خشکسالی: زنگ های خطر در ایران به صدا در آمده است

خشکسالی: زنگ های خطر در ایران به صدا در آمده است

خشکسالی ناشی از کمبود بارندگی شدید در ماه های آخر زمستان و اوایل بهار است

زمستان گذشته وقتی بسیاری نواحی بارش سنگین برف را تجربه می کردند کمتر کسی تصور می کرد که در فصل بهار نسبت به خشکسالی اخطارهای متعدد صادر شود.

اما در چند ماه اخیر دولت گزارش های گوناگونی در مورد مشکل کمبود آب ارائه کرده است که هرچند تا حدودی در مورد ابعاد مشکل ابهام آور است اما یک مساله را به خوبی روشن می کند: اینکه بسیاری از مناطق ایران با خشکسالی جدی روبرو هستند و شواهد آن از رودهای مازندران گرفته تا سدهای خوزستان آشکار شده است.

در این میان هیچ یک از اخطارها به اندازه سخنان سه هفته پیش مجید نامجو معاون وزارت نیرو زنگ خطر را به صدا در نیاورد:

"ایران با بدترین خشکسالی در 40 سال اخیر روبروست به طوری که سطح بارندگی 44 درصد پایین تر از میانگین است."

این اخطار برای مناطقی که خشکسالی شدید سال های پایانی دهه 1370 را تجربه کرده اند می تواند بسیار نگران کننده باشد.

این نگرانی در سخنان دو هفته پیش غلامعلی حداد عادل رئیس مجلس آشکار بود: "پس از سرمای بی سابقه ای که سال گذشته تجربه کردیم، و باعث خسارت قابل توجه به کشاورزان شد، حالا در سال 1387 با خشکسالی مواجه هستیم، و این خشکسالی اکنون شماری از استان ها از جمله تهران را تحت تاثیر قرار داده است."

"این خشکسالی عواقب ناگواری خواهد داشت، که یکی از آنها کمبود مواد غذایی مانند برنج، گندم و غلات است و این کمبود به افزایش قیمت ها منجر خواهد شد."

به گفته مقام ها کمبود بارندگی که هم اکنون کشور تجربه می کند در سه دهه اخیر بی سابقه بوده است.

نگرانی مقام ها  پس از سرمای بی سابقه ای که سال گذشته تجربه کردیم، و باعث خسارت قابل توجه به کشاورزان شد، حالا در سال 1387 با خشکسالی مواجه هستیم، و این خشکسالی اکنون شماری از استان ها از جمله تهران را تحت تاثیر قرار داده است   حداد عادل

رسول زرگر معاون وزارت نیرو ماه پیش گفت که بارندگی در ماه های گذشته بسیار پایین تر از میانگین 30 سال گذشته بوده است. به گفته وی "احتمال دارد که 120 شهر کوچک و 60 هزار روستا امسال تابستان با کمبود آب مواجه باشند."

هرچند گزارش های کم آبی حتی از استان های معمولا پرآبی مثل مازندران هم به گوش می رسد اما براساس اطلاعاتی که مقام ها ارائه کرده اند بخش های مرکزی، جنوبی و جنوب شرقی کشور بیش از سایرین در معرض خطر هستند.

رسول زرگر معاون وزارت نیرو در مجموع از 9 استان بوشهر، کهکیلویه و بویراحمد، فارس، کرمان، هرمزگان، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و یزد به عنوان استان هایی که در معرض خشکسالی هستند نام برده است.

'نیازی به جیره بندی آب نیست'

اما مقام های ایران ظاهرا در مورد تعداد استان های در معرض خشکسالی توافق ندارند، چرا که به گزارش خبرگزاری دانشجویان، ایسنا، وحید کیارشی از معاونان استاندار تهران شمار آنها را 14 استان اعلام کرده است.

	سطح آب بسیاری از رودها افت کرده است

استان تهران نیز هرچند به اخطار مقام ها با کمبود شدید آب روبروست اما رسما جزو استان های دچار خشکسالی محسوب نشده است.

به گزارش روزنامه "جوان" داوود ملایمی مدیر آب سازمان آب و فاضلاب تهران روز 14 آوریل گفته بود که با توجه به کمبود بارندگی در اسفند و فروردین، استان تهران شرایط خشکسالی را تجربه می کند.

آقای کیارشی نیز چند روز پیش گفت: "با وجود آن که استان تهران در سال جاری به شدت برای تامین آب شرب شهروندان دچار مشکل است، ولی متاسفانه در وزارت کشور، جزو 14 استان دچار خشکسالی محسوب نشده است."

علیرغم این وضع مقام ها می گویند که مجبور به سهمیه بندی آب نیستند. آقای زرگر روز پنجشنبه گفت که "امسال بحث جیره بندی آب در دستور کار وزارت نیرو نیست."

البته وی افزود که "اگر مردم 10 درصد در مصرف آب صرفه جویی کنند می توان خشکسالی تابستان امسال را بدون هیچگونه محدودیت و مشکلی پشت سر گذاشت"؛ که بدان معنی است که در صورت عدم صرفه جویی مردم احتمال قطعی آب وجود دارد.

به گزارش وبسایت آفتاب یزد، مجید نامجو از معاونان وزارت نیرو به ایسنا گفت که دولت درحال ساختن یک شخصیت کارتونی است تا عموم را از این وضع آگاه کند. وی گفت که جیره بندی آب آخرین راه چاره برای مقابله با خشکسالی خواهد بود.

