آغاز شمارش معکوس برای بمب خبری بانک مرکزی

سرانجام رئیس کل بانک مرکزی حرفی را که مدتها بود در دلش داشت در یک جمع خصوصی بیان کرد تا واکنش جامعه نسبت به آن را بسنجد.

او روز دوشنبه در حالی که در جمع تعداد محدودی خبرنگار قرار داشت آنچه در سر می پروراند را بیان کرد و گفت: سال آینده ماجرای سودبانکی متفاوت از امسال خواهد بود.

او که از مدتها قبل از اصلاح ضوابط سود بانکی سخن می گفت: سرانجام نیات خود را با برخی اصحاب مطبوعاتی که از نظر وی محرم بودند بیان کرد.

* ماجرا چیست؟
ماجرا از این قرار است که اکنون تسهیلات بانکی با سودی بسیار پایین تر از نرخ تورم عرضه می شود و این عرضه باعث ایجاد رانت در پرداخت تسهیلات بانکی از یک طرف و ایجاد یک اشتهای سیری ناپذیر برای دریافت تسهیلات سود بانکی از طرف دیگر شده است.

براساس آنچه در فکر مظاهری می گذرد بانک مرکزی در نظر دارد تحولی اساسی در نرخ سود بانکی ایجاد کند، بنابراین برای پول و اعتبار یک سناریو در این باره طراحی و در دست بررسی دارد.

به گزارش خبرنگار ما، هر آنچه هم اکنون در شورای پول و اعتبار مورد نظر است، برهم ریختن نظام کنونی نرخ سود بانکی و مهندسی جدید آن براساس نوع منابع بانکی است. در واقع این ترکیب منابع به دست آمده از سوی بانکهاست که نرخ سود بانکی را تعیین می کند. بر این اساس منابع بانکها به 2 دسته تقسیم می شوند: منابع قرض الحسنه و منابع غیر قرض الحسنه. سود تسهیلاتی که از منابع قرض الحسنه پرداخت می شود، صفر در صداست و البته برای دریافت تسهیلات بدون سود باید سپرده گذاری قرض الحسنه نیز صورت گرفته و به بانک عامل کارمزد پرداخت شود.

در واقع بدون سپرده گذاری و مدت انتظار امکان دریافت تسهیلات قرض الحسنه وجود ندارد. بانکها برای برخورد با منابع قرض الحسنه نه مجاز به پرداخت سودند و نه مجاز به دریافت سود. فقط برای دریافت و پرداخت منابع از طرفین کارمزد دریافت می کنند. اما دسته دوم تسهیلات، تسهیلات غیر قرض الحسنه است.

به عنوان مثال منابعی که به صورت سپرده گذاری مدت دار در اختیار بانک قرار گرفته است. در الگوی جدید مورد بررسی شورای پول و اعتبار - منابع سوددار از منابع قرض الحسنه در هر بانک جدا می شود و هر کدام مدیریت خاص خود را دارد، بنابراین بانکها مدیریت خود به منابع قرض الحسنه با غیر قرض الحسنه را تغییر می دهند و برای هر کدام طرحی جدید اجرا می کنند. در این چارچوب منابع غیر قرض الحسنه دیگر نرخ سود ثابتی که هر ساله توسط شورای پول و اعتبار تعیین شود، نخواهد داشت، بلکه چون منابع غیر قرض الحسنه بانکها در چارچوب نظام مشارکتی قرار می گیرد، نرخ سود آن هم با توافق طرفین یعنی وام گیرنده - وام دهنده تعیین خواهد شد. به عبارت بهتر نرخ سود شناور بوده و براساس عرضه و تقاضای بازار تعیین می شود.

البته نرخ سود تسهیلات تابعی از نرخ سود سپرده ها نیز خواهد بود. یعنی یک بانک نمی تواند به سپرده های مردم 10 درصد سود بدهد، اما سپرده ها را 2 برابر بفروشد و مثلاً 30 درصد سود بگیرد، بلکه شورای پول و اعتبار در حال تهیه فرمولی است که این 2 رقم یک تعامل نسبی با هم داشته باشند و افزایش اولی منجر به افزایش دومی شود و روشن است در این صورت نرخ سود تسهیلات به نحو لجام گسیخته ای افزایش نخواهد یافت. شورای پول و اعتبار در طرح دیگری جذب تسهیلات قرض الحسنه را برای بانکهای خصوصی ممکن و انحصار آن برای بانکهای دولتی را شکسته است.

