احمد شاملو در بیست و یکم آذر سال 1304 در خانه 134 خیابان صفی علی شاه تهران متولد شد. پدرش حیدر و مادرش کوکب عراقی بود. به دلیل اینکه پدرش افسر ارتش بود و از این شهر به آن شهر اعزام می شد , شاملو هرگز نتوانست همراه خانواده برای مدتی در شهری ماندگار شود و تحصیلات مرتبی داشته باشد در سال 1322 برای اولین بار پایش به زندان های متفقین باز شد , این در حقیقت نیز تیر خلاصی بود به تحصیلات نامرتب او.
شاملو در سال 1326 نخستین مجموعه شعرش را به نام "آهنگ های فراموش شده" منتشر کرد. "آهنگ های فراموش شده" مجموعه ای ناهمگون از شعر های کاملا سنتی تا اشعار نیمایی شاملو بود , حتی نوشته های کاملا بی وزن,قافیه و آهنگ که بعد ها به نام شعر منثور یا شعر سپید شهرت یافت در آن دیده می شود. انتشار این مجموعه ها در دنیای شاعری شاملو اهمیت چندانی نداشت و همچنان که خود او در مقدمه کتاب پیش بینی کرده بود که این نوشته های منظوم و منثور آهنگ هایی بود که زود به دست فراموشی سپرده شد. اما این مجموعه به جهت آنکه حاوی نخستین نمونه های شعر سپید فارسی است نشر آن در این سال قابل توجه است.
شاملو از انتشار این کتاب و عدم استقبالش افسرده نشده و به کار ترجمه و فعالیت های ادبی در نشریات ادامه داد. در سال 1330 او مجموعه شعر "قطعنامه" و شعر بلند "23" را منتشر کرد. این مجموعه حاوی 4 شعر بلند بود که نشان می داد , شاملو با عبور از شیوه نیمایی برای خود راه تازه ای می جوید که خود نیما و پیروان راستین او هرگز علاقه چندانی به آن نشان ندادند.
پس از این مجموعه "شعر آهن ها و احساس ها" را منتشر ساخت. در این دوره شاملو به مدت یکسال در زندان به سر می برد که پس از آزادی به فعالیت های ادبی و فرهنگی خود ادامه می دهد و تا آخرین روز های زندگی دست از کار نمی کشد. شاملو پس از یک دوره تردید و نوسان میان غزل و شعر اجتماعی سر انجام راه خود را برگزیده و در مسیری قرار گرفت که به عنوان یکی از برجسته ترین شاگردان نیما که راه جدیدی را در عرصه شعر و شاعری ایجاد کرده است به شمار می رود. او از شعر شاعران جهان تاثیر پذیرفت و خود نیز بسیاری از اشعار شاعران جهان را به فارسی برگرداند و یا به گونه ای باز سرایی کرد که بی گمان بسیاری از باز سرایی های شاملو از اصل شعنیز بهتر و رساتر شده اند. او تاریخ ادبیات کهن را به خوبی می شناخت,البته شاید درباره بعضی از اظهار نظر هایی که درباره شاعران کرده است دچار اشتباه شده است , اما توانایی او در شعر کلاسیک غیر قابل انکار است. حاصل آشنایی او با ادبیات کلاسیک , تصحیح و روایت از "افسانه های هفت گنبد" , "رباعیات ابو سعید ابوالخیر" , "خیام" و "حافظ شیرازی" است.آشنایی او با ادبیات جهان ترجمه آثاری چون نمایشنامه "عروس خون" , "افسانه های چینی" , "اشعار لورکا" , "رمان پا برهنه ها" , "سی زیف و مرگ" , "غزل غزل های سلیمان" , "مفت خوره ها" , "شهریار کوچولو" و ... "دن آرام" که بی شک شاهکار او بشمار می رود. شاملو "دن آرام" را ظرف مناسب برای کتاب کوچه یافت و در این کتاب دست به تجربه های جدیدی در عرصه ترجمه زد. اگر شاملو اعر هم نبود , تنها با این ترجمه بی نظیر در تاریخ ادبیات ایران نامش ماندگار می ماند.
شاملو پس از انتشار مجموعه های "باغ آینه (1338) , آیدا در آینه (1343) , آیدا درخت و خنجر و خاطره (1334) ققنوس در باران (1354) مرثیه های خاک (1348) شکفتن در مه (1349) ابراهیم در آتش (1352) و دشنه در دیس (1356) " در زبان به دیگاهی کاملا مستقل ذست یافت و موقعیت و جایگاه ممتازی میان شاعران نوپرداز و تحصیل کردگان متمایل به غرب پیدا کرد . ویژگی عمده شعر های او از لحاظ محتوا نوعی تفکر فلسفی-اجتماعی است و از طریق تمثیل نماد و اسطوره های غربی و انسانی بیان می شود , به ویژه اینکه او در خلال اشعار اشاره های روشنی به نماد مسیحیت درد که شعر او از این جهت نیز متمایز می شود.
شاملو و آیدا (همسر دوم شاملو)
شاملو و آیدا (همسر دوم شاملو)
آزادی اغلب شعر های او از هر نوع قید اعم از وزن و قافیه به شیوه های سنتی ویژگی عمده ای است که در شعر نو ایران سابقه چندانی ندارد. به نظر می رسد که آهنگ سخن او گاه به نثر های سده چهارم و پنجم و زبان ترجمه های تورات و انجیل نزدیک می شود , در همین راستا ناقدان از تاثیر آشکار نثر بیهقی بر شعر شاملو غافل نمانده اند. شعر شاملو از نظر بیان , فرم و پرداخت ادبی , استفاده مبتکرانه از عناصر ادبی و زبانی بسیار حائز اهمیت است و از جهات مختلف قابل بحث و بررسی است.
از راست به چپ: هوشنگ ابتهاج، سیاوش کسرایی،نیما یوشیج، احمد شاملو، مرتضی کیوان
شاملو با یک عمر پایمردی و تلاش در عرصه فرهنگ و ادب ایران و جهان بالاخره در بامداد یکشنبه دوم مرداد ماه 1379 دیده از جهان فرو بست.
۴ اثر از احمد شاملو :
کاشفان فروتن شوکران نگرانی های یک شاعر
مقدمه ی حافظ شیراز پریا (از مجموعه هوای تازه)
|
|
|