وازکتومی هیچ تاثیری بر میل جنسی ندارد

وازکتومی هیچ تاثیری بر میل جنسی ندارد

گفتگو با دکتر امید هویدا، سرپرست مرکز بهداشت شمال تهران

خدمات پیشگیری‌کننده موقتی که اغلب زوج‌ها در ابتدای ازدواج و یا برای فاصله‌گذاری میان فرزندان از آنها استفاده می‌کنند مانند قرص‌های جلوگیری از بارداری، وسایل داخل رحمی یا IUD، آمپول‌های تزریقی و کاندوم. این‌گونه خدمات در مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی و نیز خانه‌های بهداشت در روستاها و پایگاه‌های بهداشتی در شهرها به صورت رایگان ارایه می‌شود و چنانچه چندان مفید فایده نباشد، توصیه می‌شود در مواردی که تعداد فرزندان کافی است و زوج‌ها مطمئن هستند که در آینده تمایلی به داشتن فرزند دیگری ندارند حتما از روش‌های پیشگیری دایمی (بستن لوله در زنان و مردان) استفاده کنند.
 آقای دکتر، اگر موافق باشید، بحث را از تاریخچه وازکتومی و انواع آن شروع کنیم.
عمل وازکتومی از حدود 120 سال پیش انجام می‌گرفته است اما از دهه 1960 میلادی یعنی حدود 50 سال پیش سازمان جهانی بهداشت وازکتومی را به‌عنوان بهترین، مطمئن‌ترین و راحت‌ترین روش برای جلوگیری دایمی از باروری تایید و توصیه کرده است. در کشور ایران نیز از حدود 40سال پیش این روش برای پیشگیری از بارداری به کار گرفته شده است. به طور کلی، وازکتومی به دو روش قابل انجام است:
1) روش سنتی که به وسیله جراح انجام می‌گرفت و دو برش به طول پنج سانتی‌متر در دو طرف در محل کشاله ران داده می‌شد و پس از بستن لوله محل عمل بخیه می‌شد. با ابداع روش جدید تقریبا روش سنتی منسوخ شده و تنها در موارد خاص از آن استفاده می‌شود.
2) روش وازکتومی بدون تیغ جراحی که امروزه به صورت گسترده در تمام دنیا انجام  می‌شود. در این روش بدون استفاده از تیغ جراحی و تنها با استفاده از پنس مخصوص خراشی به قطر نیم سانتی‌متر در روی اسکروتوم (پوست بیضه) ایجاد شده و از محل آن لوله‌های سمت راست و چپ بسته می‌شوند. با توجه به سطحی بودن محل عمل و نیز کوچک بودن زخم، احتیاجی به بخیه زدن محل جراحی نیز نیست.
 در این صورت وازکتومی به روش بدون استفاده از تیغ جراحی نسبت به روش قدیمی بسیار راحت‌تراست؟
خدمات پیشگیری‌کننده دایمی مخصوص زوج‌هایی است که به تعداد کافی فرزند دارند و مطمئن هستند در آینده نیز تمایلی به بچه‌دار شدن ندارند.
این خدمات شامل بستن لوله در زنان (TL) و بستن لوله در مردان (VL) است. بستن لوله در زنان باید حتما در بیمارستان و در اتاق عمل و تحت بیهوشی عمومی انجام گیرد و مانند هر عمل دیگری عوارض مربوط به خود را خواهد داشت اما بستن لوله در مردان به صورت سرپایی و با تزریق بی‌حسی موضعی در مراکزی که برای این امر اختصاص یافته‌اند، انجام می‌گیرد و البته هر دو اعمال فوق رایگان است.
 باتوجه به تمایل خانواده‌ها به داشتن فرزند کمتر به دلایل اقتصادی، فرهنگی... به نظر می‌رسد اطمینان از روش به کارگرفته شده در پیشگیری از بارداری بسیار مهم باشد. در خصوص روش‌هایی که توضیح داده‌اید، این درصد اطمینان و اثربخشی چگونه است؟
به هر حال هر کدام از روش‌های پیشگیری از بارداری دارای درصدی خطا می‌باشند و هیچ‌کدام از آنها به صورت 100 درصد قابل اطمینان نیست اما بر اساس شرایط خانواده هر کدام از روش‌های فوق می‌تواند بهترین روش برای آنها و موثرترین روش باشد که این امر و انتخاب روش مناسب با انجام مشاوره تنظیم خانواده که در مراکز بهداشتی درمانی صورت می‌گیرد با زوج‌ها در میان گذاشته شده و با دادن اطلاعات مفید و صحیح و نیز بررسی وضعیت جسمانی بهترین روش برای پیشگیری از بارداری به آنها توصیه می‌شود.
