زن دوم؛ بازگشت سیروس الوند به سینمای شخصی؟
زن دوم؛ بازگشت سیروس الوند به سینمای شخصی؟
سیروس الوند با اولین فیلمش "فریاد زیر آب" در سال ۱۳۵۶خود را به عنوان یک کارگردان جدی به سینمای ایران معرفی کرد."فریاد زیر آب" جزء اولین فیلم های پیش از انقلاب ایران بود که "پایان باز" داشت و در آن زمان یک حرکت جسورانه به حساب می آمد. بعد از آن هم سیروس الوند در سال های پس از انقلاب با فیلم های "آوار"، "ریشه در خون"، "یکبار برای همیشه"، "چهره"، "ساغر" و "هتل کارتن" همان مسیر را ادامه داد و با ساختن فیلم هایی با سوژه های نو ودر عین حال پرطرفدار در نوع سینمای اجتماعی – خانوادگی از جمله کسانی بود که در سر پا نگه داشتن سینمای ایران سهم داشت.
اما در چند سال اخیر سیروس الوند نتوانست نه نظر منتقدان و نه حتی نظر مردم را جلب کند. این اتفاق در مورد آخرین فیلم او پیش از زن دوم - تله - بیش از همه صادق است. شاید خود الوند هم متوجه شده باشد که فیلم "تله" در کارنامه فیلمسازی او وصله ناجوری است. او این بار تحت تاثیر مولفه های فروش قرار نگرفته و حتی در انتخاب بازیگران نیز کارشناسانه تر عمل کرده است.
سیروس الوند با انتخاب فیلمنامه "زن دوم" که چند سالی است از چاپ کتاب آن می گذرد و کارگردانان بسیاری برای ساخت آن داوطلب شده بودند دوباره توانست رضایت نسبی منتقدان و مخاطبان را جلب کند.
فرشته طائرپور فیلمنامه نویس و تهیه کننده "زن دوم" میگوید: "در طول این ده سالی که فیلمنامه زن دوم آماده است کارگردانان صاحب نامی برای ساخت آن ابراز علاقه کردند، اما به دلیل تغییرات عمده ای که قصد داشتند در متن فیلمنامه ایجاد کنند، به نتیجه نرسیدیم."
طائرپور از داریوش مهرجویی، رسول صدر عاملی، کیومرث پوراحمد و احمد امینی نام می برد. خانم طائرپور از فعالان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بوده پس از آن هم همیشه فقط به تهیه کنندگی فیلم های کودکان پرداخته است. "زن دوم" اولین فیلم اوست که قهرمانان اصلی اش بزرگسالانند . البته این بار هم کودکان قصه نقش تعیین کننده ای در تصمیمات بزرگتر ها دارند. او فیلمنامه زن دوم را با همکاری مینو کریم زاده نوشته و یکی از مهمترین نقاط قوت آن، دیالوگ ها حاصل زحمات کریم زاده است.
 |  |
نیکی کریمی بازیگر نقش اول فیلم از همان سال های اولی که فیلمنامه نوشته شد قرار بوده این نقش را بازی کند و به نظر می رسد دیر ساخته شدن فیلم هم به نفع او و هم به نفع نقش مهتاب که آن را بازی می کند شده است. بازیگران دیگر فیلم محمدرضا فروتن، آنا نعمتی، سحر ذکریا و امیر آقایی هستند که در این میان بازی امیر آقایی که دو سه سالی است در سینما و تلویزیون پرکار شده از همه بیشتر مورد رضایت قرار گرفته است. او که در فصل دوم فیلم بیشتر حضور دارد با اضافه کردن چاشنی طنز به بازی اش توانسته فضای تلخ و غمگین فیلم را تلطیف کند.
"زن دوم" با وجودی که یک ملودرام است، اما به شدت فضای روشنفکرانه را تبلیغ می کند. در این فیلم هیچ زنی برای امرار معاش محتاج مردی نیست. هیچ آدمی دیگری را وادار به انجام کاری نمی کند، همه منتظر می مانند تا شخصیت مقابلشان بر اساس تمایلات خودش تصمیم بگیرد. با وجودی که با یک مربع عاشقانه طرف هستیم، اثری از غیرت مردانه یا توطئه های زنانه جهت کنار زدن رقیب به چشم نمی خورد.
تفاوت "دو زن" فیلمنامه در این است که یکی ( آنا نعمتی )شوهرش را به هر قیمتی در کنار خود می خواهد،چون یک بار او را از دست داده و دیگری (نیکی کریمی ) فقط عشق او را می خواهد حتی به قیمت از دست دادنش. در نهایت هم بچه او را با نام او بزرگ می کند بدون اینکه پدر خبری از وجود پسر داشته باشد.
|  |
باید پذیرفت که زن دوم یک ملودرام است، بنابراین وجود عناصری مثل استفاده زیاد از موسیقی یا اتفاقات تصادفی در داستان از المان های ژانر است نه ضعف های فیلم. البته الوند مانند همیشه ( به غیر از تله و رستگاری در۰ ۲ / ۸) در بازیگری از این عنصر پرهیز کرده و می توان گفت به غیر از آنا نعمتی اثری از بازیها ی غلونمایی شده در فیلم نیست. فیلم در روابط میان شخصیت ها تا حدودی روان عمل کرده است.
داستان فیلم زن دوم در یک مدت ۱۲-۱۳ ساله می گذرد و همین مساله باعث شده فیلم ۱۲۸ دقیقه باشد که برای یک فیلم سینمایی ایرانی زمان طولانی است. البته صحنه ها و حتی شخصیت های زیادی از کتاب حذف شده اند، اما همچنان فیلم به اندازه کافی کوتاه نشده است و در فصل پایانی تا حدودی تماشاگر را خسته می کند. ریتم کند درون صحنه های فیلم از ابتدا تا به انتها نیز به این معضل دامن زده و باعث شده ریتم کل فیلم کند به نظر برسد. تماشاچی در هر مقطع برای اتفاقات بعدی بیش از حد منتظر می ماند.
فرشته طائرپور می گوید بعضی ها کتاب زن دوم را به "بامداد خمار" تشبیه می کنند ازاین نظر که پرکشش است و اصطلاحا نمی توان آن را زمین گذاشت. "بامداد خمار" رمان پرفروش فتانه حاج سیدجوادی است که اتفاقا سینماگران زیادی به سراغ نویسنده رفتند تا حق اقتباس از آن را برای فیلمنامه سینمایی بگیرند اما او در نهایت با هیچ کدام آن ها به توافق نرسید. قصه "زن دوم" نیز تا حدودی این کشش را دارد اما می توان گفت فیلم این خصوصیت را از دست داده است.
"زن دوم" می تواند آغاز بازگشت سیروس الوند به سینمای واقعی خودش باشد که مخاطبان زیادی داشت و جدی گرفته می شد.