القاعده علیه ایران; پیچیدگی فزاینده بازی خاورمیانه

البغدادی که خود را رهبر "دولت اسلامی عراق" می‌ نامد، فاش کرد که جنگجویان القاعده از چهار سال پیش خود را برای جنگ با ایران آماده می ‌کنند.

رویارویی علنی ایران و القاعده، بازی خاورمیانه را بیش از پیش پیچیده و بغرنج می ‌کند

اعتبار این نوار صوتی تا کنون از سوی منابع مستقل تایید نشده است، اما اگر آنچه در این نوار گفته شده، واقعا مربوط به رهبر گروه وابسته به القاعده در عراق باشد، آن را باید تحولی مهم در نوع برخورد القاعده با کشورهای خاورمیانه دانست.

القاعده، شبکه ‌ای از نیروهای افراطی در سراسر جهان اسلام است که در جریان حمله به برج‌ های دوقلوی سازمان تجارت جهانی در نیویورک در سال ۲۰۰۱ شهرت جهانی کسب کرد.

نوع تشکیلات، سازماندهی، منابع مالی و تسلیحاتی و ارتباط زیر مجموعه های شبکه القاعده تا کنون همچنان اسرارآمیز مانده است، اما این گروه مسئولیت بسیاری از حملات تروریستی در سرتاسر جهان را به عهده گرفته است.

از سال ۲۰۰۳ میلادی که ارتش آمریکا دولت صدام حسین را سرنگون کرده، عراق به محل تمرکز نیروهای القاعده تبدیل شده است.

هدف القاعده در عراق، بیرون راندن نظامیان آمریکایی از عراق و ساقط کردن دولت تحت رهبری نوری المالکی، نخست وزیر شیعه آن کشور است تا بتواند حکومتی مشابه حکومت ساقط شده طالبان در افغانستان، در عراق تاسیس کند.

گروه القاعده از زمان شروع فعالیت های گسترده خود تا کنون – به جز مورد بمب ‌گذاری در حرم امام رضا در مشهد که برخی منابع آن را به القاعده نسبت داده اند – در داخل ایران عملیات تروریستی انجام نداده است.

با وجود تضاد عقیدتی شدید القاعده با جمهوری اسلامی، به نظر می ‌رسد که اختلافات عمیق دو طرف با آمریکا سبب شده است که القاعده از انجام عملیات در داخل خاک ایران خودداری کند.

با این حال، رابطه ایران و القاعده همواره محل بحث محافل امنیتی و رسانه‌ای جهان بوده است. مقام‌های امنیتی کشورهای غربی و بخصوص آمریکا، بارها ایران را به پناه دادن به نیروهای القاعده متهم کرده ‌اند، اتهامی که در سال ‌های اخیر کمتر مورد تاکید قرار گرفته است.

پس از جنگ آمریکا علیه طالبان در افغانستان، مقام‌ های آمریکایی مدعی شدند که بسیاری از سران القاعده به ایران فرار کرده و توسط جمهوری اسلامی مورد حمایت قرار گرفته ‌اند.

ایران و القاعده رابطه ایران و القاعده همواره محل بحث محافل امنیتی و رسانه‌ای جهان بوده است. مقام‌های امنیتی کشورهای غربی و بخصوص آمریکا، بارها ایران را به پناه دادن به نیروهای القاعده متهم کرده ‌اند، اتهامی که در سال ‌های اخیر کمتر مورد تاکید قرار گرفته است

مقام‌های ایرانی هرگونه پناه دادن به افراد القاعده را به شدت رد کردند، اما فرار آنها به ایران و دستگیری شماری از مهره های مهم آنها را مورد تایید قرار دادند.

استرداد سران دستگیر شده القاعده در ایران که گفته می ‌شد سعد بن لادن، فرزند اسامه بن لادن رهبر القاعده نیز در بین آنها است، برای مدتی به صورت مساله ‌ای مناقشه ‌انگیز بین ایران و آمریکا در آمد، اما به تدریج فراموش شد.

ظاهرا مقام های آمریکایی به این نتیجه رسیدند که برخی سران القاعده در ایران تحت کنترل هستند و اجازه انجام عملیات علیه آمریکا و متحدانش را ندارند، از همین رو، از پیگیری استرداد آنها به کشورهایشان منصرف شدند.

به هر حال آنچه تاکنون بین ایران و القاعده جریان داشته، نوعی ترک مخاصمه اعلام نشده بین دو طرف بوده، ولی اینک یکی از رهبران وابسته به القاعده در عراق، به تهدید علنی ایران برخاسته است.

اگر تهدید ابوعمر البغدادی علیه ایران واقعی باشد، مشخص نیست که این تهدید تا چه اندازه مورد حمایت سایر شاخه‌ های القاعده بخصوص رهبری آن از جمله ایمن الظواهری معاون اسامه بن لادن باشد.

پیش از این، محافل امنیتی آمریکا گزارش ‌هایی را در باره مخالفت ایمن ظواهری با عملیات ضد شیعی شاخه القاعده در عراق در زمان حیات ابومصعب الزرقاوی منتشر کرده بودند.

هر چند که تعیین میزان صحت این نوع گزارش‌ ها ممکن نیست، اما به نظر می ‌رسد که افرادی مانند ظواهری به خلاف همتایان خود در عراق، علاقه چندانی به برافروختن جنگ فرقه‌ای در جهان اسلام ندارند و ترجیح می‌ دهند که عمده نیروی خود را صرف مبارزه با آمریکا و متحدان آن در سراسر جهان کنند.

شاخه القاعده در عراق اما شیعیان را به طور خاص، یکی از اهداف اصلی خود معرفی کرده و بویژه احزاب شیعه در عراق را متحد آمریکا و هدفی مشروع برای قتل عام می ‌داند.

تهدید ایران از سوی القاعده آنچه تاکنون بین ایران و القاعده جریان داشته، نوعی ترک مخاصمه اعلام نشده بین دو طرف بوده، ولی اینک یکی از رهبران وابسته به القاعده در عراق، به تهدید علنی ایران برخاسته است

با این حال، اینکه چرا رهبر گروه وابسته به القاعده در عراق در شرایط کنونی به تهدید ایران پرداخته است، به راحتی قابل فهم نیست.

شاید ابوعمر البغدادی بر این تصور است که ارتش آمریکا به دلیل فشارهای کنگره بر دولت جرج بوش به زودی از عراق عقب می ‌نشیند و در آن صورت، ایران به عنوان مهمترین حامی دولت شیعه مالکی مانع تسلط القاعده بر عراق خواهد شد.

شاید هم مساله بسیار پیچیده ‌تر از این باشد و به بازی‌های پشت پرده امنیتی اعراب، غرب و ایران ارتباط پیدا کند، بازی ‌هایی که به دلیل ماهیت پنهان و اسرارآمیز آن، از صورت ظاهر و علنی نمی توان به واقعیتش دست یافت.

با این حال، مساله اصلی این است که شاخه القاعده در عراق تا چه اندازه می‌تواند تهدید خود علیه ایران را عملی کند؟

به نظر می ‌رسد القاعده عراق در انجام عملیات انتحاری علیه اهداف غیر نظامی، بی ‌رحمی خاصی دارد، اما سازمان ‌های اطلاعاتی ایران نیز در کشف و خنثی سازی عملیات پنهان نظامی بی ‌تجربه نیستند.

با این حال، رویارویی علنی ایران و القاعده، بازی خاورمیانه را بیش از پیش پیچیده و بغرنج می ‌کند.