قرص برنج به جای اکستازی

قرص برنج به جای اکستازی

   خوردن یا استنشاق اتفاقی قرص برنج می تواند عوارض شدید و حتی کشنده ای در برداشته باشد. قرص برنج ترکیب خطرناکی از فسفیدهاست (فسفید آلومینیوم) که جهت جلوگیری از آفت زدگی برنج انبار شده مصرف می گردد. فسفیدها همچنین جهت دفع آفات سایر غلات انبار شده و جلوگیری از کپک زدگی و جونده کش و غیره نیز مصرف می گردد. در تماس این ماده با رطوبت یا اسید گاز خطرناک فسفین آزاد می گردد که علت اصلی توکسیسیتی این ماده است و هر چه این ترکیبات تازه تر باشند گاز بیشتری آزاد می کنند و خطرناکتر هستند.
    در بزرگسالان خوردن این مواد از علل اصلی خودکشی است. برای مثال این ماده شایعترین عامل خودکشی در هند است و خوردن یا استنشاق اتفاقی این ماده نیز می تواند عوارض شدید و حتی کشنده ای در برداشته باشد. دوز کشنده در انسان نامشخص است ولی مواردی از مرگ در اثر خوردن تنها نصف قرص (5/1 گرم) نیز گزارش شده است.
    مکانیزم احتمالی اثر این مواد بلوک سیتوکروم اکسیداز و مهار فسفریلاسیون اکسیداتیو و در نتیجه مرگ سلولی است.

    
    تنها طی چهار ماه گذشته بیش از 90 نفر در اثر مسمومیت با قرص برنج به بیمارستان لقمان الدوله حکیم تهران مراجعه و حدود 30 درصد آنان فوت کرده‌اند.
     این در حالی است که با توجه به این که طی سال گذشته حدود 232 نفر دچار مسمومیت با این قرص شده بودند انتظار می‌رفت با تبلیغات و اطلاع‌رسانی گسترده‌ای که در خصوص خطرات این قرص و جلوگیری از سوء مصرف آن شده بود، شاهد کاهش چشمگیر مسمومیت با قرص برنج باشیم.
    مطابق آمار معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، میانگین سنی مسمومان مراجعه کننده به بیمارستان لقمان 25 سال بوده و حدود 80 درصد بیماران کمتر از 30 سال سن داشته‌اند.
    به گزارش ایسنا بررسی‌ها نشان می‌دهد که تفاوت چشمگیری بین مردان و زنان در استفاده از آن نبوده و از نظر میزان مرگ و میر نیز اختلاف معنی داری بین دو جنس دیده نمی‌شود.
    دکتر امام هادی، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این رابطه می گوید: قرص برنج قرصی با وزن حدود 3 گرم با بوی سیر یا ماهی گندیده است که دارای جذب خوراکی و استنشاقی بالا و فاقد جذب پوستی است. این قرص ترکیب خطرناکی از فسفیدها (فسفید روی، کلسیم و بطور شایع تر فسفید آلومینیوم) بوده و جهت جلوگیری از آفت زدگی برنج انبار شده، مصرف می‌شود. قرص برنج همچنین جهت دفع آفات سایر غلات انبار شده و جلوگیری از کپک زدگی خوراک دام، تنباکو و غیره نیز استفاده می شود.
    
    آیا «قرص برنج» همان اکستازی است؟
    وی گفت در ادامه گفت: حدود یک‌سال پیش به دنبال مسمومیت چهار دختر دانش آموز در اثر مصرف قرص برنج و اضافه شدن قربانیان دیگر به این مجموعه، جمله غلطی بر زبان‌ها جاری شد که به دنبال خود اتفاق تلخی را رقم زد. این جمله که سهوا بیان شد این بود «قرص برنج همان اکستازی است که به تازگی و با نام جدید قرص برنج به ایران وارد شده است».
    به گفته دکتر امام هادی، این جمله آغازی بود بر افزایش قربانیان ناشی از این قرص مهلک که با تصور واهی ایجاد لحظاتی توهم زا از آن استفاده می‌کردند، اما واقعیت بسیار متفاوت و دردناک است.
    
    واکنش این قرص در بدن چگونه است؟
    فسفیدها باعث تحریک شدید دستگاه گوارش، اختلالات قلبی عروقی، هیپوتانسیون، شوک، آریتمی، نارسایی قلبی، ادم ریوی، اسیدوز متابولیک، آسیب کبدی و کلیوی، ترومبوسیتوپنی و نهایتاً مرگ حتی تا 72 ساعت پس از مصرف می گردند.
    در ابتدا (10-5 دقیقه) پس از مصرف علایم گوارشی ظاهر می گردد و سپس دوره‌ای ظاهراً بی علامت و سپس سایر علایم ظاهر می گردد. مکانیزم احتمالی اثر این ماده، مهار چرخه سیتوکروم اکسیداز (تنفس سلولی) و در نتیجه مرگ سلولی است. بنابراین دستگاه‌هایی نظیر مغز، قلب، کبد و کلیه که به مقدار اکسیژن بیشتری نیاز دارند نسبت به این سم حساس‌تر و آسیب پذیرتر هستند.
    عوارض حاد ناشی از مصرف این قرص که معمولا دقایقی پس از استنشاق گاز فسفین ظاهر شده می‌تواند شامل سردرد، گیجی و خواب آلودگی شدید، خستگی، سرفه شدید همراه با خلط سبز رنگ، اختلال در حرکت و تکلم، تنگی نفس، تهوع و استفراغ، درد معده، اسهال، احساس سرما، عطش فراوان، تشنج و کما و باشد. مرگ بین 30 تا 60 درصد موارد مسمومیت معمولا در ساعات اولیه و حداکثر تا 72 ساعت بعد روی می‌دهد.
    
    قرص برنج در چه صورتی مرگ را به دنبال دارد؟
    دکتر امام هادی با بیان این که علائم ناشی از استنشاق مزمن آن به صورت کاهش اشتها، کاهش وزن، ‌کم خونی، شکستگی خود به خود استخوان است، گفت: مرگ به دنبال مصرف نیمی از قرص و یا 1/5 گرم می‌تواند ایجاد شود.
    وی از دیگر عوارض جانبی ناشی از مصرف قرض برنج را در سیستم قلبی عروقی، تپش قلب، اختلالات هدایتی قلب، افت فشار خون، عدم فعالیت ماهیچه قلب، نارسایی احتمالی قلب و شوک که از عوارض کشنده ناشی از مصرف فسفین است عنوان کرد.
    
    پس از مشاهده اولین علایم چه اقدامی باید انجام داد؟
    معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پایان درباره اقدامات اولیه در مواجهه با مسمومیت با قرص برنج گفت: باید پس از مشاهده اولین علائم که شامل تهوع، استفراغ، درد شکم و تنگی نفس است، مسموم را به هوای آزاد برده و در صورت هوشیاری و مصرف خوراکی، با ایجاد تهوع سعی در خارج کردن ماده سمی از معده کرده، بعد از شستن معده بیمار با 2 تا 4 لیتر آب، به دادن زغال فعال (شارکول) اقدام ‌کنیم. همچنین در مورد افرادی که دچار تنگی نفس شده‌اند، باید اکسیژن رسانی صورت گیرد؛ زیرا بهبودی و زنده ماندن بیمار به درمان به موقع و نیز میزان آسیب کلیه و کبد مرتبط بوده که وابسته به میزان سم مصرف شده می‌باشد. درمان اختصاصی بیماری تزریق سولفات منیزیم وریدی است.