عواقب اقتصادی

اما خشکسالی جدا از آنکه می تواند از طریق قطع آب شرب آسایش روزمره مردم را بر هم بزند عواقب اقتصادی گسترده ای دارد که در درجه اول به صورت افزایش بهای کالاهای اساسی مانند برنج و گندم خودنمایی خواهد کرد. آن هم در شرایطی که بهای این کالاها - به خصوص برنج - به دلایل مختلف در سطح جهان و ایران دچار تورم شدید است.

از ماه پیش همزمان با انتشار گزارش های خشکسالی خبرهایی از تاثیر آن بر صنعت کشاورزی منتشر شد.

	بخشی از لایحه دولت خواستار خرید و توزیع 700 تانکر سیار آبرسانی می شود

از جمله "آفتاب یزد" به نقل از محمد حسین شمس فرد، رئیس اتحادیه صادرکنندگان خشکبار، گزارش داد که تولید محصول پسته در سال 2008 به شدت افت کرده است.

وی به خبرگزاری برنا گفت که تولید پسته از 300 هزار تن در سال 2007 به 100 هزار تن در سال 2008 افت کرده است و به همین دلیل قیمت آن 26 درصد افزایش یافته است.

وی گفت که خشکسالی و سرمازدگی 50 درصد محصول پسته را از بین برده است که به پیش بینی او باعث خواهد شد ایران امسال در بازار جهانی پسته دیگر در صدر نباشد.

مقام ها همچنین از افت شدید آب در سدهای دز، کرخه، کارون، شهید عباس پور و مارون در استان خوزستان نسبت به سال 1385 سخن می گویند که می تواند برای کشاورزان استان تبعات جدی داشته باشد. البته وزارت نیرو به اهالی خوزستان که 60 درصد برق مورد نیاز آنها از طریق این سدها تولید می شود اطمینان داده است که با کمبود آب و برق مواجه نخواهند شد.

در استان مازندران که معمولا با مشکل کم آبی نا آشناست نیز مقام ها زنگ های خطر را به صدا در آورده اند.

به گزارش روزنامه قدس، عنایت الله تورنگ، رئیس سازمان جهان کشاورزی این استان، روز 5 مه گفت که "مشکل ما نه فقط در بخش برنج، بلکه همچنین در جو، گندم، سویا و بسیاری دیگر از محصولات کشاورزی است." وی گفت این استان برای تامین پمپ برای کشاورزان به دو میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.

به گفته مقام های این استان سطح آب در رودهای اصلی آن 98 درصد پایین تر از مدت مشابه سال گذشته است. آنها نسبت به آتش سوزی های جنگلی و همچنین نزول چند هزار آهو از ارتفاعات به سوی مناطق پست که خطر کشته شدن آنها در حوادث را افزایش می دهد هشدار داده اند.

چاره اندیشی دولت

دولت از ابتدای سال با تشکیل "ستاد خشکسالی" سعی کرده است حداقل تاحدودی از شدت تبعات کم آبی امسال بکاهد.

معاون رئیس جمهور و وزرای کشور، انرژی، بازرگانی، بهداشت، کشاورزی و امور اقتصاد و دارایی از جمله اعضای این ستاد هستند.

	یزد از استان هایی است که با خشکسالی مواجه است

این ستاد روز چهار اردیبهشت در نخستین جلسه خود با اتخاذ 14 تصمیم وظایف سازمان های دولتی را برای کاهش آثار خشکسالی مشخص کرد.

آن زمان قرار شد این ستاد لایحه ای برای تخصیص دو هزار میلیارد تومان جهت مقابله با خشکسالی و همچنین سرمازدگی زمستان گذشته تهیه کند.

دولت این لایحه را به عنوان بخشی از لایحه ای دو فوریتی در روز اول خرداد ماه تحویل مجلس داد که همزمان بود با آخرین روز فعالیت مجلس هفتم و تصمیم گیری در مورد آن به مجلس بعدی سپرده شد. پیش بینی می شود لایحه در تیر ماه مورد بررسی قرار گیرد.

این لایحه همانطور که مقرر شده بود خواستار دو هزار میلیارد تومان (بیش از دو میلیارد دلار) بودجه برای جبران خسارات خشکسالی می شود.

تامین آب شرب، تامین نهادهای دامی، خوراک دام و حفظ حیات وحش، آب شرب دام و حیات وحش، پرداخت سود و کارمزد ناشی از استمهال تسهیلات دریافتی خسارت دیدگان و تقویب بیمه کشاورزی، توسعه سیستم های آبیاری و کمک به کشاورزان و باغداران خسارت دیده در جریان سرمازدگی مواردی است که این بودجه قرار است پوشش دهد.

با این حال منتقدان این مبلغ را برای مقابله با بحران ناکافی می دانند.

ایرج ندیمی، نماینده لاهیجان در مجلس، یک روز پیش از طرح لایحه دولت، در گفتگو با خبرگزاری فارس گفت: "در صورتی که حجم خسارات کشاورزی حدود سه هزار میلیارد تومان است، فقط 300 میلیارد تومان به صندوق بیمه محصول کشاورزی تعلق می گیرد، آن هم به محصولاتی پرداخت می شود که پوشش بیمه ای داشته باشند."

وی افزود که برای مقابله با کم آبی و بی آبی حداقل 2500 میلیارد تومان اعتبار لازم است.

ایران در فاصله سالهای ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۱ نیز یک دوره خشکسالی را پشت سر گذاشت که خسارات گسترده به خصوص به کشاورزی وارد کرد و آب آشامیدنی برخی شهرها از جمله شهر تهران نیز سهمیه بندی شد.

سال آبی ۱۳۷۸ و ۱۳۷۹ در آن زمان خشک ترین سال در 4 دهه اخیر توصیف شد.