بوشهر دوباره بوى چوب گرفت

با از سرگرفته شدن لنج سازى سنتى

بوشهر دوباره بوى چوب گرفت

رد آفتاب روى صورتش نشان از سال هاى طولانى پیوندش با خورشید و دریا دارد. دست هایش کار را خوب مى شناسد و دلش عمریست که با پیشه آبا و اجدادى اش عجین شده است.

کارش لنج سازى است. خودش مى گوید: «گلافى»؛ پدرش هم گلاف بوده و پدر بزرگ و پدر پدربزرگش هم.

این چند سال که کار تعطیل شده بود خیلى سخت گذشت. هریک سالش مانند 10 سال بود. اصلاً چند سال شد خیلى که نبود.

زیادش 7 سال، نه 5 سال، نه همان 3 سال بیشتر نشد اما چقدر دیرگذشت.حالا مرد گلاف، باز دستش به کار مى رود و دلش گرم شده. او در اندیشه روزهاى آینده است. هرچند دلش هنوز قرص نیست. یاد تعطیلى 3 ساله کارگاه که مى افتد، نفسش مى گیرد. ارمغان بیکارى، دست هاى خالیست و شرمندگى در برابر زن و فرزند. مرد گلاف از بیکارى مى ترسد و نمى داند که کارگاه هاى سنتى لنج سازى تا چه زمانى سرپا مى مانند. اما حالا باید کار کرد، چوب ها آماده اند. مرد گلاف هنوز لنج مى سازد.

لنج گونه اى از کشتى کوچک بارى است که در اصل یک قایق بزرگ موتورى با عرشه باز یا نیمه باز است.

نام لنج در فارسى از واژه Launch انگلیسى گرفته شده که خود آن نیز از واژه اسپانیایى Lancha آمده است.

در ایران لنج ها در کرانه هاى خلیج فارس بسیار یافت مى شوند و لنج سازى یکى از صنایع بومى خلیج فارس است. جالب است بدانید که لنج سازى و قایق سازى از قدیمى ترین و مهم ترین صنایع دستى بوشهر محسوب مى شوند که سابقه آن به دوره افشاریه مى رسد. مصالح اولیه مورد نیاز براى ساخت لنج هاى سنتى، چوب هاى جنگلى مقاوم در برابر رطوبت هستند که براى ساخت اسکلت لنج مورد استفاده قرار مى گیرند و تخته هاى مرغوب هندى به نام «ساى» نیز براى ساخت بدنه لنج استفاده مى شود.

در جنوب به کسانى که در کار ساخت لنج هستند، «گلاف»، به اتاق ناخدا «قماره» و به انبار پایینى لنج هم «خن» گفته مى شود.

از دیربازوجود کارگاه هاى مختلف لنج سازى و ایجاد مشاغل مرتبط به این صنعت، زمینه جذب و کارآفرینى براى نیرو هاى زیادى را در نواحى ساحلى جنوب ایران فراهم کرده و همواره در زندگى و فرهنگ مردم بندرهاى جنوب از جایگاه و پیشینه والایى برخوردار بوده است.

گلاف، دوباره لنج مى سازد

چند سال که پیش سازمان بنادر و کشتیرانى کشور از صادر نکردن مجوز ساخت و ثبت لنج هاى سنتى خبر داد، تعداد زیادى از کارگاه هاى تولید شناورها در بندرهاى استان بوشهر به یک باره تعطیل شد، لنج سازان امید چندانى به ادامه فعالیت در این زمینه نداشتند. کارگران و نیرو هاى خبره این بخش که بیکار شده بودند، درصدد یافتن شغل جدید برآمدند.

مدیر عامل شرکت هاى تعاونى لنج داران استان بوشهر، در این باره مى گوید: ندادن مجوز ساخت و ثبت لنج هاى سنتى موجب شده عده زیادى از مردم این استان، پیشه آبا و اجدادى شان را که دریانوردى است از دست بدهند و به تدریج این امر بیکارى عده اى از بندرنشینان جنوب را به دنبال داشته است.

محمود رستم جبرى، مى افزاید: جایگزینى شناورهاى صنعتى از جنس فایبرگلاس به جاى لنج هاى چوبى با توجه به قیمت بالاى آنها براى خریداران مقرون به صرفه نیست و سازمان بنادر و کشتیرانى باوجود تعطیلى کارگاه هاى لنج سازى سنتى، نتوانسته جایگزین مناسبى براى این شناورها فراهم کند.

ممنوعیت ساخت و ثبت موتور لنج هاى چوبى از سوى سازمان بنادر و کشتیرانى ایران به دلیل ضریب ایمنى پایین این شناورها صورت گرفت و این درحالى است که تولید شناورهاى صنعتى جدید نیز در استان بوشهر از اقبال کافى برخوردار نیست.