قرار است دستورالعمل های جداگانه ای شامل فرمولهای مختلف مدیریت منابع قرض الحسنه و غیر قرض الحسنه تهیه و به بانکها ارسال شود. همچنین صندوقهای قرض الحسنه در این چارچوب صرفاً قادر به دریافت و پرداخت وامهای بدون بهره و جذب تسهیلات قرض الحسنه خواهند بود و چنانچه بخواهند در قسمت دوم منابع غیر قرض الحسنه وارد شوند باید تغییر ماهیت داده و به شبه بانک تبدیل شوند.

* چرا اینگونه
واقعیت ماجرا این است که طبق تفکرات رئیس جمهور باید تا پایان سال آینده نرخ تورم تک رقمی شود، اما از زمان روی کار آمدن مظاهری و تئوری وی مبنی بر تأخیر نرخ تورم بر سود بانکی در عمل این برنامه به هم ریخت، به گونه ای که بسیاری از بانکها که خود را برای کاهش سود بانکی آماده می کردند، خیالشان به کلی راحت شد.

از طرفی مظاهری با این توجیه که بانکها به زودی در بورس واگذار می شوند و دستور به بانکهای خصوصی خیلی قابل توجیه نیست، زیر بار نرفت و با ایجاد بانک قرض الحسنه مشکلات تسهیلات کوچک مردم را حتی بدون سود برطرف کرد.
اما بانک مرکزی برای آماده کردن ذهنیت صنایع و تولیدکنندگان برای این تغییر از چند ماه قبل بانکها را به قفل و بند زدن به درهای خزانه ملزم کرد تا روند اعطای تسهیلات بانکی به صنایع و تولید کنندگان که به عقیده رئیس کل سر از جای دیگر در آورده و حجم نقدینگی را افزایش داده است متوقف یا حداقل کند شود.

کار به جایی رسید که در آخرین حضور رئیس کل در اتاق بازرگانی یکی از مسؤولان فریاد زد، «شما تسهیلات بدهید، سودش به جای 12 درصد 20 درصد هم بود، اشکال ندارد»

و این گونه شد که مظاهری دید بزرگترین مخالفان افزایش سود بانکی را هم به زانو درآورده و فضا برای اجرای طرح جدیدش فراهم است.

* و اما بانکها
برای بسیاری این پرسش پدید آمده که چنانچه سود 12درصدی برای بانکها زیان بخش است چگونه تبلیغات عجیب و غریبی برای جذب سپرده آن هم با سودهای تا 17 درصد به چشم می خورد؟

این معما را رئیس سازمان حسابرسی کاظم نجفی علمی رمزگشایی کرد و گفت: بانکها با ترفند بکار گیری عقود مشارکتی در حال حاضر کمتر از 10 درصد تسهیلات خود را با سود 12 درصدی پرداخت می کنند. او با بیان اینکه باید نرخ سود بانکی برای سال آینده کاهش یابد، تصریح می کند: البته زمینه باید فراهم شود و یکی از آنها دست برداشتن بانکها از مسابقه جذب سپرده است.

* اطلاعیه بانک مرکزی
بانک مرکزی در اطلاعیه ای آب پاکی را روی دست این قبیل کارشناسان و منتقدان چون اتاق بازرگانی و خانه صنعت و معدن و تشکلهای این چنینی ریخت و اعلام کرد: کاهش ارزش اسمی نرخ سود به صورت دستوری بدون توجه به رشد نقدینگی و نرخ تورم طی سالهای اخیر، نرخ سود واقعی بانکها را روز به روز کاهش داده و حیات و ادامه فعالیت این نهادهای مالی و رشد اقتصادی کشور را با مشکلات جدی مواجه نموده است.

در بخش دیگری از این اطلاعیه آمده است: همان گونه که می دانیم بانکها وظیفه خطیر تجهیز پس اندازهای اشخاص و بخش خصوصی و کانالیزه نمودن آن را به سمت سرمایه گذاریها دارند. این امر به دلیل پراکنده بودن این پس اندازها نیازمند ابزاری قوی و مکانیسمی پیچیده است. از بهترین این ابزارها نرخ سود واقعی بانکهاست.

* و اما آخر
در رسانه ها اعلام شده امروز چهارشنبه نرخ سود بانکی از سوی بانک مرکزی اعلام خواهد شد.

اما آنچه شواهد نشان می دهد و از اطلاعیه های رسمی بانک مرکزی بر می آید اینست که نباید زیاد دنبال اعلام یک عدد یا رقم مشخص برای سود بانکی بود.

