لزوم آموزش جنسی به کودکان و نوجوانان , مقالات و نظرات

لزوم آموزش جنسی به کودکان و نوجوانان , مقالات و نظرات

دکتر  مجد،  روان  پزشک  و  مدرس  سلا‌مت  جنسی  معتقد  است  که  تمام  مذاهب  دنیا  آموزش  مسائل  جنسی  را  لا‌زم  دانسته‌اند.  و  البته  تاکید  می‌کند  کهاین  مسائل  باید  طوری  گفته  شود  که  ازچارچوب‌های  فرهنگی  و  آداب  ورسوم  هر  مملکتی  تخطی  نکند.  با  دکتر  مجد  درباره  مشکلا‌ت  آموزش  پدران  و  مادران  درباره  سلامت  روابط  زناشویی  که  به  گفته  کارشناسان  ضعف  در  آن  باعث  افزایش  آمار  طلا‌ق  و  شیوع  مشکلا‌ت  روانی  شده  است،  به  گفتگو  نشسته  ایم.  
 بخشی  از  آموزش  سلامت  جنسی  در  حیطه  کاری  روان  پزشکان  است.شما  این  کار  را  از  کی  شروع  کردید؟  
 ما  این  کار  را  از  سال  57  شروع  کردیم  و  اصلا  تازگی  ندارد.  اولین  سمیناری  که  من  برای  آموزش  این  مسائل  گذاشتم،  در  سال  58  و  در  تالار  بیمارستان  فیروزگر  بود.  خب  وقتی  بحث  در  مورد  مسائل  جنسی  باشد،  مردم  استقبال  می‌کنند.  در  تالار  فیروزگر  هم  همین  طور  شد  ،  خیلی  شلوغ  بود.  مرد  و  زن  در  تالار  جمع  شده  بودند  و  من  شروع  کردم  به  صحبت  کردن.  بعد  ازمدتی  هم  خود  مردم  متوجه  شدند  که  چقدر  مسائل  جنسی  را  می‌توان  راحت  و  با  ادب  کامل  و  کاربردی  بیان  کرد.  
 ‌یعنی  برای  مردم  چطور  صحبت  می‌کردید؟  
 مسئله  جنسی  برخلاف  دید  عامه  مردم  یک  مسئله  کاملا  پزشکی  است.  یعنی  اصلا  حرف‌های  عجیب‌  و  غریبی  نمی‌زنیم.  همان  طور  که  سایر  پزشکان  به  راحتی  برای  مردم  از  مسائل  سلامت  ریه  صحبت  می‌کنند،  من  هم  در  مورد  مسائل  سلامت  جنسی  به  راحتی  صحبت  می‌کنم.‌مردم  به  سلامت  قلب  و  ریه  آشنا  هستند  ولی  به  سلامت  جنسی  آشنا  نیستند  و  این  کلمه  واقعا  برایشان  یک  تابو  است.  
 و  فکر  می‌کنید  تابو  در  مورد  آموزش  این  مسائل  از  کی  به‌وجود  آمد؟  
 در  مطالعات  دانشمندان  ریشه  این  تابو  برمی‌گردد  به  9  هزار  سال  قبل  از  میلاد  مسیح.  یعنی  تقریبا  همیشه  مردم  دنیا  نسبت  به  این  مفهوم  طور  دیگری  نگاه  می‌کردند.  مردم  گمان  می‌کردند  از  آنجایی  که  این  موضوع  خصوصی  است  نباید  گفته  شود  و  مورد  بحث  قرار  گیرد.  
 یعنی  این  تابو  در  طول  تاریخ  تغییری  نکرده؟  
 البته  گاهی  کمرنگ‌تر  شده  و  گاهی  پررنگ‌تر.  در  بعضی  کشورها،  همه  چیز  خیلی  عیان  گفته  شده  مثل  کشورهای  اسکاندیناوی  یا  آمریکا.  ولی  در  بعضی  کشورها  این  تابو  خیلی  شدید  شد  و  هیچ  چیزی  در  مورد  آن  گفته  نشد  مثل  کشور  خودمان  و  سایر  کشورهای  خاورمیانه.  در  کشوری  مثل  هندوستان  آمدند  و  از  این  رابطه  مجسمه‌ها  ساختند  و  در  مکان  عمومی  شهرها  نصب  کردند  چرا  که  آن‌را  مقدس  می‌دانستند.  در  یونان  آموزش  جنسی  بر  عهده  جادوگران  بود  و  چون  جادوگران  از  این  مطلب  سوء  استفاده  می‌کردند،  مردم  کم‌کم  از  آن  زده  شدند  و  این  موضوع  به  شکل  یک  تابوی  سفت  و  سخت  درآمد  تا  اینکه  سقراط  و  ارسطو  آموزش  سلامت  جنسی  را  دوباره  از  حالت  تابو  درآوردند  و  پس  از  آن  کم‌کم  اندیشمندان  سعی  کردند  که  آموزش  را  در  دست  بگیرند  و  آن‌را  از  حالت  تابو  درآوردند.  
 وضعیت  در  ایران  چگونه  است؟  
 به  نظر  می‌رسد  که  از  دوره  صفویه  به  بعد  آموزش  این  مسائل  در  ایران  ممنوع  شد.  اتفاقا  برخلاف  آنچه  که  بسیاری  از  مردم  گمان  می‌کنند،  بعد  از  انقلاب  اسلامی  دوباره  آموزش  رابطه  جنسی  در  ایران  شروع  شد.  خود  من  درست  بعد  از  انقلاب  توانستم  دوره‌های  آموزشی  را  برگزار  کنم.  البته  در  سال‌های  اخیر  خیلی  شرایط  بهتر  شده  است.  
 آیا  این  تابو  حد  وسطی  ندارد؟  
 من  اصلا  عقیده  ندارم  که  یک  مطلب  علمی  را  آدم  هم  بگوید  و  هم  نگوید.  یک  بحث  علمی  یا  باید  گفته  شود  یا  نباید  گفته  شود.

  پس  باید  چه  کار  کرد؟  
 ببینید  ما  پزشکان  مسئولیم.  شما  در  نظر  بگیرید  که  مشکلات  سلامت  جنسی  مردم  را  چه  کسی  باید  حل  کند؟  مسلما  باید  این  مشکل  را  ما  روان‌پزشکان  حل  کنیم.  به  خاطر  همین  هم  تاکنون  من  در  جلسات  متعدد  و  در  مکان‌های  مختلف  درمورد  این  موضوع  صحبت  کرده‌ام.  من  در  مسجد  هم  در  مورد  این  موضوع  صحبت  کرده‌ام.  حتی  خود  امام  جماعت  مسجد  از  من  خواست  که  در  مورد  این  موضوع  صحبت  کنم.  
 واقعا؟
 بله،  روزی  در  سال  62  امام  جماعت  یکی  از  مساجد  از  من  خواست  که  در  این  خصوص  صحبت  کنم  و  من  هم  حدود  چهار  ساعت  صحبت  کردم.  
 به  نظر  شما  همه  روان  ‌پزشکان  در  مورد  مسائل  جنسی  اطلاعات  لازم  را  دارند؟  
 صددرصد.  چون  در  دوره  رزیدنتی  روان‌پزشکی،  موضوع  سلامت  جنسی  و  بیماری‌های  آن  یکی  از  عادی‌ترین  دروس  است.  ولی  من  همیشه  دوست  داشته‌ام  برای  مردم  صحبت  کنم  چون  بالاخره  اگر  من  برای  رزیدنت‌ها  نگویم،  یکی  پیدا  می‌شود  که  بگوید،  اگر  هم  کسی  پیدا  نشود،  خودشان  می‌روند  و  از  روی  کتاب  مطالعه  می‌کنند .

 ولی  مردم  چه؟  مردم  که  دسترسی  به  کتب  پزشکی  ندارند.

