۸۴ سالگی گاهشماری نوین ایرانی

۸۴ سالگی گاهشماری نوین ایرانی

با فرارسیدن فروردین ۱۳۸۸ کاربرد رسمی گاهشماری ایرانی در دوران نوین و به شکل مطابق با معیار های بین المللی تقویم رسمی ۸۴ ساله می شود.

مجلس شورای ملی ایران در فروردین ماه ۱۳۰۴ کاربرد رسمی گاهشماری ایرانی را بر اساس گاهشماری تصویب کرد که تا پیش از آن به عنوان گاهشماری اوستایی جدید محسوب می شد و در میان منجمان و محاسبان دیوان های مالی شناخته شده بود.

بنا بر مصوبه مجلس شمارش ماه ها نه بر اساس ماه های عربی هجری که بر اساس نام ماه ها بر اساس متون اوستا انجام ماه های تصویب شده به ترتیب عبارت بودند از فروردین، اردیبهشت (به فتح الف) خورداد، تیر، امرداد، شهریور، مهر، آبان، آذر، دی، وهمن (بهمن) و سپندار مذ ( اسفند) که تا پیش از آن بنا بر پژوهش حسن تقی زاده (منتشره در ۱۳۱۷) تنها در برخی از قصبات و در میان کشاورزان در برخی نواحی ایران به کار برده می شد و در سال های پیش از مشرطیت در برخی ادارات که به سبک جدید در ایران شکل گرفت به شکل غیر رسمی به کار می رفت.

بنا بر پژوهش آقای تقی زاده ( ۱۳۴۸- ۱۲۹۵ ) " جشن نوروز به عنوان آغاز سال تا این اواخر تنها نشانه ای بود که از بقایای حساب زمان یا سال و ماه شماری ایران قدیم در ایران مانده بود و آن هم در لفظ نوروز ( نه در آن موقع از سال و نه در خصایص قدیم سال ایرانی . . )

از سال ۱۳۰۴ اول بهار به طور رسمی آغاز سال عرفی و مملکتی قرار داده شد اما به جای ماه های سی روزه با ۵ روز جداگانه شش ماه اول سال ۳۱ روزه و ۵ ماه بعد سی روزه و اسفند ماه ۲۹ روزه - مگر در سال های کبیسه - قرار داده شد.

مبنای محاسبه نوروز در قانون سال ۱۳۰۴ همان مبنای تقویم ملکشاه سلجوقی بود که بر پذیرش روز اول بهار به عنوان موعد اعتدال بهاری استوار بود.

سید حسن تقی زاده از روشنفکران و فعالان جنبش مشروطیت در تبریز بود

تا پیش از تدوین تقویم ملک شاه سلجوقی که حکیم عمر خیام از تدوین کنندگان آن است تاریخ نوروز سیار بود و تقریبا هر چهار سال یک روز از سال نجومی خورشیدی جلوتر می افتاد و در پاره ای از دوران تاریخی در اول تابستان برگزار می شد.

بنا بر تحقیق آقای تقی زاده نام های ماه های ایرانی در عهد ساسانیان و اشکانیان همین نام های کنونی بوده است و نخستین کاربرد رسمی گاهشماری ایرانی در دوره هخامنشیان و در زمان داریوش اول بوده است.

به گفته این پژوهشگر داریوش اول پس از فتح مصر با استفاده از ماه شماری مصریان گاهشماری ایرانی اوستای قدیم را که تحت تاثیر گاهشماری بابلی بود تکامل بخشید و احتمالا از سال ۴۸۷ پیش از میلاد به طور رسمی به عنوان مبتای سال شماری ایرانی قرار گرفته است.

سال کاربرد رسمی گاهشماری ایرانی در زمان هخامنشیان در زمان سلطنت محمدرضا پهلوی برای ایجاد نظام سال شماری ایرانی ( شاهنشاهی) مورد استفاده قرار گرفت که از سوی روحانیون و از جمله آیت الله خمینی به عنوان لغو سال شماری اسلامی محسوب شد و در سال ۱۳۵۷ توسط دولت جعفر شریف امامی به نشانه توجه به خواسته روحانیون، قانون مربوط به آن لغو شد.

واژه گاهشماری ساخته حسن تقی زاده است که در برابر واژه عربی معرفت المواقیت یا دیگر برابر نهاده های لاتین پیشنهاد شده است.

سید حسن تقی زاده از روشنفکران و فعالان جنبش مشروطیت در تبریز بود که به نمایندگی از این شهر به مجلس شورای ملی راه یافت و در زمان مرگ در ۹۶ سالگی رئیس مجلس سنای ایران بود.