سفر محمود احمدی نژاد به جمهوری آذربایجان

سفر محمود احمدی نژاد به جمهوری آذربایجان

گسترش روابط تهران و باکو و همکاری های منطقه ای و بین المللی از محورهای مذاکره رئیس جمهور ایران با رئیس جمهور آذربایجان اعلام شده است.

آقای احمدی نژاد پیش از ترک تهران به مقصد باکو، توسعه روابط با همسایگان را از اصول مهم سیاست خارجی ایران دانسته و گفته است: "روابط تهران و باکو دیرینه، برادرانه و پایدار است و دو ملت، فرهنگ، دین و سابقه تاریخی مشترک دارند و از زمان استقلال آذربایجان روابط تهران و باکو رو به گسترش بوده است."

آقای احمدی نژاد تبادل نظر در باره مسائل دریای خزر و همکاری در بخش های انرژی به خصوص نفت و گاز و گسترش همکاری های بازرگانی را از مهمترین محورهای مذاکراتش با مقامات آذری اعلام کرده است.

رئیس جمهور ایران ابراز امیدواری کرده که با مقامات جمهوری آذربایجان در باره مسائل گمرگی و سرمایه گذاری های مشترک به توافق برسد.

مشکل خزر

کشورهای حاشیه دریای خزر از سالها پیش در باره نحوه تقسیم این دریا و بهره برداری از منابع و ذخایر آن با هم اختلاف نظر دارند و تاکنون نتوانسته اند در این زمینه به توافق برسند.

آقای احمدی نژاد برگزاری اجلاس کشورهای حاشیه دریای خزر در تهران و دعوت از علی اف برای شرکت در این اجلاس را از محورهای گفتگو با رئیس جمهور آذربایجان عنوان کرده است.

ایران برای چندمین بار طی سالهای اخیر گفته است که بزودی اجلاس سران کشورهای حاشیه دریای خزر شامل ایران، روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان برگزار خواهد شد اما زمان مشخصی برای برگزاری این نشست مطرح نشده است.

آقای احمدی نژاد تبادل نظر در باره مسائل دریای خزر و همکاری در بخش های انرژی به خصوص نفت و گاز و گسترش همکاری های بازرگانی را از مهمترین محورهای مذاکراتش با مقامات آذری اعلام کرده است

سران کشورهای حاشیه خزر تاکنون یک بار گردهم آمده اند و دومین نشست آنان قرار بود در اواخر دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی برگزار شود اما صفر مراد نیازف رئیس جمهور وقت ترکمنستان به دلیل در پیش بودن انتخابات ریاست جمهوری دعوت را نپذیرفت و این نشست برگزار نشد.

پنج کشور ساحل خزر از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی مذاکرات خود را برای تقسیم بستر، زیر دریا و مسائل حقوقی مرتبط با آن آغاز کردند اما اختلاف نظرهای متعددشان تاکنون مانع دستیابی به رژیم حقوقی دریای خزر شده است. مهمترین اختلاف نظر در دریای خزر بر سر منابع زیر زمینی این دریا یعنی نفت و گاز آن است.

ایران و جمهوری آذربایجان بر سر حوزه نفتی البرز اختلاف نظرهایی دارند که در سالهای پیش تأثیر عمیقی بر روابطشان گذاشته بود اما اجرای توافقهایی میان دو طرف از عمق اختلافات کاسته است.

علاوه بر این مسائل برخی کارشناسان احتمال می دهند پیشنهاد روسیه به آمریکا برای استفاده مشترک از امکانات جمهوری آذربایجان برای زیر نظر گرفتن ایران، یکی از مواردی باشد که آقای احمدی نژاد با همتای آذری خود مطرح کند.

پیشنهاد روسیه در پی آن مطرح شده بود که آمریکا بحث استقرار سپر موشکی در جمهوری چک را برای مقابله با تهدید موشکی کشورهایی نظیر ایران و کره شمالی دنبال می کرد و روسیه به شدت با آن مخالف بود.

روابط دو کشور

درواقع تاریخچه روابط ایران و جمهوری آذربایجان از زمان استقلال این جمهوری در سال 1991 با فرازو نشیب هایی همراه بوده است.

استقلال آذربایجان تلاش دولت وقت این کشور برای نزدیکی به غرب و همچنین گرایش ملیگرایانه برخی محافل سیاسی و دولتی، شامل شعار وحدت با آذربایجان ایران، را در پی داشت که باعث سردی روابط دوجانبه شد.

در سال 1994، دولت آذربایجان قراردادی را برای استخراج و صادرات نفت با کنسرسیومی به رهبری شرکت های آمریکایی امضا کرد که در آن انتقال نفت صادراتی آذربایجان از طریق خط لوله باکو - تفلیس - جیهان پیش بینی شده بود در حالیکه مقامات ایرانی صادرات نفت آذربایجان از طریق ایران را مقرون به صرفه تر دانسته و حذف ایران از این قرارداد را دارای انگیزه سیاسی تلقی می کردند.

در سال های بعد، مساله استقرار پایگاه های نظامی آمریکا و ناتو در خاک آذربایجان و موضعگیری برخی از رسانه های آن کشور علیه جمهوری اسلامی باعث سردی بیشتر روابط شد.

با اینهمه، از سال 2000 میلادی، سیاست خارجی آذربایجان به سوی بهبود روابط با روسیه و در پی آن، ایران گرایش یافت که سرانجام به سفر حیدر علی اف، رییس جمهوری سابق آذربایجان به تهران، و سفر محمد خاتمی رئیس جمهور وقت ایران به باکو منجر شد.

بعد از نیز دو سال پیش الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان دیداری سه روزه از تهران داشت.