  به  این  دلیل  است  که  من  وظیفه  خودم  دانستم  که  برای  مردم  صحبت  کنم.  چون  اطلاعات  مردم  ما  از  یک  زناشویی  نرمال  و  مطلوب،  خیلی  کم  است.  من  عروس  خانمی  را  به  خاطر  دارم  که  پس  از  7  سال  هنوز  باکره  بود  و  نتوانسته  بود  با  همسرش  نزدیکی  کند.  من  خودم  را  در  این  ضعف  اطلا‌عات  مسئول  می‌دانم.  آیا  صحیح  است  که  من  روان‌پزشک  باشم  و  مردم  این  گونه  زندگی  کنند؟  
 در  عنوان  کردن  این  مطالب  هیچ‌وقت  دچار  مشکل  نشدید؟  
 من  در  فرمایشات  حضرت  امام  خمینی(ره)  و  ائمه  معصومین  (ع)  و  بالاخص  حضرت  امام  صادق(ع)  به  این  مضمون  برخوردم  که  توضیح  نکات  خاصی  در  مورد  ارتباط  جنسی،  برای  زن  و  شوهر  کاملا  ضروری  است.  منتها  باید  کسی  توضیح  دهد  که  متخصص  باشد  و  باید  طوری  گفته  شود  که  فرهنگ  و  آئین  وآداب  و  رسوم  و  چارچوب‌های  مملکت  هم  رعایت  شود.  اصولا  نه  فقط  دین  اسلام  بلکه  تمام  مذاهب  دنیا  معتقدند  که  مسائل  جنسی  باید  آموزش  داده  شود  ولی  باید  به  خاطر  داشت  که  ممکن  است  عده‌ای  سوء  استفاده  کنند.  
 خب،  عده‌ای  ممکن  است  از  همین  حرف‌های  ساده  شما  طور  دیگری  برداشت  کنند؟  
 ببینید  اصلا  قضیه  چیز  پیچیده‌ای  نیست.  ما  یک  دستگاه  تناسلی  داریم  که  جزئی  از  بدن  است  ویک  فیزیولوژی  طبیعی  داریم  به  نام  نرمال  سکس.  ما  فقط  می‌خواهیم  این  دستگاه  بدن  انسان  و  این  فیزیولوژی  طبیعی  را  برای  مردم  شرح  دهیم.  ما  اصلا  به  فکر  انحراف  و  ابتذال  نیستیم.  توجه  داشته  باشید  که  قسمت  بزرگی  از  زندگی  زناشویی،  روابط  جنسی  است  که  اگر  نقص  پیدا  کند،  آسیب‌های  زیادی  را  به  هر  دوی  زن‌وشوهر  وارد  می‌کند.  به  همین  دلیل  ما  برای  جلوگیری  از  بروز  این  قبیل  مشکلات  باید  آموزش‌های  لازم  و  نه  اضافی  و  مبتذل  را  به  مردم  ارائه  کنیم.  البته  همیشه  در  هر  کاری  عده‌ای  سوء  استفاده  هم  می‌کنند،  ما  این  عده  را  به  خوبی  می‌شناسیم.  اینها  افرادی  هستند  که  اختلال  شخصیتی  دارند  و  اصطلاحا  بیمارند.  افرادی  که  اختلال  شخصیتی  دارند،  همیشه  سوء  استفاده  می‌کنند،  چه  آموزش  بگیرند  و  چه  آموزش  نگیرند.  خب  به  نظر  شما  عقلانی  است  که  ما  به  خاطر  عده‌ای  که  بیمارند  و  اختلال  شخصیتی  دارند  سایرین  را  که  به  این  اطلاعات  نیاز  دارند،  محروم  کنیم؟‌  
 به  نظر  شما  در  چه  حدی  باید  برای  مردم  صحبت  کرد؟  
 من  در  جلسات  مختلف  برای  مردم  به  زبان  همان  مردم  صحبت  می‌کنم.  من  تمام  مسائل  جنسی  را  از  الف  تا  ی  شرح  می‌دهم.  طوری  شرح  می‌دهم  که  هر  شنونده‌ای،  همه  چیز  را  بداند.  من  در  برابر  انتقال  این  مطالب  باید  صداقت  داشته  باشم  و  باید  همه  چیز  را  بگویم.  ولی  به  فرهنگ  کسانی  که  مخاطب  من  هستند  و  به  مذهب  و  حتی  تعصبات  آنها  هم  توجه  می‌کنم.  
 واکنش  کسانی  که  حرف‌های  شما  را  می‌شنوند  چگونه  است؟‌  
 چهره  شنوندگان  صحبت‌های  من،  در  ابتدا  و  انتهای  حرف‌های  من  یکی  نیست.در  آغاز  صحبت  همه  دلواپسند  که  دکتر  مجد  چه  خواهد  گفت  و  چه  اسلایدهایی  نشان  خواهد  داد.  ولی  در  انتهای  صحبت  همه  از  اینکه  بدون  اسلاید  و  حتی  ترانسپرنت  مطالب  زیادی  در  این  مورد  یاد  گرفته‌اند،  ‌خیلی  آرام  می  شوند.  
 به  نظر  شما  مردم  چقدر  از  نداشتن  چنین  آموزگارانی  متضرر  می‌شوند؟  
 من  یک  نکته  اصلی  در  مورد  ایران  خودمان  بگویم،  بیش  از  نیمی  از  زوج‌هایی  که  در  ایران  طلاق  می‌گیرند،  به  دلیل  مشکلات  جنسی  تن  به  جدایی  می‌دهند.  مسلما  این  70  درصد  خیلی  خوب  می‌دانند  که  نداشتن  آموزگار  سکس  می‌تواند  چه  ضربه‌ای  به  این  رابطه  زناشویی  وارد  کند  و  مفهوم  این  ضرر  را  به  خوبی  درک  می‌کنند.  از  طرفی  هم  بسیاری  از  مردم  خجالت  می‌کشند  به  طور  خصوصی  به  روان‌پزشک  مراجعه  کنند  تا  معالجه  شوند.  ولی  وقتی  که  در  جلسات  گروهی  یا  از  وسائل  ارتباط  جمعی  و  جراید  اطلاعات  گرفتند،  شاید  مشکلشان  حل‌شود  و  اگر  حل  نشد  حداقل  دیگر  خجالت  نمی‌کشند  که  به  روان‌پزشک  مراجعه  کنند.  
 ببینید  ما  برای  همه  کارهایمان  باید  دوره  ببینیم.  برای  مسواک  زدن،  برای  خواندن  و  نوشتن،  برای  حتی  دستشویی  رفتن.  چطور  می‌توانیم  بدون  آموزش‌های  لازم  و  صحیح  رابطه  جنسی  سالم  داشته  باشیم؟  ‌چگونه  می‌توانیم  یکی  از  اصلی‌ترین  ارکان  زندگی  زناشویی  را  بدون  دوره  آموزش  به  خوبی  اجرا  کنیم؟در  قرون  اخیر  ما  مشکلات  زیادی  را  در  رابطه  با  سکس  می‌بینیم  که  همه  یک  دلیل  دارند.  تجاوز،  کشت  و  کشتار‌های  جنسی،  خرید  و  فروش  زن‌ها  و  متاسفانه  سکس  به‌عنوان  یک  تجارت  همه  و  همه  ناشی  از  بی‌اطلاع  بودن  در  این  زمینه  است.  در  تحقیقی  که  خودم  انجام  دادم،  به  100  دختر  آموزش  دادم  و  5  سال  آنها  را  تحت  نظر  گرفتم.  جالب  است  که  بدانید،  هیچ‌کدام  از  این  دختران  آموزش  دیده  اصلا  منحرف  نشدند  و  اکنون  زندگی  زناشویی  خیلی  خوب  دارند.‌  در  این  تحقیق  با  100  دختری  که  منحرف  شده  بودند  مصاحبه  کردیم  و  دیدیم  که  هیچ‌کدام  قبل  از  انحراف  اصلا  اطلاعاتی  در  مورد  رابطه  جنسی  نداشتند.  نداشتن  آموزگار  باعث  می‌شود  که  عده‌ای  بیمار  با  یک  بستنی  سر  دختران  بی‌اطلاع  و  معصوم  کلاه  می‌گذارند.  
 به  نظر  شما  از  کی  باید  به  فرزندانمان  مسائل  جنسی  را  آموزش  دهیم؟  
 هر  کشوری  مطابق  فرهنگ،  آداب  و  سنن  و  مذهبش  زمان  خاص  خود  را  دارد  مثلا  در  آمریکا  و  بسیاری  از  کشورهای  آفریقایی  از  بچگی  به  کودک  آموزش  می‌دهند.  ولی  متاسفانه  در  کشور  ما  اصلا  به  فرزند  آموزش  داده  نمی‌شود.  به  حدی  که  بسیاری  از  افرادی  که  به  من  مراجعه  می‌کنند،  نمی‌دانند  که  چگونه  باید  عروس  یا  داماد  شوند.  ‌اما  بهترین  زمان  برای  این  آموزش  زمانی  است  که  خود  کودک  سوال  می‌کند.  معمولا  بچه‌ها  برای  اولین  بار  حدود  5  سالگی  در  مورد  چگونگی  به‌وجود  آمدن  خودشان  سوال  می‌کنند  که  در  آن  زمان  می‌توان  با  کشیدن  شکل  تا  حدودی  قضایا  را  برای  آنها  آموزش  داد.  سن  بعدی  که  بچه‌ها  خیلی  در  مورد  رابطه  جنسی  سوال  می‌کنند،  در  حین  بلوغ  است  و  در  این  زمان  نیز  آموزش‌های  تکمیلی  باید  توسط  مادر  به  دختر  و  توسط  پدر  به  پسر  ارائه  شود.  اگر  هم  پدر  و  مادرها  در  خود  این  توانایی  را  نمی‌بینند  که  آموزش‌های  لازم  را  به  فرزندان  بدهند  باید  از  مشاوران  یا  روان‌پزشکان  کمک  بگیرند.  من  از  همه  جوانان  خواهش  می‌کنم  که  حتما  قبل  از  ازدواج  سوِال  کنند  و  اگر  به  هر  نحوی  به  پاسخ  سوِال  خود  نرسیدند،  به  یک  روا‌ن‌پزشک  مراجعه  کنند.  
 به  نظر  شما  آموزش  سلا‌‌مت  زوجین  می  تواند  بر  آمار  جدایی  ها  تاثیر  داشته  باشد؟
 مشکل  شماره  یک  هم  مردان  و  هم  زنان  بی‌اطلاعی  است  که  باعث  می‌شود  زوجین  نتوانند  از  همدیگر  و  از  رابطه  جنسی  لذت  ببرند.  اغلب  کسانی  که  به  دلیل  مشکلات  جنسی  طلاق  می‌گیرند،  اصلا  مشکل  بدنی  خاصی  ندارند،  فقط  نمی‌دانند  که  حین  نزدیکی  باید  چه  کار  کنند.  بعد  از  نداشتن  اطلاعات،  شایع‌ترین  مشکل  جنسی  مردان  ایران  زود  انزالی  و  شایع‌ترین  مشکل  جنسی  زنان  واژینیسیموس  است  یعنی  زن  به  دلیل  درست  انجام  نگرفتن  رابطه  جنسی  و  نیز  ترس‌های  بی‌جایی  که  از  سکس  برای  زن‌ها  وجود  دارد،  خودش  را  سفت  می‌گیرد  و  امکان  مقاربت  از  بین  می‌رود،  که  همه  این  مشکلات  به  راحتی  با  آموزش  قابل  حل  است.

***
  
 نویسنده:  مهدی  مجردزاده  کرمانی   
  
 اشاره:  عبارت  Sexuall  Intelligence  را  بعضی‌ها  «هوش  جنسی»  ترجمه  کرده‌اند،  اما  با  توجه  به  مفهومی  که  معمولاً  از  این  عبارت  ارائه  می‌شود،  کلمه‌ی  آگاهی  _  شعور  _  جنسی  مناسب‌تر  به  نظر  می‌رسد.  
 سانسور  و  کنترل  انتشار  مطالب  مربوط  به  امور  جنسی  و  زناشویی  تقریباً  در  همه‌ی  کشورها  سابقه  داشته  و  اکنون  نیز  کم  و  بیش،  اعمال  می‌شود.  در  بعضی  از  ایالت‌های  آمریکا  _  از  جمله  آریزونا_  انتشار  اینترنتی  مطالبی  که  به  حال  کودکان  و  نوجوانان  مضر  باشد،  قانوناً  ممنوع  است.  البته  منظور  از  چنین  مطالبی،  عمدتاً  تصویرها  و  نوشته‌های  جنسی  است.  
 امروزه  به  علت  گسترش  فوق‌العاده‌‌ی  کامپیوتر  و  اینترنت،  اغلب  مردم  و  از  جمله  کودکان  خردسال،  براحتی  و  به  میزان  نامحدود  و  غیر‌قابل‌‌کنترلی  به  انبوهی  از  تصاویر،  فیلمها،  داستانها  و  شوخی‌های  مستهجن  جنسی  دسترسی  دارند  و  تنها  چاره‌‌ای  هم  که  به  نظر  صاحبان  این‌گونه  سایتها  می‌رسد  است  این  است  که  بالای  دکمه‌ی  ورود  به  سایت،  بنویسند:  «اگر  سن  شما  کمتر  از  18  سال  است،  لطفاً  وارد  نشوید».  واضح  است  که  تنها  ضامن  اجرای  این  درخواست  چیزی  جز  اصول  اخلاقی  نیست!  
 اما  استفاده‌ی  بزرگسالان  از  این‌گونه  برنامه‌های  اینترنتی  در  اغلب  کشورهای  جهان  آزاد  است  و  هر  کسی  می‌تواند  و  حق  قانونی  اوست  که  جلوی  مانیتور  کامپیوتر  بنشیند  و  به  تماشای  تصویر  زنان  و  مردان  عریان  و  یا  مطالعه‌ی  مطالب  محرک  جنسی  بپردازد  _  که  البته  بعضی  از  آنها  تا  حدودی  بر  میزان  آگاهی  جنسی  افراد  هم  می‌افزاید.  امروزه  حتی  شهروندان  شهر  کوچک  تامپا،  واقع  در  ایالت  فلوریدا  هم  به  مدد  صرف  وقت،  انرژی  و  هزینه‌ی  فراوان،  می‌توانند  مانند  شهروندان  شهرهای  بزرگ  جهان،  به  این‌گونه  مطالب  اینترنتی  دسترسی  داشته  باشند.  با  وجود  این،  سکس  هنوز  یک  تابو  است  و  ناآگاهی،  خرافات  و  باورهای  غلط  درباره‌ی  آن  فراوان  است.  حتی  در  پیشرفته‌ترین  کشورها  هم  هنوز  این‌گونه  باورها  شیوع  دارد  و  علاوه  بر  این  بعضی  از  شرکت‌های  تبلیغاتی  برای  فروش  کالاها  و  خدمات  خود،  اطلاعات  غلطی  در  مورد  مسائل  جنسی  به  کاربران  کامپیوتر  می‌دهند.  همه‌ی  این  عوامل  سبب  شده  است  که  موضوع  آگاهی  یا  شعور  جنسی،  در  میان  روان‌شناسان  و  متخصصان  مطرح  شده  و  حتی  به  یکی  از  موضوعات  روز  تبدیل  و  کتابهایی  درباره‌ی  آن  نوشته  شود.  
 