 در ادامه پرسش قبل این سوال مطرح می‌شود که برای زوج‌هایی که تعداد کافی فرزند داشته و تمایلی به بچه‌دار شدن در‌ آینده ندارند، چه روش‌های پیشگیری مناسب‌تر است، روش‌های موقتی یا دایمی؟
با توجه به اینکه قدرت باروری زنان تا 45 سالگی و مردان تا حدود 70 سالگی باقی می‌ماند و اغلب زنان در سنین زیر 35 سالگی دارای تعداد فرزند دلخواه و موردنظر خود شده‌اند به نظر می‌رسد استفاده از روش‌های موقتی به علت احتمال خطا و درصد شکست بیشتر و نیز لزوم استفاده طولانی مدت و منظم به‌طور مسلم این‌گونه است، انجام وازکتومی به روش بدون استفاده از تیغ جراحی هم برای بیمار و هم برای پزشک راحت‌تر بوده و از نظر زمان نیز زمان کمتری نسبت به روش سنتی برای عمل احتیاج است، در ضمن، بهبود زخم نیز در عرض دو روز حاصل گشته و نیاز به پانسمان و یا کشیدن بخیه که در روش سنتی باید انجام گیرد، نیست.
 آیا وازکتومی به روش بدون استفاده از تیغ جراحی عارضه‌ای برای فرد ایجاد می‌کند؟
به ندرت پس از عمل مختصری درد یا تورم ممکن است عارض شود که موقتی بوده و در عرض چند روز بهبود می‌یابد. اصولا در مقام مقایسه این عمل نسبت به کشیدن دندان راحت‌تر است.
 گروهی بر این باورند که انجام عمل وازکتومی موجب کاهش میل جنسی و یا از بین رفتن صفات ثانویه جنسی می‌شود. آیا این مطلب صحیح است؟
برای پاسخ به این سوال بهتر است ابتدا کمی درباره عمل توضیح داده شود. بیضه در مردان دو عمل متفاوت انجام می‌دهد، تولید نطفه و اسپرم. تولید هورمون مردانه یا تستوسترون که در عمل وازکتومی فقط لوله‌ای که نطفه‌ها یا اسپرم‌ها را به مایع منی منتقل می‌کند، قطع می‌شود و تولید هورمون مردانه به جای خود باقی می‌ماند. بنابراین متعاقب بستن لوله میل جنسی کاهش نمی‌یابد و صفات ثانویه جنسی مانند ریش، سبیل، صدای کلفت و... نیز از این بین نمی‌رود. در ضمن، این عمل هیچ اثری روی آمیزش جنسی نداشته و در ظاهر نیز نمی‌توان پی برد که فرد اقدام به انجام عمل وازکتومی کرده است و حتما باید با آزمایش معلوم گردد که فاقد نطفه یا اسپرم است.
 اگر فردی در آینده از انجام عمل وازکتومی به هر علتی پشیمان شود، آیا احتمال بازگشت قدرت باروری وجود دارد؟
ابتدا ذکر این نکته ضروری است که انتخاب فرد و نیز مشاوره‌ای که با وی انجام می‌شود، اگر صحیح باشد هیچ‌گاه چنین مساله‌ای اتفاق نمی‌افتد.
در واقع هنر یک پزشک وازکتومیست تنها بستن لوله نیست بلکه انجام مشاوره دقیق و اصولی با فرد و مطلع کردن وی از عمل است که انجام می‌گیرد. چه بسا در بسیاری از موارد مدت زمانی که برای انجام مشاوره صرف می‌شود، به مراتب از مدت زمان انجام خود عمل بیشتر شود. با تمام این اوصاف، اگر فرد به هر دلیلی تمایل به بازگشت قدرت باروری خود داشته باشد، می‌تواند با مراجعه به پزشکان متخصص و انجام عمل جراحی در بیمارستان و پرداخت هزینه این کار را انجام دهد، البته نتیجه نسبی است و در تمام افراد عمل موفقیت‌آمیز نخواهد بود.
 اگر فردی تمایل به بستن لوله به روش بدون استفاده از تیغ جراحی، داشته باشد، به چه مکانی باید مراجعه کند؟
هر فردی که تمایل به این کار دارد می‌تواند با مراجعه به کلیه مراکز بهداشتی درمانی نسبت به معرفی به مراکزی که عمل در آن محل انجام می‌شود، معرفی‌نامه دریافت کرده و پس از آن با تماس با مرکز مذکور نسبت به تعیین وقت عمل اقدام کند