نام «کمال تبریزی» برای آنها که اهل سینما یا تلویزیون هستند، بسیار خاطرهانگیز است مهارت او در فیلم «مهر مادری» یا طنز تأثیرگذارش در «لیلی با من است» را وقتی در کنار نگاه عمیق و کارشناسانه «دوران سرکشی» که بگذاری، کمال تبریزی را میتوانی به عنوان فیلمسازی به روز و پیشرو و البته اهل خطر بدانی.
تبریزی 48 ساله کارنامه پر فراز و نشیبی دارد تا جایی که «مارمولک» او در میان مخاطبان سر و صدای زیادی راه انداخت. او همیشه رگهای از طنز را در کارهایش داشته و پایان اعجاب انگیزی برای همة این طنزها ساخته است. دزدی که خودش را روحانی جا میزند امّا بالاخره شرایط بیرونی تلنگری به درون او میزند. فیلمبرداری که اشتباهاً پایش به خط مقدم جنگ باز میشود. امّا دلش تکان میخورد و روش دیگری در زندگیاش پیش میگیرد و حالا «پاداش».
یک کارمند وزارت امور خارجه که تجربه سفر به کشورهای زیادی دارد به پاداش تلاشهایش از سوی این وزارتخانه راهی سفر حج میشود. حالا نه از آن تشریفات خبری هست و نه از آن زرق و برقها.
چه شد که به سراغ «پاداش» آمدید؟
- 6 سال است دنبال ساختنش هستیم و هر بار به دلایل مختلف اتفاق نیفتاد و خوشبختانه امسال علیرغم این که فکر نمیکردیم، توانستیم درصد زیادی از تصاویرمان را با سه دوربین بگیریم. خود این معجزه بود که توانستیم بدون مجوز این کار را انجام بدهیم. فیلمبرداری در داخل مسجدالحرام مانده که امروز با سفیر دیدار داشتیم و قرار شد...
امیدوارم ثبت این تصاویر را در سرزمین وحی کامل کنیم.
میدانستید که گرفتن مجوز برای فیلمبرداری در اینجا تقریباً غیر ممکن است. چرا به سراغ این کار آمدید؟
- علت این که این همه طول کشید همین است که همیشه سعی کردیم بتوانیم کار را با مجوزهای لازم انجام بدهیم. از سال قبل فکر کردیم دل را به دریا بزنیم و همین طوری جلو بیاییم و کار را شروع کنیم. خودمان را به خدا بسپاریم و گفتیم اگر تو بخواهی میشود. اگر همت نمیکردیم همیشه حسرت نرفتن این راه در دلمان باقی میماند. فکر نمیکردم حتی ده درصد این مقدار را هم بتوانیم تصویر بگیریم.
فکر میکنید این پاداش کدام کارتان است؟
- حس میکنم وقتی وارد موضوعات نامکشوفی میشوم که خیلی افقش روشن نیست، فکر میکنم خدا این کار را دوست دارد. در خیلی از فیلمهایم این ویژگی وجود دارد. حتماً بعضی جاها هم خطا کردهام؛ فکر میکنم دنبال این موضوع رفتن خطرات خودش را دارد و این پاداش رفتن به سراغ آن موضوعات است. فکر میکنم الان هم داریم از زاویه جدیدی موضع را نگاه میکنیم؛ مثل «لیلی با من است».
طنز درباره جبهه با یک کار جدی در حوزه دین حتماً متفاوت است. ابتکار ویژه پاداش چیست؟
- کار داستانی تازهای انجام شده است. این بار هم ساختمان داستان با طنز شروع و بعد به یک فضای دیگر ختم میشود. فکر میکنم یک تجربه تازه و ظریف در این حوزه است و این کار باید با حوصله زیادی دنبال شود تا در کنار آن فضای طنز این مفاهیم را به شکل عمیق در ذهن مخاطب جاگیر کند.
سریال «دوران سرکشی» که موضوع فرار دختران را مطرح میکرد، در زمان خودش تأثیرات اجتماعی خوبی گذاشت. این سفر پاداش آن کار نیست؟
- دوران سرکشی جوشیده از درون و دغدغههای شخصی من بود. فقط قرار بود که یک سریال بسازم و بعد که وارد کار شدم آن دغدغهها شکل گرفت.
اساساً هر وقت فیلمی میسازیم نباید بدون دغدغه باشد و باید به فکر این باشیم که معضلات را حل کنیم. آن وقت خدا طبق وعدهاش که «الذین جاهدوا فینا لنهدینهم سُبلنا» یاریاش میکند و او را به سمت و سویی میبرد که از راه خدا دور نشود. احساسم درباره کارهایم همین است. همین باعث میشود که احساس کنم در این کار عنایتی وجود دارد.
چه ذکری این روزها ورد زبانتان است؟
- یا قاضی الحاجات را در طواف زیاد میگفتم، در کنار صلوات. وقتی خدا را قاضی الحاجات خطاب میکنیم همه خواستههایمان را طلب کردهایم.