گزارشی درباره شش سینماگر قدیمی و مشهور ایران

گزارشی درباره شش سینماگر قدیمی و مشهور ایران

شش کارگردان بزرگ سینمای ایران در دوره ای که علاقه چندانی به حضور نسل قدیم ندارد، هر یک به گونه ای کار خود را پی می گیرند، اما مشکلات مشابهی دارند. توقیف فیلم های دو تن از آنان و کناره گیری دیگری و عدم نمایش فیلم های یکی از آنان در داخل ایران و محدود شدن به جشنواره های خارجی، نگرانی هایی را برای ادامه فعالیت بقیه نیز به وجود آورده است. اما میانه این نسل از سینماگران ایرانی با نوشتن و فعالیت های هنری دیگر نیز خوب است و هر گاه که مشکلی بر سر راه ساخت فیلم داشته باشند راه دیگری را در پیش می گیرند.

کیارستمی

عباس کیارستمی خبرسازترین کارگردان قدیمی سینمای ایران است. او هم اکنون در پاریس به سر می برد و خود را برای اجرای اپرایی از موتزارت با نام "همه زن‌ها مثل هم هستند" در ماه ژوئیه در جشنواره بین المللی موسیقی پراونس فرانسه آماده می کند و سال آینده در لندن اجرا می شود.

او پیش از این در تهران کتاب "سعدی از دست خویشتن فریاد" را منتشر کرد که گزیده ای از ابیات و مصرع های غزلیات سعدی است. او پیش از این نیز کتابی با همین شیوه درباره حافظ با نام "حافظ به روایت کیارستمی" منتشر کرده بود.

اپرایی را که کیارستمی در پاریس به روی صحنه خواهد برد، بر اساس ایده ای صورت گرفته است که اپرای ملی انگلستان که تا یک دهه قبل به دلیل مشکلات مالی در آستانه فروپاشیدن بود، با دعوت از شخصیت های سرشناس دنیای فیلم و تئاتر تلاش می کند رونق پیشین خود را بازیابد.

از دیگر کارگردانان حاضر در این رویداد "فیونا شاو"، بازیگر فیلم های هری ‌پاتر خواهد بود که اثر "سواران دریا" اثر "رالف وائوگن ویلیامز را اجرا خواهد کرد.

چندی پیش روزنامه بریتانیایی گاردین در تحلیلی از ماجرای ساخت اپرا توسط کیارستمی انتقاد کرده و متن "همه زن ها مثل هم هستند " را بیش تر برای وودی آلن مناسب دانسته بود تا کیارستمی.

کیارستمی پیش از این که برای اجرای این اپرا دعوت شود پیش تولید نخستین فیلمش در خارج از ایران را با نام "رونوشت برابر اصل" آغاز کرده بود که در آن دو بازیگر مشهور فرانسوی، فرانسوا کلوزه و ژولیت بینوش، نقش ایفا خواهند کرد. قرار بود فیلمبرداری این فیلم از امسال آغاز شود که به خاطر عدم تنظیم و هماهنگی وقت دو بازیگر به سال آینده موکول شده است.

کیارستمی امسال با فیلم "شیرین" متقاضی شرکت در جشنواره کن بود که به این جشنواره راه نیافت و تعجب برخی از منتقدان ایرانی را برانگیخت. شیرین واکنش ۹۰ زن سینمای ایران به داستان خسرو و شیرین است.

داریوش مهرجویی

داریوش مهرجویی همچنان گرفتار ماجراهای فیلم توقیف شده سنتوری است. او ظاهرا پس از پیگیری ها و مذاکرات متعدد از رفع توقیف سنتوری توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ناامید شده و به همراه تهیه کننده فیلم تصمیم به شکایت از مرجع بالاتر گرفته است. فیلم سنتوری علی رغم این که پروانه ساخت و پروانه نمایش گرفته بود، چند روز پیش از اکران توقیف شد.

این فیلم به تازگی در سینمایی در دبی اکران شد و چند روز دیگر در جشنواره زردآلوی طلایی ارمنستان در کنار ۴ فیلم دیگر از مهرجویی به نمایش در خواهد آمد.

در این جشنوارمراسم بزرگداشتی برای داریوش مهرجویی برگزار شده و این کارگردان سینما در هیات داوران این جشنواره نیز عضویت دارد. بزرگداشت داریوش مهرجویی با نمایش فیلم های گاو، پستچی، هامون، درخت گلابی و سنتوری همراه خواهد بود. فیلم سنتوری همچنین در جشنواره فوکوآکا ژاپن و دانشگاه دورام انگلستان به نمایش در خواهد آمد.