اما بشنوید از اخبار کارگاه هاى لنج سازى سنتى بوشهر

مدیرعامل شرکت هاى تعاونى لنج داران استان بوشهر در این رابطه مى گوید: به دنبال برگزارى جلسه هاى متعدد و گفت وگو هایى که با سازمان بنادر و کشتیرانى انجام شد، از نیمه دوم سال 86 دوباره ساخت لنج هاى چوبى با رعایت شرایطى در بوشهر از سر گرفته شد. شرط صدور مجوز براى ساخت لنج جدید، ابطال یک لنج قدیمى و از رده خارج کردن آن است و هدف این کار، این است که لنج هاى کوچک که ضریب ایمنى پایین ترى دارند، به تدریج از رده خارج شوند.

همچنین درباره خرید لنج از کشورهاى عربى نیز لنج خریدارى شده باید دست کم 600 تا 700 تن وزن داشته و بیش از 2 سال از ساخت آن نگذشته باشد. به گفته رستم جبرى، عمر مفید لنج هاى چوبى از لنج هایى با جنس فایبرگلاس بیشتر است.

وى مى افزاید: لنج هاى چوبى عمر 100 ساله دارند و هم اکنون لنج هایى در بوشهر فعالیت مى کنند که 90 سال از عمرشان مى گذرد، با این حال بدون هیچ مشکلى به کارشان ادامه مى دهند؛ حال آنکه عمر مفید لنج هاى فایبرگلاس بیش از 20 سال نیست.

البته لنج هاى فایبرگلاس نسبت به لنج هاى چوبى از جهت بالابودن ضریب ایمنى برترى دارند و نفوذناپذیرى آب در آنها بالاتر است.

البته به عقیده من به دلیل اینکه بیشتر مواد به کار رفته در ساخت شناورهاى فایبرگلاس، مواد شیمیایى است، این مسأله موجب خراب شدن مواد غذایى همچون هندوانه و انواع میوه مى شود که با استفاده از این لنج ها به مقصد کشورهاى عربى حاشیه خلیج فارس حمل و صادر مى شوند.

6 کارگاه فعال لنج سازى در استان بوشهر

درحال حاضر 6 کارگاه لنج سازى در سطح استان بوشهر به فعالیت مشغول هستند که از این تعداد ? کارگاه در بندر بوشهر دایر است. در مدتى که کارگاه هاى لنج سازى تعطیل بود، هیچ کارگرى در این زمینه فعالیت نداشت. البته کارگران و ملوانان همگى بیمه داشتند و درباره لنج ها هم تا وقتى که لنج برگ بیمه نداشته باشد، اجازه تردد به آن داده نخواهد شد. ملوانان لنج ها هم بیمه عمر دارند که در صورت فوت در دریا مبلغ 40 تا 50 میلیون تومان به خانواده آنها پرداخت مى شود.

رستم جبرى، درباره مشکلات خریداران لنج نیز چنین در حال حاضر از خرید لنج هاى فایبرگلاس استقبال چندانى نمى شود و دلیل آن هم گران بودن این لنج هاست که در صورت فراهم شدن شرایط مناسب مشکل پرداخت وام تا حدود زیادى حل خواهد شد.

به گفته وى، هم اکنون وثیقه وام هاى بانکى براى خرید لنج زیاد است و فرد باید 25 درصد مبلغ وام در بانک داشته باشد که براى خرید لنج این مبلغ وثیقه به بالاى 100 میلیون تومان مى رسد. این مبلغ باید 6 ماه تا یک سال در بانک بماند و سپس از آن وام پرداخت شود و مبلغ اقساط هم بسیار بالاست و به حدود 3 میلیون تومان در ماه مى رسد. این درحالى است که خریداران مى توانند با همین مبلغ از کشورهاى عربى لنج خریدارى کنند؛ به این صورت که مبلغى به عنوان پیش پرداخت بپردازند و بقیه را در اقساطى پرداخت کنند مى گوید: به همین جهت باید شرایطى فراهم شود که لنج داران بتوانند با دریافت وام شرایط مناسب به خرید لنج هاى فایبرگلاس ساخت داخل اقدام کنند که این کارگاه هاى لنج سازى هم اکنون در استان بوشهر فعال هستند.

بیشترین محصولات صادر شده توسط لنج ها

به گفته مدیرعامل شرکت هاى تعاونى لنج داران استان بوشهر، در سال 86 یونجه بیشترین محصول صادر شده از بوشهر از سوى لنج ها بود که براى صدور به کشور قطر بارگیرى شد.

در تابستان محصولاتى نظیر هندوانه، پیاز، کشمش و در فصول دیگر خشکبار، ماهى و انواع میوه توسط لنج ها به کشورهاى عربى حاشیه خلیج فارس حمل و صادر مى شوند.

به گفته وى، در سال 86 تعدادى دام نیز به کشورهاى حاشیه خلیج فارس حمل شد.