 آگاهی  جنسی،  خودآگاهی  جنسی  
 شعور  جنسی  بر  سه  رکن  یا  عامل  اساسی  استوار  است؛  رکن  اول،  آگاهی  عمومی  نسبت  به  مسئله‌ی  جنسیت  است.  این  بخش  شامل  کلیه‌ی  دیده  و  شنیده‌ها  و  خوانده‌های  ما  درباره‌ی  امور  جنسی  است،  از  تشریح  و  فیزیولوژی  اعضای  تناسلی  گرفته  تا  واکنشهای  روانی،  نقش  تغذیه  و  دارو،  بیماری‌های  جنسی  و  امثال  آن.  
 رکن  دوم،خودآگاهی  جنسی  است  که  شامل  شناخت  فرد  از  باورها،  سلیقه‌ها  و  رفتارهای  خودش  می‌شود.  طبعاً  هر  کسی  دارای  شخصیت  جنسی  خاصی  است  و  امیال  و  خواسته‌هایی  دارد  که  او  را  از  دیگران  متمایز  می‌کند.  
 رکن  سوم  در  واقع،  تلفیق  دو  رکن  قبلی  و  به  کارگیری  آن  در  عمل  است.  در  این  رکن،  شناخت  طرف  مقابل  و  تنظیم  و  تصحیح  رفتارها  و  هماهنگی  آنها  از  اهمیت  ویژه‌‌ای  برخوردار  است.  
 آگاهی  عمومی  از  راه‌های  مختلف  حاصل  می‌شود.  مثلاً  کودکان  با  صحبتهای  درگوشی  چیزهایی  را  از  همسالان‌شان  فرا‌می‌گیرند،  پدر  و  مادر  و  معلمان  ممکن  است  در  آموزش  جنسی  کودکان  نقش  داشته  باشند.  همچنین  وسایل  ارتباط  جمعی  مثل  رادیو،  تلویزیون،  کتاب،  مطبوعات  و  اخیراً  شبکه‌ی  اینترنت  نقش  عمده‌‌ای  را  در  انتقال  اطلاعات  ایفا  می‌کنند.  این  وسایل  می‌توانند  در  بردارنده‌ی  آگاهی‌های  غلط  و  یا  اطلاعات  درست  اما  سانسور‌شده  باشند.  
 سانسور  مطالب  جنسی  حتی  در  پیشرفته‌ترین  کشورهای  جهان  هم  معمول  است.  نشان  دادن  صحنه‌های  جنسی  در  سینماها  و  کانال‌های  عادی  تلویزیونی  دارای  محدودیت‌‌های  خاصی  است.  معمولاً  نشان  دادن  اندامهای  جنسی  در  این  فیلم‌ها  مجاز  نیست،  ولو  این  که  تماشای  فیلم  برای  افراد  کمتر  از  18  سال  ممنوع  باشد.  در  بعضی  از  نقاط  جهان  تلاش  بر  این  است  که  اطلاعات  مربوط  به  امور  جنسی  حتی  اگر  صحیح  و  مورد  تأیید  مجامع  علمی  هم  باشد،  
 از  طرفی  معمولاً  بازار  شایعات  در  زمینه‌ی  مسائل  جنسی  داغ  است.  حتی  در  بعضی  از  کشورهای  اروپایی  هم  عقاید  غلط  و  مضحکی  درباره‌ی  امور  جنسی  میان  مردم  شیوع  دارد.  مثلاً  بیشتر  مردم  معتقدند  پسری  که  خود‌ارضایی  کند،  در  کف  دستش  مو  خواهد  رویید!  البته  بعید  است  که  کسی  در  عمر  خود  _  حتی  یک  مورد  _  کف‌دست  مودار  مشاهده  کرده  باشد  و  این  در  حالی  است  که  نسبت  مردانی  که  در  دورانی  از  حیات  خود  به  خود‌ارضایی  دست  زده  باشند،  نزدیک  به  صد‌درصد  است.  بعضی  عقیده  دارند  که  خود‌ارضایی  باعث  نابینایی،  جوش  صورت،  انزال  پیش‌رس  و  یا  دیررس،  افسردگی  و  سایر  ناراحتی‌های  روانی  و  حتی  جنون  می‌شود.  اما  آیا  این  عقاید  دارای  پایه‌ی  علمی  است؟  
 جالب  اینکه  در  این  میان،  یک  سایت  معروف  اینترنتی  که  کارش  پاسخ  دادن  به  مسائل  جنسی  و  زناشویی  است،  روز  هفتم  ماه  مه  را  روز  ملی  استمنا  نامگذاری  می‌کند  !  
 در  مورد  فواید  ختنه  نیز  شایعاتی  وجود  دارد.  بعضی‌ها  می‌گویند  «زن‌هایی  که  شوهران‌شان  ختنه  شده  باشند،  کمتر  دچار  سرطان  رحم  می‌شوند!»  یا  می‌گویند  «کسانی  که  ختنه  شده‌اند  در  برابر  بیماری  ایدز  مصونیت  دارند!»  بعضی  از  پژوهشگران  هم  می‌گویند  که  موضوع  ختنه  با  خود‌ارضایی  بی‌‌ارتباط  نیست!  کما  اینکه  در  کشور  مسیحی‌نشین  آفریقای  جنوبی،  ختنه  رایج  است،  اما  در  عربستان  سعودی  معمول  نیست  !  
 با  توجه  به  پیشرفت  علم  و  فن‌آوری  و  امکاناتی  که  امروزه  در  اختیار  ماست،  بهتر  این  است  که  هر  کس  اطلاعات  و  باورهای  جنسی  خود  را  غربال  کند  و  محک  بزند  تا  ببیند  که  آیا  آگاهی‌های  خود  را  از  منابع  علمی  و  تخصصی  گرفته  است،  یا  از  افراد  و  منابع  نامطمئن.  
 «آیا  هنوز  زمان  آن  نرسیده  است  که  دیگر  اطلاعات  جنسی  خود  را  از  شخصیت‌ها،  میهمان‌های  برنامه‌های  تلویزیونی  و  کسانی  که  مأموریت‌شان  مبارزه  با  لذت‌های  جنسی  است،  اخذ  نکنیم؟»  

***

گفتگو  در  مورد  مسائل  جنسی  نوجوانان  را  گمراه  نمی‌کند  
 شرم  بر  نادانی       
 دکتر  حمید  افشار  
 دوران  بلوغ،  دردسرهای  خاص  خودش  را  دارد.  از  تغییرات  فیزیکی  بدن  گرفته  تا  تکامل  فکری  و  روحی،  همه  باعث  می  شود  که  نوجوان  در  یک  مرحله  حساس  قرار  گیرد  و  دوران  پراسترسی  را  تجربه  کند.  این  در  حالی  است  که  اگر  نوجوان  از  قبل  به  درستی  با  تغییرات  این  دوره  آشنا  باشد  و  در  مورد  آن  توجیه  شده  باشد،  کمتر  دچار  استرس  می‌شود  و  کمتر  هم  از  راه  به  در  می‌شود!  وضعیتی  که  در  کشور  ما  به  ندرت  وجود  دارد.  به  همین  دلیل  توجه  به  بهداشت  دوران  بلوغ،  اهمیت  خاصی  می  یابد.   
   بهداشت  دوران  بلوغ  یعنی  فرد  در  حول  و  حوش  این  سن  چه  کارهایی  انجام  دهد  که  به  بیماری  های  مربوط  به  این  دوره  -  که  بیشتر  بیماری‌های  عفونی  هستند-  دچار  نشود. این  تعریفی  است  که  دکتر  حمید  عمادی،  متخصص  بیماری‌های  عفونی  از  بهداشت  دوران  بلوغ  ارائه  می  کند.  
 وی  ادامه  می‌دهد:  در  این  دوران  بدن  نوجوانان  از  نظر  فیزیولوژیک  تکامل  می‌یابد  و  تغییرات  هورمونی  شدیدی  رخ  می‌دهد  که  می‌تواند  مشکلاتی  را  از  نظر  روحی  هم  برای  آنها  به‌وجود  آورد. 
 توجه  به  بهداشت  بلوغ  در  کشور  ما  که  17  درصد  جمعیت  آن  را  افراد  15  تا  19  سال  و  33  درصد  جمعیت  آن  را  افراد  15  تا  29  سال  تشکیل  می‌دهند،  اهمیتی  مضاعف  دارد  ولی  به  عقیده  دکتر  عمادی  مشکل  اینجا  است  که  جامعه  ما  هم  خودش  در  دوران  بلوغ  و  در  واقع  در  مرحله  گذار  قرار  دارد،  وی  توضیح  می‌دهد:  تفکرات  نوجوانان  و  جوانان  در  جامعه  به  دنبال  رواج  پدیده  های  مختلفی  مانند  تکنولوژی  اینترنت  و  ماهواره  و....  تغییر  کرده  و  خط  قرمزهایی  که  در  گذشته  وجود  داشته،  به  نوعی  از  بین  رفته  است.  درحالیکه  خط  قرمز  دیگری  به‌جای  آن  تعبیه  نشده  است.   
 دکتر  عمادی  برای  این  مورد،  مثال  میآورد:  در  کشوری  مثل  شوروی  دخترها  و  پسرها  در  سنین  نوجوانی  می‌توانند  با  هم  رابطه  دوستانه  داشته  باشند  و  جامعه‌شان  نیز  این  موضوع  را  پذیرفته  است،  ولی  اگر  رابطه‌شان  فراتر  از  دوستی  ساده  شود،  جامعه  آن  را  نمی‌پذیرد  و  آن  فرد  طرد  می‌شود؛  در  واقع  خط  قرمز  برای  آنها  بسیار  ملموس  و  مشخص  است  و  نمی‌توانند  از  آن  عبور  کنند.  ولی  در  جامعه  ما  آمار  مشخصی  از  روابط  دختران  و  پسران  وجود  ندارد،  زیرا  کاملا  روابطی  زیرزمینی  است  و  اگر  محققی  نیز  در  این  زمینه  کار  کند،  کسی  پاسخ  درستی  ارائه  نمی‌دهد.  ‌جوانان  ما  هم  با  این  تفکر  که  ما  از  خط  قرمز  رد  شده‌ایم،  به  مصرف  مواد  مخدر،  قرص‌های  روان‌گردان  و  حتی  روابط  نامشروع  جنسی  می‌پردازند  که  به  علت  بروز  این  رفتارهای  پرخطر،  در  معرض  ابتلا  به  بیماری‌های  صعب  العلاج  قرار  می‌گیرند  و  بهداشت  دوران  جوانی  خود  را  از  بین  می‌برند. 
 برای  مقابله  با  این  مشکل،  راهی  وجود  ندارد  جز  برقراری  رابطه  دوستانه  با  نوجوان  و  آشنا  کردن  او  با  تغییرات  دوران  بلوغ  و  نشان  دادن  مسیر  درست  به  او.  انجام  این  کار  برای  پدر  و  مادرها  البته  بسیار  سخت  است.  به  عقیده  دکتر  عمادی،  مشکلی  که  وجود  دارد  این  است  که  والدین  در  زمینه  مسائل  جنسی  خجالت  می‌کشند  با  فرزندانشان  صحبت  کنند  و  نمی‌توانند  مربیان  خوبی  برای  فرزندانشان  باشند.  در  ضمن  خود  آنها  هم  اطلاعات  کافی  و  درستی  از  مسائل  جنسی  ندارند  و  به  دلیل  همین  عدم  آگاهی،  بسیاری  از  زندگی‌های  زناشویی  به  جدایی  منجر  می‌شود.   
 دکتر  عمادی  اضافه  می  کند:در  کشور  ما  اگر  نوجوان  12  ساله‌ای  از  خانواده‌اش  در  خصوص  مسائل  جنسی  سوالی  بپرسد  فورا  خانواده  واکنش  نشان  می‌دهد  و  به  او  می‌گوید  در  آینده  متوجه  می‌شوی.  همچنین  اگر  برای  جوان  20  ساله‌ای  نیز  سوالی  پیش  آید  و  آن  را  مطرح  کند،  خانواده  می‌گویند‌  <خودت  که  بهتر  می‌دانی>!  اما  از  کجا؟  خانواده  که  در  نوجوانی  به  او  آموزش  نداده‌اند،  در  آموزش  و  پرورش  هم  به  این  مسائل  پرداخته  نمی‌شود،  پس  قطعا  از  یک  دوست،  یک  کتاب  رمان،  چند  صفحه  مبتذل  در  اینترنت  و  یا  فیلم  این  آموزش  را  دیده  است.  دکتر  عمادی  با  بیان  این  مطلب  می‌گوید:  <به‌جای  راه‌های  نادرستی  که  نوجوانان  برای  یادگیری  بر  می‌گزینند،  می‌توانیم  مسائل  را  در  محیطی  سالم  توسط  والدین  و  یا  معلمان  به  آنها  آموزش  دهیم.  
 به  عقیده  او:  وظیفه  والدین  در  این  خصوص  این  است  که  ارتباط  نزدیک  و  صمیمی  با  فرزندانشان  داشته  باشند.  اگر  چنین  باشد  آن  نوجوان  به‌جای  ارتباط  با  دوستانش  می‌تواند  رابطه  صمیمی‌تری  با  پدر  و  مادرش  برقرار  کند  و  همان‌طور  که  خیلی  راحت  مسائلی  را  برای  دوستانش  خیلی  راحت  بیان  می‌کند،  آنها  را  نزد  والدینش  بازگو  ‌کند  و  از  آنها  راهنمایی  بگیرد.  این  مسِله  از  این  جهت  اهمیت  دارد  که  ‌اطلاعات  غلطی  که  نوجوانان  از  منابعی  غیر  از  والدین  دریافت  می‌کنند،  در  به  انحراف  کشیدن  آنها  بسیار  موِثرست.  در  این  زمینه  هم  دکتر  عمادی  مثالی  دارد:  <یک  دختر  دبیرستانی  به  عنوان  بیمار  مبتلا  به  ویروس  ایدز  به  من  مراجعه  کرد  ولی  در  ابتدا  از  شیوه  ابتلا  به  ایدز  چیزی  نگفت.  بعد  از  مشاوره‌های  انجام  شده  مشخص  شد  که  تماس  جنسی  داشته  است.  این  بیمار  می‌گفت  از  دوستانم  شنیده‌ام  که  از  این  طریق  ایدز  منتقل  نمی‌شود.
 به  گفته  دکتر  عمادی،  برخی  تصور  می‌کنند  اگر  باب  چنین  صحبت‌هایی  را  در  خانواده  باز  کنند،  فرزندانشان  گمراه  می‌شوند؛  در  حالی  که  اگر  اطلاعات  از  کانال  صمیمی  مطرح  شود  و  مجرا  و  منشاء  صمیمی  داشته  باشد  و  در  کنار  دادن  آموزش،  ضروریات  آن  هم  ذکر  شود،  احتمال  خطاهای  نوجوان  را  کاهش  می‌دهد.>  صد  البته  پند  و  نصیحت  این  روزها  در  گوش  هیچ  جوان  و  نوجوانی  فرو  نمی‌رود.  دکتر  عمادی  معتقد  است:  ‌نقش  مشاوره  خیلی  مهم‌تر  از  نصیحت  مستقیم  است  و  نوجوان  با  خانواده  احساس  صمیمیت  بیشتری  می‌کند.  اگر  پدر  و  مادر  تجربیات  دوران  جوانی  خود  را  در  اختیار  فرزندشان  قرار  دهند،  تاثیر  بیشتری  دارد  تا  این  که  فقط  در  صدد  نصیحت  او  باشد.   
 البته  برخورد  دوستانه  همیشه  هم  به  درد  نمی‌خورد،  مثلا  اگر  نوجوانی  رابطه  نامشروع  داشت،  آیا  می  توان  به  یک  برخورد  دوستانه  و  صمیمی  اکتفا  کرد؟  دکتر  عمادی  در  این  خصوص  معتقد  است:والدین  اگر  فرزندشان  با  افراد  رابطه  دارند،  باید  با  آنها  برخورد  کنند.  زیرا  همیشه  با  منطق  مسائل  حل  نمی‌شود.  
 وی  ادامه  می‌دهد:  این  برخورد  نباید  به  صورتی  باشد  که  به  محض  اینکه  متوجه  شدند  فرزندشان  با  کسی  حتی  رابطه  ساده  هم  دارد  او  را  تحریم  کنند.  بلکه  در  مرحله  اول  باید  با  امر  به  معروف  و  نهی  از  منکر  و  مشاوره  دوستانه  به  نوجوان  آگاهی  دهند  و  مسِله  را  حل  کنند،  ولی  اگر  هیچ  راهی  باقی  نماند،  باید  برخورد  جدی  کنند.    
 وی  تاکید  می  کند:اگر  خانواده  بدون  منطق  با  نوجوان  برخورد  کنند  و  قبل  از  آن  او  را  ارشاد  نکرده  باشند،  برخورد  شدید  باعث  می‌شود  نوجوان  لجبازی  کند.  پدر  و  مادر  باید  بینش  داشته  باشد  و  روی  این  قضیه  وقت  صرف  کنند.   
 البته  در  این  زمینه  نمی  توان  تمام  بار  را  بر  دوش  پدر  و  مادرها  انداخت.  به  گفته  دکتر  عمادی،  <ما  هیچ  سایت  معتبر  یا  کتابی  نداریم  که  حتی  اگر  برای  خانواده  مقدور  نبود  به‌طور  مستقیم  در  این  خصوص  با  فرزندش  صحبت  کند،  به  او  این  سایت  را  معرفی  کند.  کسانی  که  خود  را  متولی  آموزش  و  پرورش،  بهداشت  و  فرهنگ  می‌دانند،  باید  در  این  زمینه  اقدام  کنند.  به  عقیده  وی،  رسانه‌های  گروهی  در  افزایش  سطح  آگاهی  نوجوانان  نسبت  به  بهداشت  دوران  بلوغ  نقش  مهمی  دارند  هرچند  تا  کنون  نتوانسته‌اند  از  عهده  رسالت  خویش  برآیند.  البته  رسانه‌های  گروهی  محدودیت‌های  خاص  خود  را  دارند  ولی  دکتر  عمادی  معتقد  است:  ما  باید  به  آنجا  برسیم  که  در  حالی  که  حجب  و  حیا  و  عفت  عمومی  را  در  جامعه  حفظ  می‌کنیم،  آموزش‌های  لازم  را  هم  ارائه  دهیم.   
 برای  حل  این  مشکلات  و  کاهش  روابط  نامشروع  در  سنین  نوجوانی،  بعضی‌ها  اعتقاد  خاصی  به  برخورد  های  سفت  و  سخت  قانونی  دارند.  مثلا  به  تازگی  طرحی  ارائه  شده  مبنی  بر  اینکه  برای  کاهش  روابط  نامشروع،  تمام  دختران  قبل  از  ازدواج  تحت  آزمایش  قرار  گیرند.  دکتر  عمادی  در  این  زمینه  اعتقاد  دارد:  آزمایش  سلامت  را  برای  دختران  و  پسران  لازم  نمی‌دانم  مگر  اینکه  در  صورت  توافق  طرفین  و  به  صورت  داوطلبانه  باشد.  ولی  اگر  از  سوی  دولت  به  صورت  اجبار  درآید،  علاوه  بر  این  که  حقوق  شهروندی  را  زیر  سوال  می‌برد  راهکار  مناسبی  نیز  برای  تشخیص  بیماری  و  یا  مشکل  فرد  نیست،  زیرا  اگر  مسِله‌ای  به  صورت  اجبار  درآمد  راه  فرار  از  آن  نیز  میسر  می‌شود،  همان‌طور  که  آزمایش  اعتیاد  برای  پسران  از  سوی  دولت  اجباری  شد  ولی  همچنان  می‌بینیم  که  بعد  از  ازدواج  دختران  پی  به  اعتیاد  همسرشان  می‌برند  

