید بیماری است.

در حالت عادی، این بیماری مشکل جدی را برای فرد ایجاد نمی‌ کند و لزومی به مراجعه به پزشک وجود دارد ولی اگر از آن دسته افرادی هستید که با هر گونه حرکتی دچار سرگیجه و تهوع می ‌شوید، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. شاید دچار نوعی اختلال در گوش داخلی باشید.

به طور کلی 33 درصد از افراد، مستعد ابتلا به بیماری حرکت هستند و حدود 66 درصد دچار نوع شدید آن می ‌شوند. به طور تقریبی حدود 50 درصد فضانوردان هم از این بیماری رنج می‌ برند.

پس به راحتی می ‌توان دید که بیماری حرکت یا ماشین گرفتگی چقدر شایع است! سعی کنید با راهکارهایی که اشاره شد از بروز علائم جلوگیری و به کاهش آن ها کمک کنید.