خانه سازی با خاک، هنر نادر خلیلی
خانه سازی با خاک، هنر نادر خلیلی
پس از زلزله دلخراش بم، ایشان با یک پیشنهاد ارزنده به ایران آمد:
"1000 سرباز و 100 دانشجوی معماری به من بدهید تا بم را بازسازی کنم."
که متاسفانه مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن با "ابتدایی و در خور توجه نبودن" طرح ایشان را نپذیرفت. این در حالیست که طرح "ابرخشت" ضمن اجرایی شدن در بسیاری از کشورهای جهان (پاکستان، آمریکا، مکزیک، نپال، هند، برزیل، شیلی، بلژیک، کانادا، گواتمالا، مغولستان، تایلند و ...) چند جایزه بین المللی نیز دریافت کرده است!
نمونه اجرای طرح در خوزستاناین جمله از نادر خلیلی است:
to heal and shelter themselves......
با دیدن فیلم زیر ضمن آشنایی بیشتر با این روش، به علاقه نادر خلیلی به مولانا و منش درویشی او نیز پی بردم:
پرسش و پاسخ با نادر خلیلی: آوارها را چگونه باید آباد کرد؟
نادر خلیلی، مهندس معماری که نزدیک سی سال است به ویژه در کالیفرنیای آمریکا محیط های زلزله خیز را مطالعه کرده، به پرسش های خوانندگان سایت پاسخ داد.
متن پرسش و پاسخ
به طور کلی منظور از معماری مناسب برای مناطق زلزله خیز از جمله ایران چیست؟
باید یک تکنولوژی و روشی را به کار ببریم که آمیزشی از معماری و تکنولوژی سنتی با تکنولوژی مدرن باشد. این آمیزه مهم ترین چیزی است که راه حل مشکل عظیمی است که در ایران داریم که به نظر من تقریبا با هیچ سیستم دیگری مثل بتن و آهن و امثال آن حل نمی شود.
آیا نمونه های موفقی از این نوع معماری در مناطقی از ایران وجود داشته؟
زلزله طبس یک نمونه بسیار خوبی بود. من در کتاب "خانه های سرامیکی" که البته متاسفانه هنوز به فارسی برنگشته، عکسی از آن زلزله گذاشته ام که نشان داد تقریبا کلیه بناهایی که به اسم معماری های مدرن با آهن ساخته بودند اکثرا فروریختند و باعث صدمات زیاد جانی و مالی شدند. درحالی که بناهایی که در حقیقت باقی ماندند و تعدادشان هم زیاد نبود همان طاق ها و گنبدهایی بودند که به طور سنتی در این مناطق ساخته شده بودند. این که بتوانیم با کمک تیرآهن بناهایی ایجاد کنیم که در مقابله دوام بیاورد افسانه ای بیش نیست.
میثم، دانشجوی دانشکده معماری دانشگاه یزد طی نامه ای می پرسد که چگونه می شود علاوه بر حفظ معماری اصیل همزمان آن را ایمن ساخت، البته بدون آنکه تغییری در اصالت بنا ایجاد شود؟ آیا روش های سنتی برای مهار زلزله در بنا وجود دارد؟
به آقای میثم بشارت می دهم که چنین معماریی وجود دارد. حقیقتا تکنولوژیی در یزد و کاشان و طبس وجود داشته و دارد که بازار آن در جهان امروز بسیار گرم است. برای تشویق این دوست عزیز در یزد می گویم که زمانی که از طرف ناسا در سال ۱۹۸۴ دعوت شدم و آکادمی علوم آمریکا این مساله را مطرح کردند که به چه شکل می توان شهرک ها را در کره ماه با همان خاک ماه بسازیم؟. من نمونه های یزد و کاشان را به آنها نشان دادم که چطور در کویر می توان بناسازی کرد بدون آنکه مصالح از جای دیگر وارد شود.