***

چالش‌های  آموزش  سلامت  جنسی  در  ایران  
 نویسنده  :  دکتر  سارا  ناصرزاده  
 پژوهشگر  و  مشاور  آموزش  بهداشت  جنسی  دانشگاه  میدل‌اسکس  لندن   
  
 
 در  چند  ماهه  اخیر  شاهد  بحث‌هایی  جسته  و  گریخته  در  زمینه  آموزش  بهداشت  و  روابط  جنسی  از  جانب  مقامات،  متخصصان  و  رسانه‌های  عمومی  بوده‌ایم.  بحث  لزوم  آموزش  بهداشت  و  روابط  جنسی  از  مدت‌ها  قبل  در  سطح  کارشناسان  مطرح  بوده  اما  امروزه  با  توجه  به  آمار  رو  به  افزایش  طلاق  و  مبتلایان  به  بیماری‌های  مقاربتی  از  جمله  ایدز،  به‌نظر  می‌رسد  که  مسئولان  به  فکر  افتاده‌اند  تا  به‌طور  فعال  اقداماتی  جهت  آگاه‌سازی  مردم  در  این  زمینه  انجام  دهند.  
 
 در  بحث  روابط  جنسی،  بیشتر  به  بررسی  نقش  و  چگونگی  رابطه  جنسیِ  بین  زوج‌ها  می‌پردازیم.  چگونگی  برقراری  رابطه،  مثل  نفس  کشیدن  غریزی  نیست.  انسان  موجودی  اجتماعی  است  بنابراین  باید  بیاموزیم  که  به‌عنوان  یک  فرد  در  اجتماع  چگونه  ارتباطات  خود  را  تنظیم  نماییم.  رابطه  جنسی  تنها  یک  بخش  از  رابطه‌ای  است  که  زوج‌ها  با  هم  تجربه  می‌کنند.  برای  اینکه  یک  زوج  رابطه  جنسی  موفقی  داشته  باشند  باید  اصول  برقراری  ارتباط  با  یکدیگر،  خانواده‌های  هم  و  فرزندانشان  را  نیز  بیاموزند.  در  این  بحث  با  وجود  اینکه  آموزش‌های  کلی  قابل  ارائه  به  تمامی  افراد  در  سطح  جامعه  هستند  اما  هر  زوجی  الگوی  خاصی  برای  رابطه  خود  دارد  که  باید  به‌طور  خاص  مورد  بررسی  قرار  گرفته  و  آموزش‌های  لازم  را  دریافت  نماید.  
 
 در  حال  حاضر  در  ایران  متخصصان  روانشناس  و  روانپزشک  این  مهم  را  بر  عهده  دارند  و  برخی  از  مشاوران  خانواده  نیز  به  این  مسئله  می‌پردازند.  اما  از  طرفی  تمامی  زوج‌ها  نمی‌دانند  و  یا  نمی‌تواند  پیش  از  ازدواج  از  راهنمایی‌های  این  متخصصان  بهره  ببرند  و  از  طرف  دیگر  تمامی  این  متخصصان  هم  آموزش‌های  کافی  را  جهت  راهنمایی  افراد  ندیده‌اند  که  خود  این  مسئله  می‌تواند  به  مشکلات  آتی  دامن  بزند.  برخی  از  افراد  نیزبنا  به  شرایط  اعتقادی  خود  به  علمای  دینی  مراجعه  کرده  و  یا  از  رساله‌های  موجود  جهت  آگاه  شدن  از  مسائل  جنسی،  روابط  خانوادگی  و  اجتماعی  استفاده  می‌کنند.  
 
 کلاس‌های  آمادگی  پیش  از  ازدواج  می‌توانند  ازدرصد  بسیار  بالایی  ازمشکلات  پس  از  ازدواج  جلوگیری  کنند،  اما  همه  ما  به  خوبی  مطلع  هستیم  که  ازدواج  و  بودن  در  یک  رابطه  همه  جانبه  با  همسر  تنها  شامل  کنترل  تعداد  فرزندان  نیست.  گرچه  در  زمانی  که  این  کلاس‌ها  بنیان  گذاشته  شدند  مفید  بودند،  اما  در  حال  حاضر  نیاز  جامعه،  آموزشی  فراگیرتر  و  کامل  تر  را  می  طلبد.  
 
 وزارت  بهداشت  ایران  در  مقایسه  با  کشورهای  منطقه  همیشه  پیشگام  فعالیت‌های  نوین  بوده  و  مطمئناً  با  برنامه‌ریزی  همه‌جانبه  می‌تواند  سطح  بهداشت  جنسی  جامعه  را  هم  به  حد  مطلوبی  برساند.  اما  این  کار  بدون  مشارکت  ارگان‌های  مسئول  دیگر  همچون  وزارت  آموزش  و  پرورش  و  سازمان  بهزیستی  و  همچنین  نهادها  و  مراجع  دینی  که  هر  یک  طیف  بسیار  گسترده‌ای  از  افراد  جامعه  را  پوشش  می‌دهند،  امکان  پذیر  نیست.  
 
 برخی  افراد  عقیده  دارند  که  لزومی  برای  درگیری  بخش‌های  دولتی  در  این‌گونه  آموزش‌ها  نیست  زیرا  افراد  قادر  هستند  در  صورت  نیاز  اطلاعات  کافی  را  بدست  بیاورند.  در  صورتی‌که  این  موضوع‌  ‌حقیقت  ندارد.  ما  معمولاً  در  مورد  مسائل  جنسی‌مان  با  هم  صحبت  نمی‌کنیم  و  افرادی  که  با  ایشان  احساس  راحتی  می‌کنیم  و  از  آنها  راهنمایی  می‌خواهیم،  لزوماً  اطلاعات  کافی  و  صحیح  ندارند  (حتی  متخصصان.)  بنابراین  علی‌رغم  میل  باطنی  خود  ممکن  است  باعث  گمراهی  ما  شوند  و  مسائلی  به  تعاقب  آن  برایمان  پیش  بیاید  که  قابل  جبران  نباشد.  از  طرفی  برخی  اعتقاد  دارند  که  کسب  اطلاعات  جنسی،  افراد  را  به  تجربه  ارتباط  جنسی  تشویق  می‌نماید  در  حالی‌که  پژوهش‌ها  حاکی  از  این  است  که  اکثر  افراد  به‌خصوص  در  سنین  پایین  به‌دلیل  نداشتن  اطلاعات  لازم،  از  روی  حس  کنجکاوی  به  دنبال  تجربه‌های  جنسی  می‌روند  که  اکثراً  هم  پرخطر  هستند.  
 
 در  سال  1831  تحقیقی  بر  روی003  نفر  از  دانشجویان  خانم  در  دانشگاه  آزاد  انجام  دادیم.  در  این  پژوهش  از  شرکت  کنندگان  پرسیدیم  که  اطلاعات  خود  در  زمینه  بهداشت  و  روابط  جنسی  را  از  چه  منابعی  به‌دست  آورده‌اند؛  و  آیا  انتخاب  این  منابع  ترجیح  خودشان  بوده  یا  مایل  بودند  که  اطلاعات  خود  را  از  منابع  دیگری  بدست  بیاورند.  منابع  رایج  جهت  کسب  اطلاعات  جنسی  بدین  شرح  بود:  والدین  و  افراد  خانواده،  همسر،  دوستان  (بخصوص  در  مورد  جوانان)،  رسانه‌ها،  اینترنت،  کتاب  و  مجلات.  نکته  بسیار  جالب  در  مورد  این  یافته  ها  این  بود  که  اکثر  پاسخ‌دهندگان  گفتند  ترجیح  می‌دادند  از  طریق  والدین  خود  آموزش  ببینند  اما  والدین  یا  اطلاعات  کافی  نداشته‌اند  یا  اگر  اطلاعاتی  هم  در  بین  بوده  بنا  به  وجود  شرم  و  حیا  در  رابطه  خانواده  ایرانی،  والدین  امکان  انتقال  و  فرزندان  جسارت  پرسش  نداشته  اند!  
 