علاوه بر همه این ها خبرهایی حاکی است که داریوش مهرجویی در یک تور دانشگاهی در آمریکا شرکت کرده و در دانشگاه های معتبر آمریکا فیلم هایش به نمایش در آمده و در نشست های پرسش و پاسخ حضور خواهد یافت.

اما داریوش مهرجویی نیز دست به قلم است و کتاب هایی از او منتشر شده و زیر چاپ است. ترجمه دو نمایشنامه از سام شپارد با عنوان "کودک مدفون" و "غرب واقعی" در قالب یک کتاب جیبی پالتویی توسط نشر هرمس از جمله کتاب هایی است که اخیرا از او به بازار آمده است. همچنین چاپ پنجم کتاب "جهان هولوگرافیک" نوشته مایکل تالبوت با ترجمه او در بازار است.

مهرجویی هم چنین رمانی با عنوان "به خاطر یک فیلم بلند" را به نشر قطره سپرده است که سرگذشت یک پسر جوان فیلمساز است که فیلم های کوتاه ساخته و می خواهد اولین فیلم بلندش را بسازد ولی مشکلاتی دارد و درگیر ماجرایی عشقی می شود. نمایشنامه های "درس" و "آوازه خوان طاس" از اوژن یونسکو نیز از دیگر آثار مهرجویی است. "مفتش بزرگ و روشنفکران رذل" نیز پایان نامه دوره کارشناسی او در آمریکاست که با تجدید نظر به چاپ رسیده است.

بهمن فرمان آرا

بهمن فرمان آرا که فیلم "خاک آشنا" را اواخر سال گذشته به پایان برده و به جشنواره فیلم فجر ارائه کرده بود به خاطر اصرار بر عدم حذف صحنه هایی از فیلم که به نظرش کلیدی است، امکان نمایش فیلمش را ندارد و عملا فیلمش توقیف شده است.

خاک آشنا داستان برخورد یک جوان معتاد و یک روشنفکر منزوی است که دایی اوست. فرمان آرا به ایسنا گفته است: "فقط می‌توانم بگویم اصلاحیه هایی که از صورتجلسه شورای پروانه نمایش برای ما قرائت شده است، هفت اصلاحیه است و دلیل این که بیش از این نمی گویم این است که نمی خواهم حاشیه‌ بزرگ تر از متن شود."

او هم چنین تاکید کرده است: "تا اخذ پروانه نمایش "خانه‌ی آشنا"، این فیلم درجایی به‌ نمایش در نخواهد آمد. من می خواهم فیلمم دراین مملکت نمایش داده شود، چون فیلم را به خاطر مردم می سازم، نه منتقدان خارجی."

بهمن فرمان آرا هم چنان که پیگیر پروانه نمایش خاک آشنا است، بیکار نمانده است و به فکر شروع پروژه های بعدی است. او سه پروژه را در نظر دارد که اولی "سفر به تاریکی" است که قرار است اواسط پاییز در برلین با تهیه کننده‌ خارجی فیلمبرداری آن شروع شود و دومی "رویای شیرین" است که فرمان آرا می خواهد آن را درایتالیا بسازد.

از داستان سفرتاریکی هنوز چیزی منتشر نشده است. اما رویای شیرین یک کمدی اجتماعی است درباره آدم بی دست و پایی که به دنبال رویای جوانی اش به ایتالیا سفر می کند. سومین طرح فرمان آرا که "تمام آب های زمین" نام دارد، داستان یک نقاش غربی است که به جست و جوی پیرمردی که در خواب می بیند، راهی ایران می شود و به ابوالحسن خرقانی عارف بزرگ ایرانی می رسد.

فرمان آرا که به نظر می رسد پس از به وجود آمدن مشکلات خاک آشنا، فیلمسازی در خارج از ایران را انتخاب کرده است در فاصله این سه فیلم قصد دارد دو فیلم مستند به نام های "باغ در باغ" و"کنسرتی که اجرا نشد" نیز بسازد. کنسرتی که اجرا نشد درباره پرویز یاحقی موسیقی دان برجسته ایرانی است.

بهرام بیضایی

بهرام بیضایی از کارگردانانی است که خبرنگاران ایرانی پیگیرانه فعالیت های او را دنبال می کنند و بیش ترین خبر درباره فعالیت های او منتشر می شود. بیضایی اگرچه در زمینه کارگردانی فیلم کارگردانی پرکار نیست، ولی اگر کتاب هایش را نیز در نظر بگیریم او یکی از پرکارترین هنرمندان ایرانی است و تقریبا سالی نیست که اثری از او به دست دوستدارانش نرسد.