به نظر می رسد امروز آنچه اعلام خواهد شد یک سیستم محاسباتی خواهد بود که برای بانکها تعیین شده و بانکها براساس بازار عرضه و تقاضا، در این سیستم عمل خواهند کرد.

اکنون باید منتظر ماند و دید که در سیستم جدید چه تفاوتی میان تولید و تجارت یا حتی دلالی دیده شده است، و آیا بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار به این نکته اندیشیده که سود بخش تولید هیچ گاه به اندازه تجارت نیست و حتی به گرد پای دلالی نخواهد رسید؟
***
آخرین خبرها

نرخ جدید سود بانکی اعلام می شود

رئیس کل بانک مرکزی از تصمیم گیری در مورد نرخ جدید سود بانکی توسط این بانک خبر داد و گفت: جزییات این تصمیم تا یکشنبه هفته آینده اعلام می شود.

طهماسب مظاهری درباره تصمیم گیری بانک مرکزی برای نرخ سود بانکی سال آینده گفت: بانک مرکزی به وعده خود در مورد تصمیم گیری برای نرخ سود بانکی سال آینده که قرار بود تا نیمه اسفندماه سال جاری انجام شود، عمل می کند.رئیس کل بانک مرکزی افزود: هم اکنون بانک مرکزی در خصوص نرخ سود بانکی سال 87 تصمیم گیری کرده است که امروز و یا یکشنبه هفته آینده به صورت رسمی در این باره اطلاع رسانی خواهد کرد.

وی در پاسخ به این پرسش که نتیجه این تصمیم گیری به کاهش یا افزایش و یا تثبیت نرخ سود بانکی در سال آینده انجامیده است، اظهارنظری نکرد.

واکنش شدید غنیمی فرد به سیاست جدید بانک مرکزی
در همین حال رئیس خانه صنعت و معدن با انتقاد از سیاستهای جدید بانک مرکزی درباره نرخ سود گفت: اجرای سیاستهای بانک مرکزی تنها به نفع عده ای خاص است و تولید را به سمت ورشکستگی پیش می برد.

هادی غنیمی فرد در گفتگو با فارس ضمن اظهار تعجب از محتوای اطلاعیه منتشر شده از سوی بانک مرکزی اظهار داشت: بانک مرکزی باید پاسخ دهد چگونه و بر چه اساسی به این نتیجه رسیده که زیان دهی بانکها به عهده صاحبان سپرده های کوچک در این بانکها بوده است.

وی با اشاره به اعتقاد رئیس کل بانک مرکزی مبنی بر لزوم بالاتر بودن نرخ سود بانکی از نرخ تورم، خاطرنشان کرد: در حال حاضر با همین نرخی که بانکها اقدام به ارایه تسهیلات به مردم می کنند، قیمت کالاها و خدمات متورم شده و بالا رفته است و با اجرای شیوه مد نظر رئیس کل بانک مرکزی این نرخ باید معادل 5/35 درصد در نظر گرفته شود.

رئیس خانه صنعت و معدن تصریح کرد: بر اساس اعتقاد کارشناسان اقتصادی همین موضوع پایه تورم برای سالهای آینده خواهد بود.غنیمی فرد با اشاره به افزایش فشارها بر طبقه های متوسط و ضعیف مردم در نتیجه اعمال این روشها برای تعیین نرخ سود بانکی، تصریح کرد: اجرای شیوه های اشتباه و سیاستهای نادرست کار را به جایی رسانده است که به قول خود مسؤولان نان لقمه ای 30 درصد گرانتر از قیمت واقعی آن به مردم فروخته می شود و این به نفع هیچ کس نیست.

رئیس خانه صنعت و معدن در ادامه با اشاره به کاهش دو درصدی نرخ سود تسهیلات بانکی در 6 ماهه گذشته، خاطرنشان کرد: با وجود اینکه در این مدت هیچ کدام از بانکها به درستی به مردم تسهیلات پرداخت نکرده اند تمام ناکارآمدیها و ناشی گریها را بر سر همین کاهش نرخ سود می کوبند.وی با بیان اینکه بر اساس قانون منطقی کردن نرخ سود بانکی باید این نرخ تا سال پایانی برنامه چهارم توسعه تک رقمی شود، خاطرنشان کرد: از زمان تصویب این قانون مشاهده می شد که برخی افراد در صورت اجرای این قانون منافع خود را در خطر می دیدند.

غنیمی فرد افزود: اجرای سیاستهای بانک مرکزی تنها به نفع عده ای خاص است و اقتصاد کشور را به سمت ورشکستگی پیش می برد.