 یافته‌های‌  ‌این  پژوهش  به  نتیجه  تحقیقات  بین‌المللی  نزدیک  بود  چراکه  افراد  جوان  در  اکثر  جوامع  اعلام  کرده  بودند  که  دریافت  اطلاعات  جنسی  از  والدین  برایشان  راحت‌تر  است  اما  بدلیل  روابط  خاص  والد  و  فرزند  همه  والدین  احساس  راحتی  نمی‌کنند  که  فرزندان  خود  را  آموزش  دهند  و  یا  اطلاعات  کافی  برای  این  کار  ندارند.  بر  اساس  همین  سری  از  تحقیقات  بود  که  طرح  آموزش  بهداشت  و  روابط  جنسی  در  مدارس  جهان  توصیه  شد.  از  این  طریق،  هم  بار  مسئولیت  از  روی  دوش  خانواده‌ها  برداشته  می‌شد  و  هم  تمامی  دانش  آموزان  در  طول  تحصیل  خود  از  سطح  استاندارد  آگاهی  در  زمینه  بهداشت  جنسی  برخوردار  می‌شدند.  حال  اینکه  این  آموزش‌ها  از  چه  سنی  باید  شروع  شوند  خود  بحثی  جداگانه  است.  
 
 نکته  قابل  ذکر  درباره  نتایج  پزو  هش  یاد  شده  در  ایران،  اشاره  خانم  ها  به  همسرانشان  به  عنوان  یکی  از  منابع  مهم  جهت  کسب  آگاهی  و  آموزش  در  زمینه  بهداشت  و  روابط  جنسی  است.  این  مسئله  از  آنجا  که  مسئولیت  پیامدهای  کوتاهی  در  آموزش  درست  را  بر  دوش  آقایان  می‌گذارد،  جای  تامل  و  نگران‌کننده  است.  در  نظر  بگیرید  مرد  جوان  متعهد  و  سالمی  را  که  در  جامعه  ما  رشد  کرده،  تحصیلات  خود  را  در  همین  جامعه  به  انجام  رسانیده  است  و...  آیا  در  کدام  مقطع  زندگیش  در  زمینه  بهداشت  روابط  جنسی  آموزش  دیده  که  حال  پس  از  ازدواج،  باید  راهنمای  شخص  دیگری  نیز  باشد؟  و  تازه  چنانچه  صادقانه  به  نااگاهی  خود  در  این  زمینه  اشاره  ای  داشته  باشد  و  اظهار  بی‌تجربگی  و  بی‌اطلاعی  بنماید  به  عنوان  یک  مرد،  مورد  تمسخر  گرفته  و  به  اصطلاح  مردانگیش  زیر  سئوال  می‌رود.!  بنابراین،  وادار  می‌شود  در  سطح  معلومات  خود  دست  به  ایجاد  یک  رابطه‌ی  کور  بزند  و  زمانی  که  اموردرست  پیش  نمی‌روند  و  مسئله‌ای  پیدا  می‌شود  این  مرد  ایرانی  است  که  به‌دلیل  کم  توجهی  به  همسرش  مورد  سرزنش  قرار  می‌گیرد.  
 
 اکثر  مراجعان  مردی  که  من  به  شخصه  دیده‌ام  مسئله  ناتوانی  جنسی  و  یا  عدم  ارضای  جنسی  را  مطرح  می‌کنند  و  از  طرف  دیگر  خانم‌ها  درد  هنگام  مقاربت  را  عنوان  کرده  و  اذعان  می‌کنند  که  از  رابطه  زناشویی  خود  احساس  رضایت  نمی‌کنند.  اکثر  این  افراد  حتی‌  نمی‌دانند  که  ارتباط  جنسی  صحیح  چگونه  ارتباطی  است.  همانطوری  که  پیشتر  اشاره  کردم،  تنها  آموزش‌هایی  که  در  این  زمینه  دیده‌اند  (اگر  اصلاً  اطلاعاتی  دریافت  کرده  باشند)  از  طریق  دوستانی  است  که  تجربیات  خود  را  با  آنها  در  میان  گذاشته‌اند  و  یا  خرافاتی  است  که  در  طول  نسل‌ها  سینه  به  سینه  به  آنها  منتقل  شده  و  یا  برنامه‌های  غلط  و  مضّری  است  که  از  رسانه‌های  غربی  در  اختیار  افراد  قرار  داده  می‌شود  که  اکثراً  اهداف  تجاری  داشته  و  از  زندگی  واقعی  به‌دور  است.  
 
 برای  گفتن  از  لزوم  آموزش  بهداشت  و  روابط  جنسی  این  چند  سطر  کافی  نیست،  تنها  به  این  نکته  بسنده  می‌کنم  که  در  جامعه  ما  خوشبختانه  هنوز  تقدس  خانواده  شکسته  نشده  و  کنش  به  موقع  و  آموزش  درست  متناسب  با  فرهنگ  و  عرف  جامعه  ما،  هنوز  می‌تواند  راه  بر  تاسف  و  اشک  ریختن  بر  گور  ارزش‌ها  و  فرهنگ  دیرپای  ایرانی  را  توسط  تهاجم  فرهنگ  های  دست  ساز  بیرونی  که  تا  بن  دندان  مسلحند،  ببندد  
***

آموزش  و  مشاوره  در  مورد  مسائل  جنسی
 
 دو  رویکرد  متفاوت  نسبت  به  آموزش  بهداشت  و  روابط  جنسی  وجود  دارد.  یک  دسته  از  افراد  باور  دارند  که  افراد  با  گرفتن  این  آموزشها  به  برقراری  ارتباطات  جنسی  پرخطر  تشویق  می  شوند  و  دسته  دیگر  عقیده  دارند  که  با  دادن  آگاهی  های  لازم  افراد  می  توانند  در  موقع  لزوم  از  خودشان  حفاظت  کنند.
 تحقیقات  نظر  دوم  را  تایید  می  کنند  چون  افراد  بخصوص  در  سن  کم  از  روی  کنجکاو  ی  به  دنبال  تجربه  کردن  رابطه  جنسی  می  روند.  برخی  افراد  هم  بخاطر  جلب  محبت  طرف  مقابل  به  رابطه  جنسی  تن  می  دهند.  
 
 با  آموزشهای  لازم  در  مورد  اندام  های  تناسلی،  تفاوت  های  زن  و  مرد،  روابط  جنسی،  اعتماد  به  نفس  و  مهارتهای  زندگی  می  شود  درصد  اینگونه  ارتباطات  را  به  حداقل  رساند.  اما  این  مهم  است  که  این  آموزش  ها  مطابق  با  سن،  جنسیت،  ارزش  های  فرهنگی  و  اعتقادی  افراد  باشد.  
 
 مشکلات  جنسی  در  تمامی  جوامع  کم  و  بیش  شبیه  به  هم  هستند.  تنها  نگرش  جوامع  مختلف  نسبت  به  مسائل  جنسی  مختلف  و  روابط  و  رفتارهای  جنسی  مورد  قبول  و  غیر  قابل  قبول  است  که  نحوه  برخورد  با  این  مشکلات  را  متفاوت  می  کند.  
 
 مشاوره  زوج  ها  و  مشاوره  خانواده  برای  هر  فردی،  اعم  از  مجرد  و  متاهل  می  تواند  مفید  باشد.  مشاوره  پیش  از  ازدواج  کمک  می  کند  افراد  شناخت  بهتری  از  خودشان  و  طرف  مقابلشان  پیدا  کنند  که  تصمیم  بهتری  بگیرند  و  مشاوره  پس  از  ازدواج  می  تواند  به  زوج  ها  کمک  کند  که  با  هم  ارتباطی  راحت  تر  برقرار  کنند  و  ریشه  مشکلات  شان  را  پیدا  کنند.
 
 در  ایران  مشاوران  خانواده،  مشاوران  پیش  از  ازدواج  و  مشاوران  امور  جوانان  وجود  دارند  و  مشاوران  زوج  ها  هم  بتدریج  در  حال  وارد  شدن  به  صحنه  هستند.  سئوالی  که  پیش  می  آید  این  است  که  چه  توقعی  می  توان  از  یک  مشاور  خوب  داشت؟  
 
 مشاور  همانگونه  که  از  اسمش  برمی  آید  کسی  است  که  بی  طرفانه  به  صحبت  های  شما  گوش  می  کند،  به  شما  خط  نمی  دهد  و  تنها  با  سئوالاتی  که  از  شما  می  پرسد  به  شما  کمک  کند  که  به  افکارتان  نظم  بدهید.
 
 بسیاری  از  مردم،  در  بیشتر  مواقع  توصیه  و  تجویز  نمی  خواهند  و  همین  که  افکارشان  را  برای  شخص  بی  طرفی  بازگو  کنند  کافی  است  تا  بتوانند  تصمیمی  را  که  متناسب  با  شرایط  زندگی  شان  است  بگیرند.  
 
 معمولا  مشاوره  باید  متداوم  باشد  و  یک  جلسه  گرچه  مفید  است  اما  نتیجه  لازم  را  نمی  دهد.  وظیفه  دیگر  مشاور  این  است  که  در  صورت  لزوم  بتواند  افراد  را  به  متخصصان  دیگر  ارجاع  دهد.  بخصوص  در  مورد  مشکلات  جنسی  که  بعضا  باید  هم  از  نظرروحی  و  هم  از  نظر  جسمانی  مورد  بررسی  قرار  بگیرند  تا  بهترین  نتیجه  را  بدهند.

***

در  چند  سال  اخیر  همواره  کلمات  مرتبط  با  سکس  در  ٿهرست  مهمترین  کلمات  جستجو  شده  توسط  کاربران  ایرانی  قرار  داشته  است.  تعداد  روبه  رشد  سایت  ها  و  وبلاگ  های  جنسی  به  زبان  ٿارسی  این  ٿرضیه  را  تایید  می  کند.  نویسندگان  این  گونه  وبلاگ  ها  اغلب  پسران  و  دخترانی  هستند  که  خاطرات  ارتباط  های  جنسی  خود  را  می  نویسند.
 
 "محسن"۱۷  ساله،  با  مواٿقت  والدینش  صاحب  یک  دستگاه  رایانه  شخصی  شد.  بعدازظهر  یکم  شهریور  در  حالی  که  او  از  اتاقش  خارج  شده  بود،  مادرش  با  تکان  دادن  موس  و  محو  محاٿظ  صٿحه،  با  عکس‌های  جنسی  روبه‌رو  شد.  محسن  قصد  داشت  تصاویر  را  در  ٿایل  رایانه  اش  ذخیره  کند؛  اما  ٿریادهای  مادر  به  او  مجال  این  کار  را  نداد.  این  اتٿاق  سبب  شد  والدین  محسن  پس  از  دعوا  با  وی  و  قطع  دستگاه  کامپیوتر،  تنبیه  او  را  به  وقتی  دیگر  موکول  کنند.  روز  بعد،  زمانی  که  والدین  او  در  منزل  حضور  نداشتند،  محسن  با  خوردن  ۱۰  عدد  قرص  اقدام  به  خودکشی  کرد.
 
 محسن  یکی  از  میلیون  ها  نوجوان  ایرانی  است  که  هر  روز  برای  مشاهده  تصاویر  جنسی  به  اینترنت  سر  می  زند.
 مشاهده  تصاویر  جنسی  از  طریق  اینترنت  و  ماهواره  اکنون  به  یکی  از  سرگرمی  های  جامعه  جوان  ایران  تبدیل  وموجب  نگرانی  بزرگترها  شده  است.  دسترسی  نوجوان  و  جوانان  به  اینترنت  باعث  شده  تا  منبعی  بی  انتها  از  تصاویر  و  ٿیلم  های  جنسی  در  اختیار  آنان  قرار  بگیرد.  از  سوی  دیگر  یک  سی  دی  مملو  از  عکس  ها  و  ٿیلم  های  پورنو  گراٿی  می‌تواند  به  راحتی  و  ارزانترین  قیمت،  از  بازار  زیرزمینی  این  محصولات  در  ایران  به  دست  آید.
 
 سکس،  تابوی  شکننده
 
 موضوع  دسترسی  نوجوانان  به  سایت  های  هرزه  نگاری  نه  تنها  در  ایران،  بلکه  در  بسیاری  از  کشورهای  توسعه  یاٿته  به  معضلی  بزرگ  بدل  شده  است.  به  عقیده  جامعه  شناسان  در  جوامعی  که  مسائل  جنسی  همچنان  به  شکل  تابو  باقی  مانده،  نوجوانان  برای  دیدن  تصاویر  جنسی  حریص  ترند.
 