مهدی از لندن درباره مسائل مالی مقاوم کردن ساختمان ها پرسیده اند و اصولا این سوال مطرح است که آیا مقاوم سازی ساختمان ها کاری پرهزینه است؟
برای ساختمان های مدرن می شود چنین کرد از جمله یتیم خانه ها و مدارس را مقاوم کرد. مثلا در شهر لس آنجلس ساختمان مرتفعی بیش از ۲۰ طبقه هست که سعی دارند آن را در مقابل زلزله مقاوم کنند و در زیر هر ستون یک المانی قرار می دهند که مقدار زیادی از شوک زلزله را بگیرد و به طبقات بالا انتقال ندهد. اما مشکل اصلی به تعداد روستاها و شهرها و بناهایی که در ایران داریم که تقریبا مقاوم سازی آنها را غیرممکن می کند. بنابراین باید بر ساختمان های جدید تمرکز کنیم. یا در بهترین حال مقاوم کردن ساختمان های مهم را در نظر بگیریم.
علیرضا ولیزاده از خرم آباد پرسیده اند که راهی وجود دارد که ساختمان های موجود سنتی را بدون نیاز به تخریب آنها، در برابر زلزله مقاوم کرد؟
من برای همین منظور برای پنج سال در روستاهای ایران کار کرده ام و باید بگویم که امکان مقاوم سازی همه آنها وجود ندارد. برخی بناها هست که همه آن از خشت و گل است و از نوع طاق و گنبد است و ما سعی کردیم آنها را گداخته کنیم و از داخل با آتش بسوزانیم تا تبدیل به کوره های بشوند که این مواد را آجر کنند.
براساس مطالعات خود طی دو یا سه دهه اخیر انجام داده اید خواهش می کنم راه های مقاوم کردن این ساختمان های قدیمی را توضیح دهید؟
روشی که ما دنبال می کنیم به دو شیوه انجام می شود. یکی این که به نام خانه های سرامیکی شناخته شده و آن هم همان ساختن خانه های خشتگی و گلی است که باید از داخل گداخته کرد و بعد لعاب داد که مقاوم خواهد بود.روش دوم که بسیار ساده تر است همان روش گل تافتن است که به ابرخشت (super adobe) موسوم است و بسیار مناسب است. این نمونه ها را ما در کالیفرنیا ساخته ایم و مورد آزمایش های شش ساله زلزله قرار گرفته و مقاومت آن ۶۰ درصد بالاتر قوانین ساختمان سازی در کالیفرنیا است.
بخش بزرگی از همین شهر بم را می توانیم با هزار سرباز و صد دانشجوی آموزش دیده می توان ساخت به شرطی که تسهیلات و امکان تداوم آن تامین شود این هدف عملی است.
آیا برای اجرای این سیستم در ایران تلاش می کنید؟
من از سیستم بوروکراسی دولت ایران و دولت های جهان سوم بی اندازه ناراضی و ناراحت بودم و هستم. همینطور از سیستم های برتر مثل سازمان ملل ناراضی هستم و تنها امیدی که دارم این پیشنهادی است که اکنون برای بم می دهم و آن برای اولین بار با شما و همچنین خبرگزاری رویتر در میان می گذارم و آن این است که بیاییم در همان دانشگاه کرمان دانشکده ای به وجود آوریم که به واحدهای سیاری ارتباط داشته باشد که بتوانند به روستاها بروند و تمام اینها را با اینترنت به یکدیگر وصل کنیم و اطلاعات موجود را در اختیار آنها بگذاریم. همان شبکه اینترنتی را از کرمان به جهان وصل کنیم تا هزاران متخصص ایرانی و خارجی نوآوری های خود را در اختیار مردم ایران بگذارند و امید ما این است که از همین آموزشگاه خودمان در کالیفرنیا آموزش از راه دور را به وجود آوریم.
آقای علی کارمندی می پرسند که برنامه ایران برای مقاوم سازی ساختمان ها در برابر زلزله چه باید باشد و به نظر شما ایران از کجا باید شروع کند؟ مردم در کوتاه مدت و میان مدت برای حفاظت از جان و مال خویش چه راهی باید در پیش بگیرند؟
جواب این سوال در همان معماری ما و نبوغ کسانی نهفته است که توانسته اند معماری عظیم ایران را به وجود بیاورند که بی نهایت با ارزش است و فکر می کنم سازمان میراث فرهنگی کمک زیادی می کند برای نگهداری آنها که بسیار مهم است. من بعد از این همه تجربه به این نتیجه رسیده ام که ما باید معلومات جهان را در اختیار مردم ایران بگذاریم بدون آنکه از راه های دولتی وارد شویم و باید جوان ها را تشویق کنیم تا از نوآوری نترسند.
|
|
|
|
|