گشت و گذاری در لندن

همان حوالی

در خیابان پیکادیلی روبروی هتل ریتز چشم اتان به دفتر ایران ایر هم می افتد، با دیزاین قدیمی اش و یک کارمندِ زن بی روسری! قیمت بلیط به مقصد تهران حدود پانصد پوند است و در ماه جولای جا نیست. پیشنهاد می کند به بریتیش یا دفتر بغلی سر بزنم. ایروفلوتِ روسیه با آن داس و چکش بالدار چسبیده به همای سابق.

نیمه شب در همان حوالی سر یکی از کوچه ها صف دخترپسرهای اغلب مومشکی را جلوی کلوبی می بینم به نام فخرالدین. دوست شفیق ایرانی ام که برای یک تز دانشگاهی اینجاست، نماز اش دارد قضا می شود. آشنای انگلیسی داغ کرده برای هندی ها. من هم خسته از گشت و گذار...

عوام الناس

محله ی سوهوی لندن (Soho) در شمال شرقی ایستگاه پیکادیلی، خیلی به باحال بودن معروف است. تیپ های قره قاطی و عجیب و غریبِ آدمهایی که توی کوچه های باریک اش می لولند و کافه ها و مغازه های فسقلی اش البته جالب اند اما به زیبایی محله های مشابه در آمستردام نیست. شاید گِی بازارشان داغ تر باشد که آن هم ربطی به ما ندارد.

جالب ترین چیزی که در گذر از سوهو دیدم همجواری یک مرکز اسلامی و یک روسپی خانه بود که در دو ساختمان به هم چسبیده، هریک به کار خود مشغول بودند، بی آنکه با همدیگر دعوایی داشته باشند (Berwick Street).

البته در سوهو جریانِ روسپیگری مثل آمستردام تابلوبازار نیست و نمود آن فقط به یک آباژور یا نور قرمز پشت پنجره محدود می شود و به همین خاطر کسانی که برای نماز وارد مرکز اسلامی می شوند نگاهشان به مصادیق حرام نمی افتد.

اعیان

اگر می خواهید جلوه هایی از ادا اطوارهای اعیان و اشرافی انگلیسی ها را ببینید کمی آن ورتر (به سمت غرب) سری به خیابانهایی چون Bond و Jermyn و کوچه های اطراف میدان Berkeley بزنید (نزدیک ایستگاه گرین پارک). در این محله که از غرب به هاید پارک می رسد و از جنوب به پارک سنت جیمز، فروشگاه ها و کافه رستورانهای گران و اختصاصی زیاد می بینید. گویا از قدیم اینجا از پاتوقهای اعیانِ لندن بوده و آنها ملزومات و خرت و پرتهای مورد نیاز خود از جمله کلاههای سیلندری را نیز همین اطراف تهیه می کرده اند.

آن آشنای انگلیسی می گفت تازه به دوران رسیده هایی چون روس ها و هندی ها که از زور خرپولی در لندن پلاس شده اند خیلی دلشان می خواهد وارد این اعیان بازیِ انگلیسی ها بشوند اما اصالت اشرافی و رسم و رسوم این حلقه های بسته، راه را به رویِ شان سدمی کند. نمی دانم این اصالتی که بر گُرده ی ملت های دیگر بنا شده و به عوام الناس فخر می فروشد، چه ارزشی می تواند داشته باشد.

در این منطقه، تماشای خودروهای آنتیک بیش از هر چیز دیگر به من چسبید، و نیز دیدن فرشهای نفیس و قدیمی که اغلب طرح و رنگی یکسر متفاوت با فرشهای مورد استفاده در ایران دارند. انگلیسی ها از اولین کسانی بودند که با راه اندازی کارگاه های قالی بافی در ایران مطابق طرح و سلیقه ی خود فرش تولید کردند. حالا قیمت آن فرشها و نقش ها بالا رفته و ارزش نقشه های رایج در ایران اغلب پایین آمده.

آثار تاریخی

برای دیدن بناهای تاریخی و موزه های بزرگی مثل British Museum دست کم چند روز وقت لازم است. برج ساعت Big Ben را لازم نیست بروید سراغ اش، چون خودش رأس ساعت هشت صبح با دنگ و دونگ اش بیدارتان می کند و گاه گدار در چشم انداز شهر سرک می کشد تا یادتان بیندازد دم صبح چه کسی از خواب ناز بیدارتان کرده. البته ساختمان مجلس که کنار بیگ بن واقع شده، دیدنی ست: اینجا. تصور اینکه این مکان زمانی مهمترین مرکز تصمیم گیری دنیا بوده و هنوز هم تا حدی هست، جلوه ی مرعوب کننده ای به آن می دهد.

Tower Bridge در شرق رودخانه ی تمز، سازه ای بی روح است. با وجود ظرافتهایی که در نمای آن بکار رفته بیشتر به یک موجود چاق و چله می ماند (به خاطر طول کم و سازه های حجیم اش). این پُل معلق که در اواخر قرن هجده ساخته شده اسمش را از قلعه ای قرون وسطایی بنام Tower of London گرفته که برج و باروی آن را در کنار دهانه ی شمالی پل می بینید. (عکس بالا). این بنای رمزآلود شما را به تاریخ سلاطینِ این جزیره ی جهانخوار می برد. اما تا درباره شان نخوانی و ندانی، در و دیوار به حرف نمی آیند.

جالب این است که بخشی از تاریخ و فرهنگ و ادبیات ما را همین انگلیسی های جهانخوار کاویده و پاس داشته اند؛ چون مال و مجال و انگیزه اش را داشته اند.

و چه بیهوده است شتابان از جایی به جای دیگر رفتن و مدام فیلم و عکس یادگاری گرفتن بی آنکه اندیشه کنی. چون مجالی نمی ماند تا با فضا و آدمها اُخت شوی. من برای حضور در جلسه ی نمایش فیلم «یهودیان ایران» به لندن رفته بودم و دو روز بیشتر نماندم، که آن هم اغلب با دوستان گذشت. اما برای گشت و گذاری جانانه، دست کم یک هفته زمان لازم است تا به گوشه و کنار این کلان شهر تاریخی سرک بکشید و جلوه های رنگ و وارنگِ فرهنگ، دانش، سیاست و سلطه را در پایتختِ امپراطوریِ بی غروب ببینید و حس کنید.

در حال ترک لندن یادم افتاد جایی خوانده بودم که هلندی ها در آغاز رقابت های استعماری، این شهر را مدتی به اشغال درآورده بودند. ماجرای جنگهای هلند و انگلیس در قرن هفدهم میلادی و پس از آن بسیار مفصل و دامنه دار بوده است:

منبع : گاه نگاریهای رامین فراهانی