 در  ایران  بسیاری  از  والدین  درباره  مسائل  جنسی  با  ٿرزندان  خود  حرٿی  نمی  زنند.  روزنامه  و  وسائل  ارتباط  جمعی  نیز  به  علت  تابوی  سکس  دم  ٿروبسته  اند.  در  مدارس  نیز  صحبتی  از  آموزش  مسائل  جنسی  به  میان  نمی‌آید.  سوال  این  است  که  پس  نوجوانان  در  کجا  در  این  باره  حرٿ  می  زنند  و  از  چه  طریق  کنجکاوی  خود  را  درباره  مسائل  جنسی  ٿرو  می  نشانند؟  
 
 امان  الله  قرایی  مقدم  آسیب  شناس  اجتماعی  معتقد  است:  "دختران  و  پسران  به  علت  محرومیت  های  عرٿی  از  برقراری  ارتباط  سالم  عاجز  مانده  اند  و  به  همین  دلیل  به  اینترنت  پناه  می  برند.  البته  در  این  ارتباط،  پسرها  بیش  از  دختران  در  معرض  تحریک  جنسی  قرار  دارند".  دکتر  قرایی  معتقد  است:  "از  سوی  دیگر،  والدین  نیز  باید  زمانی  که  کودک  به  سن  نوجوانی  می  رسد  جواب  کنجکاوی  های  جنسی  او  را  آماده  داشته  باشند.  اما  متاسٿانه  بسیاری  از  والدین  حتی  صحبت  کردن  درباره  این  گونه  مسائل  را  گناه  می  دانند."
 
 به  عقیده  این  جامعه  شناس،  مادامی  که  تابوی  سکس  در  گٿتمان  عمومی  شکسته  نشود  و  رسانه  ها  به  آموزش  و  آگاهی  رسانه  ای  کمک  نکنند  باید  منتظر  حوادثی  اینچنین  بود.
 
 چه  کسی  مقصر  است؟
 
 آمیزش  های  بدون  پیشگیری  نیز  سبب  شده  تا  آمارسقط  جنین  در  ایران  اٿزایش  قابل  توجهی  یابد.  تنها  آمار  موجود  در  مورد  سقط  جنین  که  از  سوی  وزارت  بهداشت  اعلام  شده  نشان  می  دهد  که  سالانه  حداقل  ۸۰  هزار  مورد  سقط  جنین  در  بیمارستان  ها  انجام  می  گیرد.  البته  این  آمار،  عددی  بسیار  ناچیز  است  در  مقابل  سقط  جنین  های  زیرزمینی  که  در  مراکز  درمانی  غیربهداشتی  انجام  می  شود.
 
 به  اینها  ضررو  زیان  ناشی  از  بیماریهای  مقاربتی  به  دلیل  نا  آگاهی  از  لزوم  استٿاده  از  کاندوم  را  هم  بیٿزایید.  یک  نوجوان  خود  کشی  می  کند،  نوجوانی  دیگر  به  علت  استٿاده  نکردن  از  کاندوم  به  بیماری  ایدز  دچار  می  شود.  بسیاری  از  جامعه  شناسان  انگشت  اتهام  را  به  سوی  ٿرهنگ  حاکم  نشانه  می  روند.  
 
 این  جامعه  شناسان  معتقدند  والدین  هنوز  خودشان  را  با  دنیای  امروز  منطبق  نکرده  اند  و  با  شیوه  های  رٿتار  با  کودکان  آشنایی  ندارند.  آنها  کم  مطالعه  می  کنند  و  در  عوض،  با  تهدید  و  ارعاب  می  خواهند  که  نوجوان  را  از  ارتکاب  به  مسائل  جنسی  باز  دارند.
 
 از  سوی  دیگر  ٿرهنگ  سنتی  حاکم  برخانواده  های  مقید  که  سخن  گٿتن  از  مسایل  جنسی  را  برنمی‌تابد،  مشکلات  بیشتری  را  پدید  آورده  است.  نگاهی  به  آمار  حوادث  خانوادگی  نشان  می  دهد  به  علت  ٿضای  بسته  ای  که  در  خانواده  های  سنتی  وجود  دارد،  در  چنین  خانواده  هایی  مواردی  چون  تجربه  محسن  باشدت  وضعٿ  مختلٿ،  ٿراوان  رخ  می  دهد.  
 
 کلیک  بر  روی  هرزه  نگاری  
 
 هرچند  در  ایران،  ٿیلترینگ  سایت  های  اینترنتی  و  پارازیت  بر  روی  تصاویر  ماهواره  ای  به  عنوان  اصلی  ترین  راه  مبارزه  با  استٿاده  منٿی  از  وسایل  رسانه  ای  انتخاب  شده،  اما  این  سیاست  نیز  به  مانند  سیاست  های  مبارزه  با  مواد  مخدر  به  شکست  انجامیده  است.
 
 آماری  رسمی  از  تعداد  مراجعه  کنندگان  به  سایت  های  هرزه  نگاری  در  دست  نیست،  اما  در  چند  سال  اخیر  همواره  کلمات  پورنو  در  ٿهرست  مهمترین  کلمات  جستجو  شده  توسط  کاربران  ایرانی  قرار  داشته  است.  تعداد  روبه  رشد  سایت  ها  و  وبلاگ  های  جنسی  به  زبان  ٿارسی  این  ٿرضیه  را  تایید  می  کند.
 
 همه  تلاش  دست  اندرکاران  برای  مسدود  کردن  این  سایت  ها  نیز  نتیجه  بخش  نبوده  است،  چرا  که  برای  مشتاقان  همیشه  راههایی  برای  دورزدن  ٿیلترها  وجود  دارد.  موضوعات  جنسی  اغلب  به  صورت  داستانهای  تخیلی  یا  واقعی  توسط  نویسندگان  ناشناخته  در  وبلاگ  ها  نوشته  می  شود.  نویسندگان  این  گونه  وبلاگ  ها  اغلب  پسران  و  دخترانی  هستند  که  خاطرات  ارتباط  های  جنسی  خود  را  می  نویسند.
 
 نویسندگان  وبلاگ  های  سکسی  به  محض  آنکه  وبلاگ  خود  را  ٿیلتر  شده  می  یابند  به  سرعت  محتوای  وبلاگ  را  نشانی  دیگری  انتقال  می  دهند.  این  جنگ  و  گریزها  در  نهایت  به  جدالی  بی  پایان  میان  نویسندگان  وبلاگ  های  هرزه  نگاری  و  اعمال  کنندگان  ٿیلترینگ  تبدیل  شده  است.
 
 از  سوی  دیگر  محتوای  سایت  های  سکسی  بسیار  متنوع  شده  و  طیٿ  وسیعی  از  روابط  جنسی  را  در  برمی  گیرد.  برخی  کارشناسان  معتقدند  که  محتوای  برخی  از  سایت  ها  و  وبلاگ  ها  که  توسط  اٿراد  ناشناخته  نوشته  می  شود،  به  آموزش  روابط  جنسی  پرخطر  منجر  می  شود.  برخی  از  طرٿداران  حقوق  زن  نیز  معتقدند  این  گونه  وبلاگ  ها  زن  را  تحقیر  شده  نشان  می  دهند.  
 
 دکتر  حمید  سجاد،  سکسولوژیست  و  مدیر  سایت  iransalamat.com  می  گوید:  از  سایت  های  اینترنتی  هم  می  توان  استٿاده  مناسب  کرد  و  هم  می  توان  استٿاده  نامناسب.  خانواده  ها  باید  مزایای  استٿاده  از  اینترنت  را  به  کودکان  بیاموزند  و  با  کنترل  آنها  به  بلوغ  ٿکری  آنان  کمک  کنند.
 
 دکتر  سجاد  از  یک  سال  و  سه  ماه  پیش  وبلاگش  را  تبدیل  به  یک  سایت  آموزشی  کرده  است.  در  تالار  گٿتمان  پزشکی  او  هزاران  کاربر  با  اسم  های  مستعار  سوالات  جنسی  خود  را  مطرح  می  کنند.  او  در  این  باره  می  گوید:  یکی  از  مزایای  این  تالارها  ناشناخته  بودن  کاربران  است.  بسیاری  از  کاربران  مردان  یا  زنانی  هستند  که  به  علت  تابوی  سکس  شرم  دارند  از  پزشک  سوالات  جنسی  خود  را  مطرح  کنند.  وجود  سایت  هایی  نظیر  "ایران  سلامت"  کمک  بزرگی  به  شکستن  تابوی  سکس  و  وارد  کردن  آن  به  گٿتمان  عمومی  می  کند.
 
 به  گٿته  این  پزشک،  بیشتر  سوالها  در  رابطه  با  بکارت  دختران  است.  بسیاری  از  جوانانی  که  قصد  ازدواج  دارند  در  مورد  بکارت  دختران  و  راههای  اثبات  آن  می  پرسند.  انزال  زودرس  و  خود  ارضایی  نیز  از  سوال  های  همیشگی  کاربران  است.  
 
 او  البته  معتقد  است  که  تابوی  سکس  با  گرایش  های  مذهبی  درآمیخته  و  شکستن  تابوی  سکس  به  تصمیم  گیری  درست  مسئولان  رده  بالای  حکومتی  بر  می  گردد.  
 
 راه  حل  چیست؟
 
 به  باور  کارشناسان،  بهترین  راه  حل  این  است  که  بچه  ها  را  از  حریص  شدن  در  مقابل  مسایل  سکسی  محاٿظت  کنیم.  چون  سکس  غریزی  است  و  وجود  آن  را  نمی  توان  کتمان  کرد.  کتمان  و  بستن  ٿضا  به  عدم  آموزش  منجر  می  شود  و  تنها  به  مشکلات  جنسی  جامعه  از  جمله  ٿحشا  ورواج  رٿتارهای  جنسی  خشونت  آمیز  دامن  می  زند.
 
 برخی  پیشنهاد  می  کنند  حال  که  جامعه  هنوز  آمادگی  پذیرش  محیط  های  مختلط  برای  نوجوانان  را  ندارد،  حداقل  مدارس  ابتدایی  مختلط  شوند  تا  دختران  وپسران  در  مورد  یکدیگر  تا  این  حد  ناشناخته  باقی  نمانند.
 
 دکتر  قرایی  می  گوید:  "وقتی  از  دوره  ابتدایی  دختر  و  پسر  کنار  هم  بنشیند  و  با  هم  ارتباط  برقرار  کنند،  بسیاری  از  کنجکاوی  هایی  اوج  بلوغ  جنسی  آنها  برطرٿ  می  شود.  برای  آنکه  چنین  مواردی  در  جامعه  ایران  رخ  ندهد  تنها  راه  حل،  آموزش  است.  این  آموزش  باید  از  سنین  پایه  و  در  مدارس  آغاز  شود  و  پس  از  آن  به  تدریج  دروسی  از  آموزش  جنسی  و  شناسایی  اندام  بدن  زن  و  مرد  وارد  کتابهای  درسی  شود."
 
 دکتر  سجاد  نیز  تصریح  می‌کند:"  گام  اول  شکستن  تابوی  سکس،  وارد  کردن  جزوات  آموزش  جنسی  را  در  متون  درسی  است."
 
 اما  احتمالاً  شکستن  این  تابو  نیز  برای  جامعه  آسان  و  بی  هزینه  نخواهد  بود.  قرایی  مقدم  دراین  باره  می  گوید:  "جامعه  ایران  باید  برای  شکستن  تابوی  سکس  تاوان  پس  دهد.  ممکن  است  ایجاد  ٿضای  باز  اجتماعی  و  برقراری  رابطه  آزادانه  میان  دخترها  و  پسرها  باعث  از  میان  رٿتن  ارزش  های  سنتی  شود.  اما  باید  جامعه  آمادگی  پذیرش  آنرا  پیدا  کند."
***

حرف  نزدن  در  مورد  مسائل  جنسی،  ابتلا  به  ایدز  را  افزایش  می  دهد!
روشهای  پیشگیری  از  ایدز  و  دسترسی  زنان  و  دختران  به  اطلاعات  مورد  نیاز  یک  ضرورت  است.  بویژه  برای  دختران  جوانی  که  در  کشورهایی  زندگی  می  کنند  که  خطر  ابتلا  به  بیماری  5-6  برابر  بیشتر  از  پسران  در  همین  سن  است.  با  اینکه  دختران  و  زنان  بیشتر  از  مردان  در  برابر  ایدز  آسیب  پذیرند  ولی  دانش  آنها  در  این  زمینه  و  نیز  در  زمینه  چگونگی  انتقال  آن  بسیار  کمتر  از  مردان  است.
 