او سال گذشته دو کتاب "سهراب کشی" و "لبه پرتگاه" را منتشر کرد که اولی نمایشنامه و دومی فیلمنامه ای بود که قرار بود سال گذشته بیضایی آن را بسازد و فیلمبرداری آن را شروع کرد، اما در آغاز راه متوقف شد. بیضایی سپس نمایشی را با عنوان "افرا یا روز می گذرد" بر اساس متنی قدیمی از خودش روی صحنه برد که با استقبال رو به رو شد و از چندی پیش فیلم جدیدش را کلید زده است.

در این فیلم که "وقتی همه خوابیم" نام دارد و فیلمبرداری اش همچنان در تهران ادامه دارد، مژده شمسایی، حسام نواب صفوی، علیرضا جلالی تبار، شقایق فراهانی، هدایت هاشمی،‌ مهرداد ضیایی، انوش فاطمی و سحر دولتشاهی بازی می کنند.

مسعود کیمیایی

مسعود کیمیایی کم مشکل ترین کارگردان از میان شش کارگردان مشهور و قدیمی ایران است. تقریبا تمام فیلم های او توانسته اند از سد سانسور بگذرند و در سال های اخیر می توان او را پرکارترین کارگردان نسل قدیم در داخل ایران نامید، زیرا بقیه هم نسلان او یا در داخل ایران فیلم نمی سازند یا اگر می سازند نمایشش در داخل ایران سخت است. با این همه کیمیایی هم گرفتاری های خاص خود را دارد و او هم از اوضاع سینما رضایت ندارد.

کیمیایی که بیش تر وقتش را در آموزشگاهش می گذراند و در همان جا به تدریس کارگردانی مشغول است، خود را برای کلید زدن فیلم جدیدش آماده می کند.

او پیش از این قرار بود فیلمی بر اساس فیلمنامه ای بسازد که با همکاری اصغر فرهادی نوشته خواهد شد، اما ظاهرا این فیلم که قرار بود امسال کلید بخورد دیگر در دستور کار کیمیایی قرار ندارد و کیمیایی سراغ فیلم دیگری خواهد رفت.

مسعود کیمیایی کار نوشتن فیلمنامه فیلم "شریک" را به پایان برده و به زودی با انتخاب بازیگران کار فیلمبرداری آن در تهران شروع خواهد شد.

جشنواره ماردل پلاتا در آرژانتین از او دعوت کرده که با نمایش فیلم غزل که افتباسی از نوشته ای از خورخه لوییس بورخس است در بخش بزرگداشت این نویسنده شرکت کند.

کیمیایی در فاصله نمایش عمومی رئیس و کلید زدن فیلم تازه اش "حسد" دومین رمانش را به ناشر سپرده است که منتظر دریافت مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

ماجرای "حسد" در همدان و در زمان عین ‌القضات همدانی اتفاق می افتد و درباره شخصیت عین القضات از عارفان بزرگ ایرانی است. کیمیایی پیش از این رمان "جسدهای شیشه ای" و دفتر شعر "زخم عقل" را منتشر کرده است.

ناصر تقوایی

ناصر تقوایی چندی پیش پس از مدت ها بی خبری از او در جشن کانون کارگردانان خانه سینما حضور یافت تا در مراسم بزرگداشتش شرکت کرده باشد. او در آن جشن با حسرت گفت که کاش برای کار تازه ای در اینجا بودم.

ناصر تقوایی آخرین فیلمش را که "چای تلخ" نام داشت و به موضوع جنگ می پرداخت به خاطر مسائل و مشکلات پیش آمده رها کرد و در سال های اخیر فقط یک مستند درباره تعزیه ساخته است. آخرین فیلم تقوایی "کاغذ بی خط" بود که موفق به دریافت جایزه در جشنواره فیلم فجر شد، اما تقوایی از قبول جایزه خوداری کرد. ناصر تقوایی کم کارترین کارگردان از میان کارگردانان قدیمی ایران است که از پیش از انقلاب کار فیلم سازی را آغاز کرده اند.

او بیش تر وقتش را با نوشتن سپری می کند. هر چند در چاپ داستان هایش هم کم کار است، اما آنان که از نزدیک با تقوایی ارتباط دارند می گویند که او داستان های چاپ نشده بسیاری دارد و داستان نویسی را با علاقه دنبال می کند. او در کنار نوشتن، عکاسی هم می کند و چهار سال پیش نمایشگاه عکسی با عنوان چشم انداز دوم (گزیده ای از عکس های آبادان) برگزار کرده است.

ناصر تقوایی در حالی که مجموعه داستان ها و دو فیلمنامه آماده انتشار و کارکردن دارد، فعلا قصد فیلم ساختن ندارد و تصمیم گرفته است پاییز امسال نمایشگاه عکس جدیدی از کارهایش برگزار کند.