 افزایش  میزان  آلودگی  به  ایدز  درمیان  دختران  و  زنان  احتیاج  به  اتخاذ  رویکرد  پیشگیرانه  ای  دارد  که  در  آن  واقعیت  موجود  و  احتیاجات  خاص  آنها  و  دیگر  عوامل  تقویت  کننده  –  شامل  همکاری  گسترده  جهت  جلوگیری  از  ایدز،  درمان  و  مراقبت  -  در  نظر  گرفته  شده  باشد.  .پیشگیری  موثر  روشهای  متعددی  را  شامل  می  شود  از  جمله:  آموزش،  وجود  مراکز  تخصصی  بهداشتی  ،  کمپینهای  رسانه  ای،  تغییرات  رفتاری،  مهارتهای  زندگی  و  آموزشهای  شغلی.  تمام  این  لوازم  باید  به  نقشی  که  جنسیت  در  در  زندگی  جنسی  و  تولید  مثل  ایفا  می  کند  و  اینکه  چگونه  در  پیشگیری  از  ایدز  موثرند،  اشاره  داشته  باشند.
 
 آگاهی:
 
 بسیاری  از  زنان  و  دختران  درباره  بدنشان،  تولید  مثل،  رابطه  جنسی  و  ایدز  بسیار  کم  می  دانند.  
 
 در  بسیاری  از  جوامع  صحبت  و  بحث  درباره  آموزشهای  جنسیی  پذیرفته  شده  نیست.  درنتیجه  میلیوتها  آدم  بویژه  زنان  و  دختران  دررابطه  با  ایدز  و  نتایج  مرگبارآن  نادیده  گرفته  شده  اند.  
 اگرجه  بسیاری  از  بزرگسالان  در  هر  دو  جهان  صنعتی  و  در  حال  توسعه،  آموزش  جنسی  و  تولید  مثل  را  برای  جوانان  به  این  دلیل  که  آنها  را  ممکن  است  به  سمت  داشتن  چندین  شریک  جنسی  سوق  دهد،  رد  می  کنند  ولی  تحقیقات  و  تجارب  بلند  مدت  عکس  ابن  قضیه  را  ثابت  کرده  است.  مروری  بر  50  برنامه  آموزش  سلامت  جنسی  در  نقاط  مختلف  جهان  نشان  می  دهد  که  جوانان  بعد  از  دریاقت  اطلاعات  صحیح  و  گرفتن  تصمیمات  آگاهانه  ترجیح  می  دهند  فعالیت  جنسیشان  را  به  تعویق  بیاندازند.
 
 اگرچه  برنامه  پیشگیری  از  ایدز  در  حال  گسترش  است  ولی  شیوع  آن  با  سرعت  بیشتری  در  حرکت  است.  تلاشهای  بیشتری  احتیاج  است  تا  مطمئن  شویم  که  این  ابداعات  توانمند  سازی  زنان،  تساوی  جنسیتی  و  ومسئولیت  پذیری  مردان  را  افزایش  می  دهد.
 شکستن  سکوت  در  خصوص  این  مسایل  حساس،  آگاهی  و  تلاشهای  موثر  را  توسعه  می  دهد.  گفتگوها  و  همکاریهای  بیشتری  احتیاج  است  تا  به  سیاستهای  و  برنامه  های  جنسیت  محور  منجر  شود.
 
 در  اروپای  شرقی،  یک  کمپین  عمومی  با  عنوان"  بهانه  ی  شما  چیست؟"  با  استفاده  از  پوسترها،  تی  شرت  ها،  بسته  های  کاندوم،  تبلیغات  رادیو  و  تلویزیون  برای  نوجوانانی  برگزار  شد  که  در  فعالیتهای  جنسی  در  استفاده  از  کاندوم  با  شکست  مواجهه  می  شوند.  دامنه  این  فعالیت  [  استفاده  از  کاندم]  از  نگاههای  خشن  افراد  ظاهرا  نوگرا  تا  پذیرش  استفاده  از  آن  را  در  بر  می  گیرد.  فرد  مصر  به  معشوقش  می  گوید"  من  نگرانم"  و  معمولا  فرد  مقابل  می  گوید:"  ما  به  هم  اعتماد  داریم"  ولی  جوابی  که  همواره  باید  به  آنها  داده  شود  این  است  که"  هیچ  بهانه  ای  قبول  نیست  باید  از  کاندوم  استفاده  کنی".
 
 در  نیکاراگوئه،  یک  سازمان  غیر  دولتی  جوانان  پخش  یک  برنامه  هفتگی  در  تلویزیون  درباره  ایدز  و  خشونت  خانوادگی  را  پیشنهاد  داد  که  در  رسانه  های  پرطرفدار  به  بحث  گذاشته  شده  بود.  این  برنامه  که  یکی  از  پربیینده  ترین  برنامه  های  تلویزیون  نیکاراگوئه  بود  که  بوسیله  بحثهای  گروههای  محلی  دنبال  شد.  این  برنامه  نکته  های  قابل  توجهی  را  بیان  کرد  از  جمله:
 •  صحبت  درباره  اهمیت  تمایلات  جنسی  و  سلامت؛
 •  عدم  قبول  تهدید،  فشار  و  خشونت  جنسی؛
 •  ضرورت  محافظت  از  خود  در  برابر  ایدز  و  روشها  و  ابزاری  که  در  این  زمینه  مفیدند.
 
 در  ارتباط  با  زنان  جوانی  که  به  صورت  جدی  با  این  خطر  مواجه  هستند  باید  از  همه  طرق  آنها  را  در  معرض  این  پیامهاقرار  داد  و  بر  اهمیت  آنها  تاکید  کرد.  برای  دختران  بالغ،  بسیار  مهم  است  که  برنامه  هایی  جهت  بازتاب  واقعیتها  و  دادن  اعتماد  به  نفس  به  آنها  و  مهارتهای  زندگی،  شامل  تصمیم  گیری  و  مهارتهای  مذاکره،  ترتیب  داده  شود.  برای  دخترانی  که  هنوز  از  نظر  جنسی  فعال  نیستند،  خودداری  کردن  یا  به  تعویق  انداختن  مساله  عمل  بسیار  مهمی  است.  تجربه  نشان  می  دهد  که  خود  جوانان،  حتی  آنهایی  که  به  ویروس  ایدز  آلوده  اند،  ارتباط  گران  و  تعلیم  دهندگان  موثری  هستند  و  نیاز  است  که  در  کمپینهایی  که  جهت  جلوگیری  از  ایدز  برپا  
 می  شود  شرکت  کنند.
 
 برای  سیاستگذاران  بسیار  مهم  است  که  توجه  داشته  باشند  که  در  چه  زمینه  و  در  چه  شرایطی  چه  تصمیمی  را  برای  مشکلات  و  مسایل  جنسی  می  گیرند.  با  توجه  به  همه  موارد  بیان  شده،  زنان  جوان  احتیاج  به  جایگزینهایی،  ازجمله  موقعیتهای  اقتصادی،  دارند.  آنها  لیاقت  یک  موقعیت  بهتر  برای  زندگی  همراه  باسلامت  و  یک  زندگی  رضایتمند  را  دارند  که  در  آن  همانطور  که  به  نقش  تولید  مثلیشان  تاکید  و  توجه  می  شود  به  نقش  تولیدیشان  نیز  ارج  گذاشته  شود.  
 
 
 برگرفته  از  گزارش  سازمان  ملل  (UNAIDS  ،UNFPA  و  UNIFEM  )  در  وضعیت  ایدز  و  زنان  در  جهان

***

آموزش  بلوغ  به  نوجوان  
 
 ‌دکتر  حوریه  شمشیری  میلانی  
 
 
 
 یک  بررسی  که  در  سال  82  در  مناطق  22  گانه  شهر  تهران  بر  مبنای  نمونه‌گیری  تصادفی  انجام  شده  بود،  نشان  داد  نزدیک  به  30  درصد  نوجوانان  پسر  15  تا  18  ساله  تهرانی،  سابقه  تماس  جنسی  داشته‌اند.  با  توجه  به  مسائلی  نظیر  محدودیت‌های  فرهنگی،  آماری  بیش  از  این  هم  انتظار  می‌رود.  جالب  این  بود  که  80  درصد  از  این  افراد،  با  یکی  از  انواع  فعالیت‌های  پرخطر  جنسی  درگیر  بودند  که  عمدتاً  به  تعدد  شرکای  جنسی  مربوط  است.  این  تحقیق  همچنین  مشخص  کرد  عواملی  مثل  کمبود  آگاهی  نوجوانان  در  مورد  فیزیولوژی  باروری  و  سن  کمتر  نوجوان  هنگام  آغاز  ارتباط  جنسی،باعث  می‌شود  احتمال  بیشتری  برای  درگیری  نوجوان  با  فعالیت‌های  پر  خطر  جنسی  ایجاد  شود.  
 
 این  مطالعه  و  نمونه‌های  مشابه  آن  که  در  همه  جای  دنیا  انجام  شده  نشان  می‌دهد  آموزش  بلوغ  به  نوجوان  و  شروع  این  آموزش‌ها  از  سنین  ابتدایی  بلوغ  نقشی  بسیار  مهم  در  سلامت  آینده  فرد  دارد.  این  آموزش‌ها  برای  دختران  اهمیت  دو  چندانی  دارند  چرا  که  آسیب‌پذیری  آنها  از  نظر  زیستی  و  اجتماعی  بیش  از  پسران  است.  این  در  حالی  است  که  اکثر  دختران  ایرانی  طوری  بزرگ  شده‌اند  که  نمی‌توانند  تجزیه  و  تحلیلی  ازمسائل  جنسی  داشته  باشند،  اعتماد  به  نفس  ندارند،  نمی‌دانند  به  کدام  رابطه  باید  بله  بگویند  و  قدرت  نه  گفتن  هم  در  آنها  بسیار  ضعیف  است.  
 
 راه  حل  البته  در  این  مورد  ساده  است  و  با  ایجاد  مراکز  مشاوره  و  ارائه  خدمات  مورد  نیاز  (نظیر  معاینات)  می‌توانیم  کودکان  و  نوجوانمان  را  در  این  رابطه  توانمندتر  کنیم،  مسئله  در  مورد  کودکان  کمی  پیچیده‌تر  است.  
 در  کشور  ما  در  اکثر  خانواده‌ها  هر  گونه  صحبت  از  مسائل  جنسی  زشت  شمرده  می‌شود.  نکته  اینجاست  که  به  هر  حال  پرسش  برای  کودک  ایجاد  می‌شود  و  امتناع  از  بحث  در  این‌باره  با  کودک،  نه  تنها  منجر  به  ایمن  شدن  او  نمی‌شود  بلکه  حتی  سبب  آسیب‌پذیری  کودک  نسبت  به  سوء  استفاده‌های  جنسی  نیز  خواهد  شد.  سوء  استفاده‌هایی  که  عوارض  آنها  شامل:  شوک  روحی  و  عاطفی،  خودداری  از  مدرسه  رفتن،  احساس  گناه  و  سرزنش،  بدل  شدن  خود  فرد  در  آینده  به  سوء  استفاده‌گر،  اقدام  به  ارتباط  جنسی  غیر  سالم،  پرخاشگری  و...  می‌شود.  
 
 باید  دانست  یادگیری  در  مورد  امور  جنسی  روندی  است  که  از  ابتدای  تولد  شروع  می‌شود.  آموزش  جنسی  فرایندی  از  به  دست  آوردن  اطلاعات،  شکل‌گیری  آگاهی،  نگرش  و  رفتار  در  خصوص  جنس  و  اعتماد  به  نفس  در  رابطه  با  جنس  مخالف  است.  شکی  نیست  که  در  این  زمینه،  پدر  و  مادر  باید  در  دادن  آگاهی  به  کودکان  پیش  قدم  باشند  و  بهترین  زمان  برای  ارائه  اطلاعات  جنسی  به  کودک،  یعنی  زمانی  که  خود  او  سوال  می‌کند  را  از  دست  ندهند.  
 
 جواب‌ها  باید  کوتاه  و  روشن  باشد.  باید  بپذیریم  که  اعتقادات  و  باورهای  گذشته  امروزه  موثر  نیستند  ،چرا  که  کودک  و  نوجوان  امروزی  با  تمام  دنیا  ارتباط  دارد.  فراموش  نکنیم  که  هدف  از  آموزش  بهداشت  جنسی  در  کودک  یا  نوجوانان  به  این  نیست  که  اعمال  جنسی  را  به  کودکان  بیاموزیم  بلکه  هدف،  آموزش  حفاظت  از  خود  است.  اگر  فردی  سوِالی  در  ذهنش  ایجاد  شود  تا  پاسخ  آن  را  نگیرد  از  پای  نمی‌نشیند  و  از  این  رو  پاسخ  هر  سوِالی  را  باید  به  طریق  صحیح  و  تناسب  با  فهم  سوِال  کننده  داد.  
***

سرپرست  آموزش  و  پرورش  عمومی  :  ارائه  آموزش‌‏های  پیشگیری  از  ایدز  در  مقطع  راهنمایی  بدآموزی  دارد  !  
 
 
 سرپرست  آموزش  و  پرورش  عمومی,  گفت:  ارائه  آموزش‌‏های  پیشگیری  از  ابتلا  به  ایدز  در  مقاطع  راهنمایی  و  ابتدایی  ضروری  نیست  و  به  نوعی  بدآموزی  خواهد  داشت.حسین  احمدی,  سرپرست  آموزش  و  پرورش  عمومی,  در  گفت  و  گو  با  ایلنا,  گفت:  دانش‌‏آموزان  مقطع  راهنمایی  در  مرحله‌‏ای  نیستند  که  نیازی  به  ارائه  آموزش‌‏های  پیشگیری  از  ایدز  به  آنها  باشد.  وی  افزود:  بیماری  ایدز  در  بین  دانش‌‏آموزان  راهنمایی  و  ابتدایی  وجود  ندارد؛  بنابراین  آموزش  پیشگیری  از  ایدز  در  این  مقاطع  بدآموزی  خواهد  داشت.  به  گفته  احمدی,  95  درصد  دانش‌‏آموزان  مبتلا  به  ایدز  در  دوره  متوسطه  تحصیل  می‌‏کنند؛  بنابراین  آموزش  پیشگیری  از  ایدز  در  این  دوره  تحصیلی  ضروری  است  و  این  مقطع  تحصیلی  با  موضوع  ایدز  درگیر  است.  سرپرست  آموزش  و  پرورش  عمومی,  تصریح  کرد:  برای  گسترش  آموزش‌‏های  پیشگیری  از  ایدز  در  مقطع  راهنمایی  باید  جلسات  کارشناسی  برگزار  شود  تا  در  صورت  ضرورت,  این  آموزش‌‏ها  در  دوره  راهنمایی  ارائه  شود.  وی  افزود:  ارائه  آموزش  پیشگیری  از  ایدز  برای  افرادی  که  اطلاعات  کمتری  دارند  پیامدهای  منفی  به  همراه  خواهد  داشت  و  هر  اقدام  باید  با  برنامه‌‏ریزی  و  به  صورت  کارشناسانه  انجام  شود.   
 
***

آموزش  مسائل  جنسی  باید  مطابق  با  فرهنگ  دینی  وارد  کتب  درسی  شود  
 
 
 معاون  سلامت  وزارت  بهداشت،  درمان  و  آموزش  پزشکی  گفت:  مشکلات  جنسی  یکی  از  مسائل  خانواده  هاست  که  نباید  صورت  مسئله  آن  را  پاک  کنیم  بلکه  باید  با  توجه  به  فرهنگ  و  دین‌مان  آموزش  مسائل  جنسی  را  در  کتابهای  درسی  وارد  کنیم.  سید  موید  علویان  در  گفت  و  گو  با  فارس  افزود:  قبول  دارم  که  مسئله  مشکلات  جنسی  خانواده  ها  معضلی  است  که  تا  به  حال  به  آن  توجه  ویژه  نشده  و  این  به  خاطر  حجب  و  حیا  و  یکسری  مسائل  فرهنگی  بوده  است  که  عده‌ای  فکر  کرده‌اند،  رسیدگی  به  این  مسئله  جزو  اولویتها  نیست  و  نباید  به  آن  توجه  شود.  وی  ادامه  داد:  امروزه  کیفیت  زندگی  و  احساس  شاد  بودن  و  پرنشاط  بودن  نیز  جزو  معیارهای  سلامت  است  اما  متاسفانه  در  جامعه  ما  توجه  به  مسئله  احساس  شادابی  کمرنگ  شده  اما  نمی  توانیم  برای  راه  حل  این  مسئله  فرمول  غرب  را  تجویز  کنیم  بلکه  باید  به  دنبال  راههایی  باشیم  که  مطابق  با  دین،  فرهنگ  و  مقتضیات  جامعه  ما  باشد.  معاون  سلامت  وزیر  بهداشت  در  پاسخ  به  این  سوال  که  آیا  آمار  50  درصدی  طلاقها  به  علت  مشکلات  جنسی  درست  است  یا  خیر  گفت:  من  هم  این  آمار  را  شنیده‌ام  اما  در  این  رابطه  باید  تحقیق  و  بررسی  بیشتری  انجام  شود  که  حتما  پیگیری  می  شود.  

***

آموزش  تابو  نیست  
 
 
 مسائل  جنسی  برخلاف  دید  عامه  مردم  مسائلی  کاملا  پزشکی  هستند.  یعنی  اصلا  حرف‌های  عجیب‌و  غریبی  نمی‌زنیم.همان  طور  که  سایر  پزشکان  به  راحتی  برای  مردم  از  مسائل  سلامت  ریه  صحبت  می‌کنند  ما  هم  باید  در  مورد  مسائل  سلامت  جنسی  به  راحتی  صحبت  کنیم.‌  مردم  به  سلامت  قلب  و  ریه  آشنا  هستند،  ولی  به  سلامت  جنسی  آشنا  نیستند  و  این  کلمه  واقعا  برایشان  یک  <تابو>  است.  تابویی  که  ریشه‌اش  طبق  مطالعات  دانشمندان  به  9  هزار  سال  قبل  از  میلاد  مسیح  باز  می‌گردد.  یعنی  اغراق  نیست  اگر  بگوییم  همیشه  مردم  دنیا  نسبت  به  این  مفهوم  طور  دیگری  نگاه  می‌کردند.  البته  گاهی  کمرنگ‌تر  شد  و  گاهی  پررنگ‌تر.  در  بعضی  کشورها،  همه  چیز  خیلی  عیان  گفته  شد.  مثل  کشورهای  اسکاندیناوی  یا  آمریکا.  ولی  در  بعضی  کشورها  این  تابو  خیلی  شدید  شد  و  هیچ  چیزی  در  مورد  آن  گفته  نشد.  در  جایی  دیگر  مثل  هندوستان  آمدند  و  از  این  رابطه  مجسمه‌ها  ساختند  و  در  مکان  عمومی  شهرها  نصب  کردند  چرا  که  آن‌را  مقدس  می‌دانستند.  در  یونان  آموزش  جنسی  بر  عهده  جادوگران  بود  و  چون  جادوگران  از  این  مطلب  سوء  استفاده  می‌کردند،  مردم  کم‌کم  از  آن  زده  شدند  و  این  موضوع  به  شکل  یک  تابوی  سفت  و  سخت  درآمد  تا  اینکه  سقراط  و  ارسطو  آموزش  جنسی  را  دوباره  از  حالت  تابو  درآوردند  و  پس  از  آن  کم‌کم  اندیشمندان  سعی  کردند  که  آموزش  را  در  دست  بگیرند  و  آن‌را  از  حالت  تابو  درآوردند.  به  هر  حال  این  تابو  نباید  باعث  شود  آموزش  مسائل  ضروری  مورد  غفلت  قرار  گیرد.  حیا  مسئله‌ای  ضروری  و  غیرقابل  انکار  در  آموزش  این  مسائل  است،  اما  اصل  آموزش  را  هم  نباید  به  خاطر  تابوها  منکر  شد.

ناصر - انگلیس - دیوزبری بسیار جالب بود/ممنون چهار‌شنبه 7 آذر 1386

باران - ایران - مطلب بسیار ارزنده و جالبی بود. از زحمات شما متشکرم چهار‌شنبه 7 آذر 1386

مارال - ایران - تهران مقالات خوب و ارزشمندی بود ممنون اما واقعا جگونه به کودکان و نوجوانان توضیح بدهیم این مهمه چهار‌شنبه 7 آذر 1386

علی - ایران - کرمان مسایل جنسی در اینجا لو لو خور خور ه است و هیچکس نباید از آن حرفی بزند ولی اعتیاد وهمه کثافت بازی آزاد است چهار‌شنبه 7 آذر 1386

تارا - ایران - تهران نکته جالب اینجاست که دکتران ایرانی از رفع این مشکلات سخن می گویند بر مبنای اگاهی.ولی وقتی برای طرح سوالات و مشکلات به سایت ایران سلامت مراجعه میکنیم بخش مربوط به مسائل جنسی مسدود شده است. پس بهتر است قلبل از ر چیز به دنبال این باشیم که پاسخگوئی به سوالت جوان ایرانی بر عهده کیست؟؟؟؟؟؟ چهار‌شنبه 7 آذر 1386

امید - ایران - اراک خیلی با حال بود باید تو کشور ماهم این آموزش انجام بگیرد تا دیگه نه افراد دست به گناه بزنند نه با بعضی از کارها مانند استمناء خودشون را نابود کنند. چهار‌شنبه 7 آذر 1386

سمانه - ایران - تهران به نظر من این بهترین راه حل است تا از حساسیت موضوع کم کنیم . چون هر مسپله ای که ناشناخته باشه و کمتر راجع به آن صحبت بشه حساسیت بیشتری داره و زودتر به بیراهه کشیده می شه . اگر دخترها و پسها در مدارس حداقل تا دوران متوسطه پهلوی هم بشینند و با هم درس بخونند و کمی هم در مورد این مساپل براشون صحبت بشه . دیگر مثل من که یک دختر کارمندم .فوق لیسانس دارم و در یک اداره دولتی کار می کنم و به اصطلاح اجتماعی هستم از شنیدن این حرفها خجالت زده نمی شم .از ما که گذشت امیدوارم برای نسلهای بعدی کاری بکنند که مثل نسل ما یا سرخورده نشوند و یا دچار انجرافات و فساد . چهار‌شنبه 7 آذر 1386

محمد صالح - ایران - تهران ممنون از مطالب علمی و آموزنده شما. چنانچه در مورد مطالب ذکر شده کتابهایی را معرفی نمایید سپاسگزارم چهار‌شنبه 7 آذر 1386

هومن - ایران - تهران یکی اینا رو به پدر و مادر و مسؤولین کشور بگه چهار‌شنبه 7 آذر 1386

نازی - انگلیس - لندن بسیار جالب بود. امیدوارم که این برنامه ها هم در ایران اجرا شود تا اگاهی مردم بالا رود چهار‌شنبه 7 آذر 1386

عسل - ایران - تهران خیلی عالیه. روزای اول که توی دانشگاه سر کلاس تنظیم خانواده بودیم فقط همه میخندیدن ولی بعد متوجه شدن که با این سنشون هیچی در مورد سکس نمیدونن. مگه شما شروع کنین به بحث کردن تا شاید از طرف دولت هم حرکتی بشه. چهار‌شنبه 7 آذر 1386

هادی - جیبوتی - جیبوتی وقتی اطلاعات و دانش در هر موردی بیشتر باشد َ میتوان چهار چوب ها را بر اساس آگاهی و علم بر آن و ایمنی بیشتر آن موضوع طراحی نمود. ممنون از انتخاب این مقالات برای آگاهی مردم. چهار‌شنبه 7 آذر 1386

فرشته - ایران - تهران هومن تو که قرار بود تا 2 هفته عروسی کنی پس اینجا چیکار میکنی؟ سعی کن تو خودت به بچه ات یاد بدی. پنج‌شنبه 8 آذر 1386

عشق - ایران - تهران ما که سر کلاس تنظیم خانواده خوابمون میبرد چون هم مطالبش تکراری بود(چون من خودم یه پا استادم) هم اینکه تئوری بود(پیشنهاد میدایم که کلاسو عملی کنن. پنج‌شنبه 8 آذر 1386

حمید - ایران - بندر عباس هر چیزی خوبه به شر طی که درست اجرا بشه دوستای که میگن در ایران اجرا بشه میدونن که اینجا همه چیز نصفه انجام میشه و کودکان این وسط میمونن 1 دوگانگی . کم مشکل داریم که اینم اضافه شه .. در اخر هم میگن بودجه تموم شد پنج‌شنبه 8 آذر 1386

هستی - ایران - تهران بچه های امروزی همشون خود کفا هستن.بلدن..! اما اینکه چطور بلدن مهمه و درست دونستن. البته بعضی والدین ایرونی گفتن اون به بچه هاشونو اخ و جیز میدونن.گفتن و دادن اطلاعات به بچه ها از ندونستن و اطلاعات غلط بهتره.باید حتما آموزش صحیح بدن پنج‌شنبه 8 آذر 1386